Morgunblaðið - 29.10.2000, Blaðsíða 32

32 B SUNNUDAGUR 29. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Blúsinn lifir þótt sumum þyki hann hrumur og í sumar komust tvær skífur meó gömlum blúshundi hátt á banda-
ríska breiöskífulistann. Árni Matthíasson rekur stuttlega sögu Riley B. King, sem síðar tók sér nafniö B.B. King.

''v
>

BB KING
er meðal annars
frægur fyrir stíft
tónleikahald og frá
því hann var ungur maður að koma sér áfram í
tónlistinni hefur hann haldið þúsundir tón-
leika, vel á þriðja hundrað tónleika á ári ára-
tugum saman. Hann er kominn á áttræðisald-
ur, varð 73 ára um daginn, og segist heldur
vera að draga úr tónleikahaldinu, hann hafí
ekki sama þrek og forðum. Þannig hélt hann
aðeins 268 tónleika 1999, sem var talsvert
minna en þeir 300 tónleikar sem hann hélt
1998, en þrátt fyrir tónleikana alla segist King
enn hafa gaman af því að stíga
á svið og hverjir tónleikar séu
áskorun.
Riley B. King fæddist í Itta
Bena í Mississippi-árósunum í
september fyrir 75 árum.
Fyrstu æviárin var hann á sí-
felldu flandri á milli heimilis
móður sinnar og ömmu og
ólst svo að segja upp á báðum
stöðunum. Um leið og hann
hafði aldur til var hann farinn
að vinna á fjölskylduakrinum
en í kjölfar þess að hann
missti móður sína fluttist
hann til stærri bæjar, Indian-
ola. Það var 1943 og King var
þegar farinn að fást við tón-
list, syngja gospel í kirkjum.
Eftir því sem hann kynntist
tónlistinni betur, sveitatónlist
og gospel, langaði hann til að
læra meira og flutti sig um set
til Memphis. Þar komst hann
í læri hjá frænda sínum
Bukka White og að frátöldu
ári sem hann bjó í Indianola,
settist hann að í Memphis og
lagðist í spilamennsku. Hann
var þá þegar giftur og búinn
að vera lengi, en ef marka má
frásögn hans var hann farinn
að stússast í kvenfólki tíu ára
gamall og hefur haldið því vel
við; á fímmtán böm með
fjölda kvenna.
Peptikon-drengurinn
King var þegar kominn
með tæra og þróttmikla
söngrödd og þegar hann var
búinn að ná tökum á gítarnum
gat ekki farið öðruvísi en
hann vekti athygli. Orðsporið
sem fór af honum varð til þess
að honum bauðst að sjá um
útvarpsþátt, fyrst undir nafn-
inu The Peptikon Boy, eftir
magasnafs, og síðan Beale
Street Blues Boy, en Beale
stræti var helsta blúsgata
Memphis á þeim tíma. Síðar
stytti hann nafnið í Blues Boy
Kingogloks í B.B. King.
Fyrstu upptökumar gerði King 1949
fyrir Bullet Records en gerði síðan út-
gáfusamning við RPM Records sem bræð-
umir Joe, Jules og Saul Bihari áttu. Þeir
höfðu þann sið að skrá sig sem meðhöfunda
á öllum lögum sem gefin voru út á vegum
fyrirtæksins og þannig eru til komin höf-
undanöfnin Joe Josea, Jules Taub og Sam
Ling sem finna má á svo mörgum laga Kings,
til að mynda Sweet Little Angel, Three
O’Clock Blues og Ten Long Years, sem öll eru
með helstu lögum hans frá fimmta og sjötta
áratugnum. Að sögn Kings voru það tilbúin
nöfn þeirra Bihari-bræðra og aðeins til þess
ætluð að þeir fengju sem mest í sinn hlut. Það
tók King svo áratugi að losna úr þessari súpu
og hefði eflaust ekki tekist ef ekki hefði komið
til umboðsmaður hans, endurskoðandinn Sidn-
ey A. Seidenberg, sem hefur unnið með honum
í 35 ár.
