Morgunblaðið - 14.11.2000, Síða 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 2000
MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ
Oefni
forsetaefna
Það er ekkert lík afveruleikanum, og
það ekki að ástœðulausu: raunveruleik-
inn er ekki dauður, hann er horfinn.
Jean Baudrillard
Vð vorum minnt á það
enn einu sinni hversu
veikum fótum raun-
veruleikinn stendur í
valdamesta ríki
heims þegar nokkrar stærstu og,
að flestra mati, áreiðanlegustu
fréttastofur þess lýstu yfir kjöri
George W. Bush sem forseta
Bandaríkjanna á kosninganótt.
Heimurinn brást við á viðeigandi
hátt og óskaði forsetasyninum til
hamingju með að vera orðinn for-
seti sjálfur. En hvorki heimurinn
né hann vissu að þeir voru fórnar-
lömb eftirlíkingarinnar, „W“ var
ekki orðinn forseti i reynd heldur
aðeins í sýnd, í sýndarverulegum
heimi upplýsinganets rafboðanna
sem æ oftar kemst upp á milli
okkar og veruleikans eins og við
höfum þekkt hann. Þeir voru
skyndilega orðnir að ofurveruleg-
um táknum í
VIÐHORF
Eftlr Þröst
Helgason
eftirlíkingu af
veruleikanum,
eftirlíkingu
sem var svo
raunveruleg að hún var raunveru-
legri en raunveruleikinn sjálfur,
svo raunveruleg að þótt menn
vissu skömmu síðar að eftir-
líkingin var aðeins það en ekki
raunveruleikinn sjálfur hegðuðu
þeir sér eigi að síður eins og hún
væri raunveruleg. Um stund var
„W“ (sem er þar að auki eins og
snýttur út úr nefi föður síns, for-
setalíki) forseti í Disneylandi
sjónvarpsgeima. Og kannski verð-
ur hann það áfram. Um það hefur
heimurinn að minnsta kosti ekk-
ert að segja. Hann bara fylgist
með á skjánum og vonast til þess
að geta fengið eitthvað samhengi í
sápuna áður en útsendingu lýkur.
Uppákoman sýndi vel hvemig
ofurveruleikinn „sýndarveruleik-
inn sem sjónvarpið og eftir-
líkingar þess í beinni útsendingu,
upplýsingaflóðið og táknílóðið í
tölvugeimnum gjörvöllum skap-
ar“ getur haft áhrif á veruleikann,
hvernig heimurinn getur orðið að
leiksoppi þessa veruleikalíkis.
Atburðarásin var lygileg. í
kapphlaupi um að verða fyrstar
með fréttirnar tilkynntu hinar
virtu sjónvarpsstöðvar CNN,
ABC, NBC og CBS að Bush hefði
verið kjörinn forseti Banda-
ríkjanna þegar spár sýndu að
hann hefði unnið sigur í Flórída,
ríkinu sem átti að hafa úrslita-
áhrif á úrslitin. Dagblöðin átu
fréttina upp eftir þeim og til-
kynntu um sigur Bush með stríðs-
letri daginn eftir en þá var öllum
hins vegar orðið ljóst að endan-
legar niðurstöður kosninganna
voru enn ekki komnar á hreint.
Skömmu eftir að sjónvarpsstöðv-
arnar höfðu lýst Bush næsta for-
seta Bandaríkjanna þurftu þær að
draga frétt sína til baka vegna
þess að spár um úrslit í Flórída
reyndust ekki réttar.
Þegar sjónvarpsstöðvarnar
höfðu sleppt orðinu tóku menn
það hins vegar sem gott og gilt, og
um stund vék raunveruleikinn
fyrir ofurmætti rafboðanna og
heimurinn endurspeglaði ástand-
ið sem sjónvarpið lýsti. Skilin
milli sýndar og reyndar, ímynda
og veruleika máðust burt og sýnd-
arveran ríkti. Eins og samkvæmt
handriti stigu valdamenn heims-
ins inn á sviðið þegar „kjúið“ kom
og sendu Bush hamingjuóskir sín-
ar. Gore hringdi í andstæðing
sinn og viðurkenndi ósigur líkt og
sannir keppnismenn eiga að gera.
