Morgunblaðið - 21.12.2000, Qupperneq 61

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000 61
UMRÆÐAN
Villandi ummæli
Hæstaréttar
SÁ SEM þetta ritar
flutti mál Kjartans
Gunnarssonar gegn
Sigurði G. Guðjóns-
syni, en dómur gekk í
Hæstarétti íslands í
gær, þriðjudaginn 19.
desember 2000. Ég hef
verið þeirrar skoðunar,
að óheppilegt sé að lög-
menn málsaðila fjalli
sjálfir um dóma
Hæstaréttar í málum,
sem þeir hafa flutt. Sá
háttur getur þó ekki
verið án undantekn-
inga og á það sérstak-
lega við, ef talið er að
Hæstarétti fari ónákvæmlega með
staðreyndir, sem er sem betur fer
sjaldgæft, en gerðist þó í dómi rétt-
arins í ofangreindu máli.
Dómur
Meirihluti Hæstiréttar
gaf villandi vísbend-
ingar, segir Jakob R.
Möller, um afstöðu
Kjartans Gunnarssonar
til rýmkaðs tjáning-
Jakob R. Möller
arfrelsis.
Á undanförnum árum hafa mörk
tjáningarfrelsis á íslandi og í Evr-
ópu víkkað mjög. í þágu lýðræðis-
legrar umræðu eru nú heimil um-
mæli, sem eru hvöss, móðgandi og
líkleg til þess að raska ró valdhafa.
Um þetta er ekki deilt né heldur hitt,
að þátttakendur í opinberu lifi,
stjórnmálamenn, háttsettir embætt-
ismenn og aðrir þeir sem valið hafa
sér vettvang opinberra starfa verða
að una því að verða fyrir harkalegri
gagmýni fyrir störf sín.
Meirihluti Hæstiréttar gaf vill-
andi vísbendingar um afstöðu Kjart-
ans Gunnarssonar til rýmkaðs tján-
ingarfrelsis og stöðu sjálfs sín í því
viðfangi á þann hátt
sem nú skal greint.
Af hálfu áfrýjanda,
Kjartans Gunnarsson-
ar, var lögð áherzla á
að mörk tjáningarfrels-
is hefðu verið rýmkuð
mjög verulega á und-
anfömum árum og að
þeir sem gegna opin-
berum störfum yrðu að
þola harkalega gagn-
rýni fyrir störf sín og
augljóst væri að Kjart-
an Gunnarsson væri í
þessum hópi. Þrátt fyr-
ir slík ummæli og nauð-
syn þess fyrir lýðræð-
islegt stjórnskipulag að í opinberri
umræðu verði að vera heimilt að
beita hvassri gagnrýni, taldi einn
dómara Hæstaréttar ástæðu til þess
á meðan á málflutningi stóð að inna
lögmann Kjartans eftir því hvort
ekki yrði að líta á stöðu Kjartans
sem framkvæmdastjóra Sjálfstæðis-
flokksins, þegar ummæli um hann
væru metin. Hæstarétti var sagt, að
af hálfu áfrýjanda væri litið svo á að
líta yrði á Kjartan Gunnarsson á
svipaðan hátt og stjómmálamenn,
þótt hann sé ekki stjómmálamaður í
venjulegum skiiningi, Kjartan gegni
opinberum trúnaðarstörfum á veg-
um stjómmálaflokks og yrði því að
sæta því að um hann giltu svipaðar
reglur og stjórnmálamenn. Kjartan
þyrfti þó ekki að una því að vera bor-
inn sökum um tiltekinn verknað,
sem væri alvariegt brot á skyldum
hans.
Þrátt fyrir þennan aðdraganda
segir meirihluti Hæstiréttar undir
lok forsendna sinna: ,Áð framan er
frá því greint að áfrýjandi er fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins
og því valdamaður í stjómmálalífi
þjóðarinnar. Hann hefur einnig setið
í bankaráði Landsbanka íslands og
verið formaður útvarpsréttamefnd-
ar, tilnefndur af Sjáfstæðisflokknum
og kosinn af Alþingi. Störf hans á
þessum vettvangi era og eiga að
vera óháð starfi hans sem fram-
kvæmdastjóra flokksins. Þegar litið
er til áberandi stöðu hans innan
ílokksins þykir hann verða að una
því að um þessi tengsl sé (jallað á op-
inberum vettvangi (leturbreyting
hér). Ber að fara varlega við að hefta
slíka umræðu í lýðræðislegu þjóð-
félagi með refsikenndum viðurlög-
um.“ Meirihluti Hæstaréttar, 2 dóm-
arar, fjallar því um þetta álitaefni
eins og þetta hafi verið umdeilt í
málinu, að Kjartan Gunnarsson
verði að una því sem af hans hálfu
var sjálfsagt mál og ítrekað tekið
fram í málarekstrinum. Ekki er
hægt að skilja þessi ummæli meiri-
hlutans öðravísi en svo, að af hálfu
áfrýjanda hafi verið barizt gegn
þessum skilningi. Er leitt til þess að
vita, að meirihluta Hæstaréttar
verði það á að veita í dómsforsend-
um sínum svo villandi vísbendingar
um mikilvægan þátt í umræðu um
aukið tjáningarfrelsi og afstöðu ann-
ars málsaðila.
Ymis önnur alvarleg álitaefni í for-
sendum dómsins kalla á umræðu, en
sú umræða verður að bíða að sinni.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
'O 5
> "ö
v; 5
jz
<U.i=