Eins og King rekur söguna létu þeir bræður
sér ekki nægja að skrá sig meðhöfunda lag-
anna heldur skráðu þeir sig iðulega sem út-
setjara til að ná í þá aura líka, en King sá sjálf-
ur um útsetningar á flestum laganna. Aðrir
sem komu við sögu eru Maxwell Davis og Sam
Phillips, sem síðar gerði garðinn frægan með
Sun-útgáfúnni og uppgötvaði Elvis Presley og
HowlingWolf.
Þéttbýlisblús og blásarar
Blúsinn sem King leikur var á árum áður
kallaður þéttbýlisblús því hann var all-
frábrugðinn því sem menn léku og sungu í ár-
ósum Mississippi eða á Maxwell-útimarkaðn-
um í Chicago. King lagði meira upp úr
útsetningum og hljóðfæraleik, var kannski
meiri atvinnumaður í faginu, og hann var og er
hrifinn af blásturshljóðfærum. Þannig voru
fyrstu upptökurnar sem hann gerði fyrir Bull-
et í Memphis á sínum tíma með píanóleikara,
trommuleikara, bassaleikara og þremur blás-
urum. Eitt helsta upptökutímabil hans var
þegar hann var hjá RPM-útgáfunni í Memphis
og þá með Maxwell Davis sem hljómsveitar-
stjóra, en hann var með fremstu mönnum á
sínu sviði á þeim tíma. Fyrir nokkrum árum
var gefið út safn af þeim upptökum og í einu
laganna má heyra að King gleymir að byrja að
spila og afsakar það þegar hijómsveitin stopp-
ar að hann hafi bara verið svo heillaður af út-
setningunni að hann hafi gleymt að koma inn.
Hann segir og að stórsveitasveiflan hafi haft
mikil áhrif á sig á unga aldri. „Mér fannst
Benny Goodman frábær og hélt líka mikið upp
á Count Basie, Duke Ellington, Jimmy
Lunceford og stórsveitirnar sem voru með
blússöngvara með sér, til að mynda Jay
McShann með Walter Brown, Count Basie
með Jimmy Rushing, Duke með Ai Hibbler og
Benny Goodman með Peggy Lee.“
Það þótti mikil nýlunda á þessum tíma að
Bihari-bræður hljóðrituðu talsvert með King á
tónleikum og fyrsta lagið sem hann kom á
toppinn á litralistanum, Three O’Clock Blues,
var einmitt tekið upp á tónleikum 1951. Á
næstu árum átti King eftir að koma á þriðja
tug laga hátt á vinsældalista litra, ekki síst fyr-
ir það hve hann var duglegur við tónleikahald,
en að meðaltali lék hann á um 300 tónleikum á
ári og hélt því næstu áratugina.
Besta ténleikaplata sögnnnar
King fannst hann ekki fá þann stuðning sem
hann ætti skilinn hjá Bihari-bræðrum, sem
voru ævinlega að skara eld að eigin köku og
svo fór að hann flutti sig um set til ABC-
Paramount-útgáfunnar 1962. Tveimur árum
síðar gaf hann út eina af sínum frægustu skíf-
um, Live at the Regal, sem kölluð hefur verið
ein besta tónleikaplata sögunnar. Næstu ár
átti hann nokkur lög á R&B vinsældalistanum
en sló svo loks í gegn á landsvísu með laginu
The Thrill Is Gone. Á næstu árum hélt hann
áfram að koma lögum í góða spilun þótt blús-
vinum hafi fækkað jafnt og þétt í takt við
breyttan smekk.