(Allir lentu þeir í þeirri afkára-
legu aðstöðu að þurfa að draga
heillaóskir sínar til baka skömmu
síðar.) Bush sjálfur tók þegar að
hegða sér eins og forseti og til-
kynnti fjölmiðlum í hvítu húsi rík-
isstjórans í Texas (sem af mynd-
um að dæma er eins og smækkuð
eftirlíking af sjálfu Hvíta húsinu)
hverjii' myndu verða helstu sam-
starfsmenn sínir í embætti.
Jafnvel þegar ljóst var orðið að
niðurstöður kosninganna væru
enn á huldu hegðaði heimurinn
sér eins og frétt sjónvarpsstöðv-
anna hefði lýst raunverulegum
úrslitum. Daginn eftir fylgdu á
annan tug vopnaðra varða Ðick
Cheney, varaforsetaefni Bush, til
vinnu um tómar götur miðbæjar
Austin, höfuðborgai- Texasríkis,
rétt eins og hann hefði þegar ver-
ið kjörinn í embættið. Sjálfur virt-
ist Cheney ekki hafa náð sam-
bandi við veruleikann eftir hið
öfluga skammhlaup og sagði í
fyrstu yfirlýsingu sinni þennan
morgun að hann vonaðist til þess
að endurtalningin í Flórída myndi
ekki taka mikinn tíma, „svo við
getum snúið okkur að því sem
skiptir máli, stjórnarskiptunum".
Bush virtist álíka ringlaður eftir
þennan stutta samslátt sýndar og
reyndar og hélt fundi með tilvon-
andi samstarfsfólki sínu í Hvíta
húsinu.
A sama tíma barðist Gore um á
hæl og hnakka við að losa sig og
aðra undan þéttriðnu neti sýndar-
verunnar. Raunverulegar niður-
stöður, raunverulegur vilji þjóð-
arinnar yrði knúinn fram hvað
sem það kostaði. Og það myndi
kosta sitt. Það yrði að endurræsa
gríðarlega umfangsmikla kosn-
ingavél Demókrataflokksins. Og
það sem meira er. Að mati sumra
ráðgjafa Gores gæti baráttan fyr-
ir því að fá fram rétt eða raun-
veruleg úrslit kosninganna skað-
að ímynd flokksins,
forsetaefnisins og forsetaembætt-
isins meira en svo að hún borgaði
sig. En Gore er engin Kíkóti og
berst ekki við vindmyllur, að
minnsta kosti ekki lengur. Eins
og sannur riddari raunverunnar
ákvað hann réttilega að krefjast
endurtalningar svo hið sanna
verði leitt í ljós. Hann hefur hins
vegar fengið að reyna að veruleik-
inn er líka háll ís þar sem ýmis-
legt býr undir niðri. Sumir af
áhrifamestu mönnum Demó-
krataflokksins eru til dæmis ekki
hrifnir af þessu daðri Gores við
veruleikann og telja það geta
skaðað þjóðina og auðvitað hefur
komið í ljós að talið var vitlaust í
öðrum ríkjum en Flórída og þá
Gore í hag.
En hvað sem úrslitum kosning-
anna líður standa bandarískir
fjölmiðlar enn einu sinni uppi rún-
ir trausti. Trú þeirra á spádóma
talnameistara hefur í raun fært
eitt voldugasta tækni- og iðnaðar-
ríki heims aftur til miðalda þegar
spádómar seiðkarla og galdra-
skjóða voru jafnraunverulegir og
þrítugur klettur í hafi. Ekkert
hefur breyst, nema hvað að-
ferðafræðin á bak við spádómana
lýtur nú traustum lögmálum vís-
indalegrar hugsunar. Eins og á
miðöldum geta spádómarnir
meira að segja haft áhrif á raun-
veruleikann, jafnvel úrslitaáhrif.
Tungumál/ Hvernig á að kenna fámennum og dreifðum hópi
tungumál? Gunnar Hersveinn skoðaði vefínn norr.ismennt.is.
Morgunblaðið/Jim Smart
Nemendur fá tilfinningu fyrir því að námið sé fyrir þá sjálfa en ekki kennarann. Ingegerd, Brynhildur og Gry.
Skólastofa á
N etinu fær
viðurkenningu
• Þróunarverkefni krefjast tíma,
peninga og óþreyttra starfsmanna.