Ofnæmi eða óþoli gagnvart hreinsiefnum
í heimilishaldi og iðnaði.
Tíöum þvotti með sótthreinsandi efhum.
Óhreinindum, málningu, olíu, kítti, sementi
o.þ.h.
Húðþurrki vegna vinnuumhverfís.
UPPAHALDSBOK
Um bókina Ferð um ísland 1809 eftir Wiliiam Jackson Hooker segir
Hans Kristján Ámason:
„Lengi hefur það verið áhugamál mitt að saína myndum og ferðabókum
um ísland eftir útlendinga sem heimsóttu okkur á 19. öldinni, einkum
Breta. Naut ég þar m.a. aðstoðar íslandsvinarins Marks Watsoúi' í
London, sem átti stærsta einkasaíh ferðabóka um ísland. Mark benti mér
sérstaklega á bók Williams Jacksons Hookers „Joumal of a Tour in Ice-
land in the Summer of 1809“, sem var í miklu uppáhaldi hjá þeim heiðurs-
manni. Bók þessi hefur síðan verið ein af uppáhaldsbókum mínum um
land okkar og þjóð, og skaðar ekki einstakur kafli um Jörgen Jörgensen og
íslensku byltinguna 1809. Lýsingar Hookers á bláfátækri þjóð í undralandi
náttúrunnar era óborganlegar. Hooker skrifar af hlýju og skilningi
menntamanns sem síðar varð stórmenni í Englandi, og veitti m.a. forstöðu
frægasta grasagarði Bretlandseyja, Kew Gardens, rétt fyrir utan London.
Það er mikill fengur af þessari bók og í raun stórfúrðulegt að bókin skuli
ekki hafa verið þýdd og gefin út hérlendis fyrr en nú, nær 200 árum síðar.
Ég vil óska útgefanda til hamingju með framtakið og þykist vita að þessi
einstaka bók eigi eftir að veita áhugafólki um sögu lands og þjóðar margar
ánægjustundir." ,,
Sjá nánar www.jolabok.is
, Peú' eru/1 sérfloAÁé sÁartyrfeirrurJrá/ oÁÁ//r.

LYFJA
K. Pétursson ehf
www.kpetursson.net
J
Laugavegi 61, sími 552 4910
Móttaka
sorps
um jói og áramðt
Móttökustöð SORPU í Gufunesi verður opin
sem hér segír um jól og áramót
f
des. laugardag 7:30 - 16:15
des. sunnudag lokað
des. mánudag lokað
des. þriðjudag lokað
des. laugardag 7:30 - 16:15
des. sunnudag lokað
jan. mánudag lokað
Aðra daga er opið eins og vanalega
Gleðileg jól!
SORPEYÐING
HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS bs
Gufunesi, sími 520 2200
www.sorpa.is