Morgunblaðið - 29.10.2000, Blaðsíða 20

20 B SUNNUDAGUR 29. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
4
LANDNÁMS ÍSLENDINGA í KANADA YAR MINNST
MEÐ UM 200 OPINBERUM HÁTÍÐARHÖLDUM í KANADA í ÁR
ÍHátíðarhöldum til að minn-
ast 1000 ára landnáms ís-
lendinga í Vesturheimi og
125 ára landnáms þeirra
við Winnipegvatn í Mani-
toba lauk um helgina. Af því
tilefni ræddi Steinþór
Guðbjartsson við þrjá
þungavigtarmenn í kanad-
ísku nefndinni, sem annað-
ist skipulagninguna.
Morgunblaðið/Kristinn
Laugardaginn 21. október sl. voru 125 ár síðan íslendingar kontu að landi við klettinn á Víðimesi eða Willow Point við Winnipegvatn, skammt fyrir sunnan
Gimli. Kanadamenn af íslenskum ættum og aðrir íslendingar á svæðinu minntust tímamótanna með því að ganga frá Gimli að klettinum en slík ganga hefur
verið farín árlega í aldarfjórðung.
'Töfran
tókst a
Framkvæmdastjórn Arþúsundanefndarínnar •
son rítarí og Neil Bardal varaformaður.
• 125. Frá vinstri:: David Gíslason formaður, Paul Olafson gjaldkerí, Timothy Sam-
Svavar Gestsson og Guðrún Ágústsdóttir á heimili sínu í Winnipeg en þau hafa haft í
nógu að snúast vegna hátíðarhaldanna í Kanada í ár.
AVID Gislason, bóndi á
Svaðastöðum í Geysir-
byggð og formaður
Arþúsundanefndar-
innar - 125, Millenn-
Jk;im 125, var ánægður og stoltur í
Arborg í Manitobafylki sl. sunnu-
dagskvöld, þegar hann sleit form-
lega hátíðarhöldunum, sem haldin
voru frá strönd til strandar frá því í
apríl sl. til að minnast þess að 1000
ár eru liðin frá því að fyrstu íslend-
ingarnir komu til landsins og 125 ára
landsnáms þeirra við Winnipegvatn
í Manitobafylki.
„Við höfum haldið um 200 hátíðir í
sumar og árangurinn er með ólík-
indum,“ segir hann. „Svo mikið hef-
ur áunnist en það er einhver töfra-
neisti sem býr í Islendingum og
okkur, sem erum af íslenskum ætt-
um, og með samstilltu átaki beggja
vegna hafsins þarf svo lítið til að
J^endra hann.“
Margir hafa átt hlut að máli
Þegar David talar um að svo mikið
hafí áunnist á hann fyrst og fremst
við breytingarnar sem hafa orðið á
íslenska bókasafninu og íslensku
deildinni við Manitobaháskóla með
hjálp góðra manna og fyrirtækja en
fyrst og fremst aðstoð íslenska ríkis-
ins. Hann á líka við Menningarmið-
stöðina á Gimli með safni íslenskrar
menflingararfleifðar í Vesturheimi
og skrifstofum sem tengjast ís-
lenskri starfsemi. Aukinheldur svo-
nefnt Snorraverkefni. Ennfremur
þá ákvörðun íslenskra stjórnvalda
að opna ræðismannsskrifstofu í
Winnipeg og tilkynna um opnun ís-
lensks sendiráðs í Ottawa á næsta
ári að ónefndri ákvörðun kanadískra
stjómvalda um að opna sendiráð í
Reykjavík eftir áramót.
„Við sáum hvorki þetta og margt
fleira fyrir þegar við ákváðum að
stofna nefndina Millennium 125 eftir
að ég hafði verið á Islandi um jól og
áramót 1997 og rætt hugmyndir við
landafundanefnd,“ segir David.
„Nefndin var nauðsynleg til að sam-
hæfa verkefni íslensku samfélag-
anna stranda á milli og í henni voru
fulltrúar frá Halifax til Vancouver.
, Við vildum leggja áherslu á menn-
ingu okkar, arfleifð og sögu og sýna
þannig okkur og öðrum Kanada-
mönnum þessa merkilegu sögu for-
feðra okkar.“
Hann segir að draumurinn hafi
verið stór þar sem m.a. hafí verið
gert ráð fyrir siglingu víkingaskips-
ins íslendings til Norður-Ameríku,
#Jyttu af Guðríði Þorbjamardóttur
og Snorra syni hennar á áberandi
stað í höfuðborginni Ottawa og
hátíðarhöldum á hveijum stað þar
sem íslenskt samfélag væri í Kan-
ada, en með aðstoð íslenska ríkisins,
Einars Benediktssonar, formanns
landafundanefndar, Jóns Baldvins
Hannibalssonar sendiherra, Svavars
Gestssonar, Guðrúnar Ágústsdóttur
og fleiri hafí draumurinn orðið að
veruleika. „Hvert samfélag Kanada-
manna af íslenskum ættum gat ekki
fengið styrk frá Kanadastjórn en
nefndin fékk styrk fyrir hönd verk-
efnisins í heild. Allir vom tilbúnir að
veita okkur aðstoð og mikil sjálf-
boðavinna fór fram í félögunum, en
því má aldrei gleyma að stuðningur-
inn frá íslandi var ómetanlegur.