ERLEND tungumál sem fá-
ir læra á íslandi er kjörið
að kenna í netskóla, sem
gerir námið óháð búsetu.
Norr.ismennt.is er slíkur tungumála-
vefur á Neti og fékk hann Evrópu-
merkið 2000 (European Label) í liðn-
um mánuði, en það er viðurkenning á
vegum Evrópusambandsins fyrir
framúrskarandi verkefni á sviði
tungumála. Vefurinn er í umsjá Gry
Ek Gunnarsson og Ingegerd Narby
og með þeim í þróunarverkefninu
voru einnig Brynhildur Anna Ragn-
arsdóttir og Þorvaldur Ragnarsson.
Norr.ismennt.is er sniðinn fyrir nem-
endur í sænsku í 9. bekk og í norsku í
9. og 10. bekk grunnskóla.
Til að geta fengið Evrópumerkið
þarf verkefni að standast eftirfarandi
kröfur: Að vera heildstætt, fela í sér
ávinning (gæði), vera hvetjandi, auka
vitund um Evrópu og kunnáttu og
skilning á tungumáli og menningu
viðkomandi málsvæðis, fela í sér nýj-
ungar sem yfirfæra megi á aðrar að-
stæður. Ailt þetta stóðst vefurinn.
Hópurinn sem stendur að vefnum
hefur þróað hann með fulltingi
Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur.
Þetta er fjamámsvefur með (net)
kennslustofum sem nemendur fara
inn í hvenær sem er en þó helst á
skólatíma, t.d. meðan aðrir eru í hefð-
bundnum dönskutíma. Á netinu eru
bekkir og þar má finna nöfn og mynd-
ir af nemendum og kennara. Nám-
skrá og ítarleg kennsluáætlun sem
auðveldar foreldrum að fylgjast með
námsframvindu, og þetta fyrirkomu-
lag eykur yfirleitt áhuga þeirra á
námi bama sinna. Einnig geta ein-
staklingar stjómað hraðanum á námi
sínu að einhveiju leyti sjálfir. Óvið-
komandi er bannaður aðgangur að
öllum slíkum síðum.
Á vefinn setur kennarinn verkefni
og nemendur ljúka þeim þar og skila
og fá aftur. Einnig er hægt að hefja
netsamræður um tiltekin efni. Eitt
einkennið er að í verkefnum eru alltaf
nýjustu upplýsingar, því á honum eru
krækjur (links) í nýtt efni. „Þemaverk-
efni tengdust t.d. Ólympíuleikunum
þegar þeir stóðu yfir í Sydney," segir
Brynhildur þegar blaðamaður skoðaði
vefinn með henni og Gry Gunnarsson
(Ingeberg var í útlöndum).
Gry segir að Norðmenn leggi mik-
inn metnað í að setja vandað efni á
Netið um menningu og sögu landins,
m.a. til notkunar í skólum landsins.
Þar er einnig norska orðabókin með
ný- og bókmálsnorsku. Þetta góða
efni sparar nemendum það að fjár-
festa í nokkrum bókum. Annað verk-
efni sem kjörið er að gera á Netinu
segja Gry og Brynhildur vera heims-
fréttir. Hægt er að láta nemendur
lesa íslenska og norska netfrétt um
sama málið. Það hafi oft heppnast vel.
Fjamámsvefurinn gefur kennm-um
einnig tækifæri til að búa til skemmti-
leg málfræðiverkefni. Dæmi um það
er að nemendur eigi að rita orð í eyður
og láta svo forritið fara yfir. Umbunin
eða refsingin kemur strax og án þess
að kennarinn þurfi að fara yfir það
Norska - sænska
Kennsla í norsku eða sænsku
stendur til boða nemendum
sem hafa sérstök tengsl við
Noreg eða Svíþjóð og kemur
kennslan þá í staðinn fyrir
dönskukennslu og hefst á
sama tíma og dönskukennsla
hefst i grunnskólum. Nem-
endahópurinn í norsku og
sænsku hefur þá sérstöðu að
vera fámennur og dreifður.
Fjarkennsla er æskilegur
kostur fyrir þennan hóp.