Uppsveifla hefur orðið í blúsnum síðustu
misseri, meðal annars fyrir tilstilli manna eins
ogB.B. King, ennþá vinsæll meðal hvítrar
miðstéttar á meðan svertingjum vestan hafs
finnst tónlistarformið gamaldags og hall-
ærislegt. King segist svíða sú afstaða, enda sé
blúsinn hluti af menningarsögu litra Banda-
ríkjamanna og innan hans hafi starfað mörg
helstu tónskáld landsins. „Rappið minnir mig á
boogie woogie sem var vinsælt þegar ég var
ungur drengur. Mér finnst það
skemmtilegt að vissu marki, en
kann ekki að meta það þegar
rapparar gera lítið úr konum
og bölva og ragna.“
Frá því hann byrjaði á stíf-
um ferðalögum um Bandaríkin
hefur King alltaf yfrið nóg að
gera í tónleikahaldi um heim
allan og var til að mynda í sum-
ar á ferð um Evrópu. Hann
hefur einnig sent nokkuð
reglulega frá sér breiðskífur
þótt þær hafi ekki vakið ýkja
mikla athygli. Eftfr því sem
stjörnugestum hefur fjölgað á
plötunum hafa menn þó sperrt
eyrun og þannig var til að
mynda með plötuna Deuces
Wild sem kom út fyrir þremur
árum, en þar eru meðal gesta
Eric Clapton, Bonnie Raitt,
Keith Richards, Ron Wood og
David Gilmour bara á gítara,
en í söngnum láta í sér heyra
Willie Nelson, Van Morrison,
Mick Jagger, Tracy Chapman,
Mick Hucknall, Joe Cocker og
Dr. John svo dæmi séu tekin. í
framhaldi af þeirri plötu kvikn-
aði svo sú hugmynd að þeir Er-
ic Clapton og King myndu gera
saman skífu, en reyndar var
upphaflega stefnt að því að
King yrði aðalgestur hjá
Clapton.
Tvær skífur inn á banda-
ríska breiðskífulistann
I sumar komu svo út tvær
skífur með B.B. King, annars
vegar sólóskífan Makin’ Love
Is Good for You og hins vegar
platan Riding With The King
sem hann gerði með Clapton.
Það segir sitt um þann sess
sem King skipar í huga landa
sinna að báðar plöturnar röt-
uðu inn á bandaríska breið-
skífulistann og sú síðarnefnda
komst meira að segja inn á
topp tíu.
Á sólóskífunni tekur King
fyrir klassíska blúsa að hætfi
hússins, en einnig soul-lög og jafnvel popp. Á
Clapton-skífunni er aftur á móti meiri blús á
ferðinni, en Clapton var við stjómvölinn og
með sína eigin sveit með sér við upptökurnar.
Á lagalistanum eru gamlir King-slagarar, lög
eins og Ten Long Years, Three O’Clock
Blues, og When My Heart Beats Like a
Hammer og einnig lummur eins og Hold on
I’m Coming.
Eins og getið er er B.B. King hálf-
áttræður og eðlilega farinn að lýjast. Hann
hyggst þó halda áfram að ferðast um heim-
inn þar til hann dettur niður við hljóðnem-
ann að eigin sögn og syngja og spila svo
lengi sem nokkur vilji á hann hlusta. Hann
virðist fjörugri nú um stundir en oft áður;
síðustu tvö ár hefur hann lést um tuttugu
kíló að sögn og er hættur að borða sykur
og sætmeti, borðar ekki kjöt og er hættur að
drekka, segist ekki hafa fengið sér nema fing-
urbjörg af koníaki til hátíðarbrigða um jólin
síðustu fimm ár eða svo.
Þrátt fyrir gríðarlegar vinsældir hefur King
aldrei gleymt uppruna sínum og segist ekki
líta á sig sem neinn sérstakan gítarsnilling eða
stórsöngvara. „Þegar ég var ungur maður að
byrja í gítarleik fannst mér ég vera afbragðs-
söngvari og gítarleikari, en svo heyrði ég aðra
syngja og komst að því að ég var ekkert sér-
stakur og svo heyrði ég í gítarleikurum eins og
Django Reinhardt, Charlie Christian, Lonnie
Johnson og T-Bone Walker og komst að því að
ég var ekkert sérstakur gítarleikari heldur.
Upp frá því hef ég æft mig og æfi mig enn mik-
ið, þannig að ég er að bæta við mig á hverju
ári, alltaf að læra eitthvað nýtt við það að
hlusta á plötur með gömlu meisturunum, Blind
Lemon eða Lonnie Johnson, þó ég viti að ég
eigi aldrei eftir að verða eins góður og þeir. Ég
þekki mín takmörk, veit að það er margt sem
ég ekki get sungið eða spilað, en ég er að æfa
mig.“