Guðríður setur sérstakan svip á sög-
una - sýnir að landnemarnir vom
ekki bara víkingar með sverð og
skildi heldur vom heillandi konur
þar á meðal - og það var mikilvæg
stund þegar Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra afhenti Jean Chrétien,
forsætisráðherra Kanada, afsteypu
af styttunni 6. apríl og byrjaði þann-
ig hátíðarhöldin sem hafa staðið yfir
síðan.“
Mikil áhrif
David segir að áhrifin séu með
ólíkindum. „Við buðum til veislu sem
við vildum að myndi endast með
framtíðina í huga en árangurinn hef-
ur farið fram úr björtustu vonum
okkar. í fyrra var ekki á stefnuskrá
Kanada að opna sendiráð í Reykja-
vík en það verður opnað á næsta ári
og ég er sannfærður um að hátíðar-
höldin og sú athygli sem ísland hef-
ur notið hafa átt sinn þátt í því. Ég
sé fyrir mér aukin viðskipti á milli
landanna og auknar ferðir ferða-
manna. Við höfum oft heyrt að
ákveðin hræðsla sé í fólki af íslensk-
um ættum við að heimsækja ísland
en eftir það sem á hefur gengið í
sumar heyrist æ oftar að stöðugt
fleiri séu nú tilbúnir að sækja ætt-
jörðina heim og vitja uppmnans.
Ættjarðarástin hefur kviknað sem
aldrei fyrr.“
íslnn brotinn
Neil Bardal, kjörræðismaður ís-
lands í Manitoba og varaformaður
nefndarinnar, tekur undir orð Dav-
ids og segir að starfið hafi hafist
1997. Heimamenn hefðu að mestu
leyti séð um hlutina hver á sínum
stað en Svavar Gestsson, sendiherra
og aðalræðismaður íslands í Winni-
peg, hefði virkjað fyrirliggjandi
krafta. ,Áætlun okkar var góð en
Svavar hafði réttu samböndin, heim-
sótti samfélögin, snerti íslenska
strengi og fékk fólkið með,“ segir
hann. „Við emm með fólk í mörgum
ábyrgðarstöðum og við getum gert
allt sem við viljum en það þarf bara
einhver að hafa frumkvæðið."
Neil segir að þar sem öll norsk fé-
lög í Kanada heiti Leifur Eiríksson
hefði ekki verið hægt að nota það í
kynningunni og því hefði ímyndin
orðið til í nafni Guðríðar Þorbjarnar-
dóttur. „Guðríður kom í staðinn fyrir
Leif.“
í máli kjörræðismannsins kemur
fram að ísinn hafi verið brotinn. „Við
höfum náð ákveðnum áfanga og
næsta skref er að byggja á honum.
Flugleiðir fljúga nú til Halifax og ís-
lensk fyrirtæki hafa komið þar undir
sig fótunum en þetta er vonandi að-
eins byrjunin á enn meira starfi, því
þjóðimar eiga svo margt sameigin-
legt. Nýr heimur hefur opnast og við
finnum vel hvað fólkið er spennt.“
ísland í sviðsljósinu
Svavar segir að auk fyrrnefndra
áhrifa hafi íslenska samfélagið í
Kanada breyst að mörgu leyti.
„Margföldun nemenda við íslensku-
deild Manitobaháskóla talar sínu
máli en hátíðarhöldin hafa gert það
að verkum að virkni í öllu íslenska
samfélaginu í Kanada hefur stórauk-
ist. Til dæmis hefur verið stofnað fé-
lag í Ottawa, nýstofnuð hátíðarnefnd
í Edmonton hefur smitað út frá sér
en þar var íslensk menningarvika í
vor eins og í Calgary í sumar sam-
kvæmt yfirlýsingu borgarstjóra.
Örnefnið Markland var löggilt og
minnisvarði reistur auk þess sem
minnisvarði var reistur í Lockport,
en þar er elsta samfellda landnám
íslendinga í Kanada. Einnig var af-
hjúpaður minnisvarði um landnámið
í Kinmount og því má ekki gleyma að
íslendingar gáfu 500 sett af íslend-
ingasögunum á ensku til háskóla og
stofnana í Kanada.“
Svavar segir að vegna alls þessa
starfs hafi ríkisstjóm Islands ákveð-
ið að stofna menningar- og viðskipta-
skrifstofu í Winnipeg. Hann segir að
afhending Davíðs á afsteypu fyrr-
nefndrar styttu, koma íslendings 28.
júlí, opinber heimsókn forseta ís-
lands í sumar, sem hafi hafist í
Winnipeg en ekki höfuðborginni eins
og venja er um slíkar heimsóknir, ís-
lendingadagurinn á Gimli og íslensk-
ur október í Manitoba hafi verið há-
punktar hátíðarhaldanna.
Það segir sig sjálft að margir hafa
átt hlut að máli og leggur Svavar
áherslu á að ekki megi vanmeta þátt
íslensku félaganna í því sambandi.
Margir íslenskir ráðamenn, embætt-
ismenn og stjómendur fyrirtækja
hafa heimsótt Kanada í sumar vegna
hátíðarhaldanna og fjöldi íslenskra
listamanna hefur tekið þátt í dag-
skránni. „Árið hefur hreinlega verið
undirlagt af Islendingum og íslensku
efni,“ segir hann.
__m___