Aðalnámskrá, bls. 47.
með rauðan penna í hönd. Einnig
vaknar sú tilfiiming betur með nem-
endum að þeir séu að læra fyrir sig
sjálfa en ekki fyrir kennarann. Og í æf-
ingum geta þeir jaínvel keppt við
sjálfa sig. „En allt krefst þetta sjálf-
stæðis og ábyrgðar, og að ganga á nýj-
an hátt til verka sinna,“ segir Bryn-
hildur.
Vissulega er það misjafnt hvernig
nemendum gefst að hefja netnám og
sumum ftnnst það eiga illa við sig og
vera erfiðara. En höfundarnir segja
hinsvegar að einungis þurfi að læra
vinnubörgðin. Nokkrum finnst leiðin-
legt að þurfa að vera einsamlir í nám-
inu. Þar sem fleiri en einn nemandi er
í norsku eða sænsku geta þeir aftm’ á
móti farið saman í tölvuver skólans
og stundað námið á sama tíma. Það
getur gefið stuðning.
Gry segir að nemendur eigi mögu-
leika á að skrifast á og tala saman á
vefnum. „Einnig eru þau sýnileg
bæði í nærveru sinni og fjarveru.
Hægt er að sjá hverjir eru inni í (net)
stofunni og hverjir ekki.
Fjamámsvefurinn í norsku og
sænsku er á vegum Fræðslumiðstöðv-
ar Reykjavíkur, en öðnim sveitarfé-
lögum á landinu stendur til boða að
kaupa aðgang fyrir nemendur sína.
Skólar hafa almennt tekið vefnum vel.
Núna eru nemendur t.a.m. frá Vest-
mannaeyjum, Neskaupstað, Húsavík,
Dalvík og Seltjamamesi. Sennilega
stunda um 120 nemendur nám í
norsku í grunnskólum landsins og um
250-300 í sænsku, og þeir em dreifðir
út um allt land.
Vefurinn er þróunarverkefni en
Brynhildur efast um að hann væri í
notkun nema vegna þess tækifæris
sem þau fengu til að þróa hann. „Það
þarf rými til að gera þetta, það gerir
enginn eftir fullan vinnudag," segir
hún og segist vera þakklát fyrir fjár-
hagslegt rými sem menntamálaráðu-
neytið hafi gefið og velvilja og starfs-
aðstöðu Fræðslumiðstöðvarinnar.
„Þróunarverkefni krefjast tíma, pen-
inga og óþreyttra starfsmanna, næðis
og aðgangs að góðu fólki,“ segir hún
og að staðan sé þannig núna að sá
sænski er á tilraunastigi en sá norski
er kominn af því. Næstu verkefni
snúast um möguleika á markvissri
hlustun og talæfingum, sem núna em
mjög takmarkaðir. Núna er vísað á
t.d. norska útvarpið (og jólalögin).
Vefurinn er hýstur af ismennt.is
eða Islenska menntanetinu.
Evrópumerkið
• Evrópumerkið
(European label) er
samstarfsverkefni á
vegum framkvæmda-
stjórnar EBS. Það er viðurkenn-
ing sem veitt er árlega einu
tungumálaverkefni í hverju landi.
• Mai'kiðið er að vekja at-
hygli á mikilvægi tungumála-
kennslu og stuðla að aukinni
færni í tungumálum. Einnig að
vekja athygli á nýbreytni á sviði
tungumálanáms og -kennslu og
hvetja til þess að aðferðir sem
þar er beitt nýtist sem flestum.
• Umsóknir eiga að sendast
Alþjóðaskrifstofu háskólastigs-
ins, Neshaga 16, 107 Reykjavík.
Umsjón með merkinu hefur
Ragnhildur Zoéga, netfang:
i-z@hi.is, sími 525 5813. Á heima-
síðu inenntamálaráðuneytis
www.mrn.stjr.is er einnig að
finna umsóknareyðublað á tölvu-
tæku formi.
• Umsóknarfrestur er til 31.
marz ár hvert. Hér á landi er
hægt að sækja um viðui-kenningu
fyrir verkefni á sviði tungu-
málakennslu og -náms, bæði inn-
an og utan opinbera skólakerfis-
ins. Eingöngu tungumál innan
Evrópusambandsins (eða EES)
koma til greina.