Morgunblaðið - 21.12.2000, Qupperneq 62

MORGUNBLAÐIÐ
62 FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000
ísland verður byggilegt.
„Skemmtilega og ftörlega skrifuð“.
JónÞ.Þár/MbL
Klapparstíg 40, sími 552 7977.
Falleg jólagjöf
Handgerðir grískir
íkonar
Verð frá 1.990-30.000 kr.
Opið til kl. 22
r Sígildur ^
stOI fyrir
fagurkera!
Stálborðvifta kr. 7.950
Stálávaxtapressa kr. 5.950
W7777 Einar
’rfi;:6: Farestveft & Co hf
Borgartúni 28, » 562 2901
www.ef.is
UMRÆÐAN
Félagsleg ein-
angrun yfir-
stettarinnar
Hin fegursta rósin
er fundin - hugleið-
ing um kristnihátíð
við aldarlok
FORSETI íslands
sagði í frægri ræðu að
hann teldi þingmenn
vera í litlum tengslum
við almenning. Mér
skilst að sumir þing-
menn hafi ekki drukk-
ið kaffi hjá honum síð-
an vegna vonsku. En
aldrei hef ég verið for-
seta vorum jafn sam-
mála. Þingmenn eru
harla einlitur hópur,
flestir úr svipuðum
jarðvegi, hafa gengið í
sömu skólana, eru á
svipuðum aldri og
ganga í samskonar
fötum. Þetta á reynd-
ar alls ekki við um þingmenn sér-
staklega. Þetta á við um það fólk
sem ég kalla yfirstéttina, þ.e. þá
sem stjórna málum í þjóðfélaginu
og trúir því að allir lifi eins og það
sjálft. Að hér sé bara ein stór milli-
stétt þar sem allir séu á sama báti
og efnaleg misskipting varla til
lengur.
Þetta er fyrst og fremst hin
fræga 68 kynslóð háskólanna sem
lærði aldrei neitt um söguna og
baráttu alþýðunnar fyrir lífinu.
Þetta er fólkið sem talar um að
skólakerfið geti leyst velferðar-
kerfið af hólmi og veitir Megasi
Jónasar Hallgrímssonar verðlaun-
in, að Björk sé táknmynd íslenskr-
ar menningar og peningagildið það
eina sem skiptir máli. Allar sam-
anburðarskýrslur sýna að hér á
landi er miklu meiri mismunur á
kjörum fólks en t.d. annars staðar
á Norðurlöndum. Þennan mismun
reyna þeir sem geta að vinna upp
með stanslausum þrældómi, en
hvaða áhrif hefur hann á heimilislíf
og barnauppeldi? Og hvað um þá
sem gefast upp, þola þetta ekki?
Darvínisminn er á fullu skriði: Þeir
hæfustu lifa af, skítt með hina.
Falskir útreikningar
Pétur Blöndal alþm. er hvorki
verri né heimskari en obbinn af því
fólki sem að ofan er lýst, aðeins
hreinskilnari. Útreikningar sem
hann birti um kjör alþýðufólks og
ollu deilum sýna, að ekki er nóg að
vera doktor í stærðfræði gefi menn
sér falskar forsendur við útreikn-
inga vegna þekkingarskorts. Hann
reiknar fólki tekjur sem það hefur
ekki, gleymir öllum vísitölum og
tekjutengingum, sköttum og álög-
um heilbrigðisþjónustunnar o.fl.
Hann heldur að öryrkjar séu far-
lama fólk á sambýlum! Ólafur,
fyrrv. landlæknir, hefur birt
skýrslu um kjör aldraðra. Þar sést
að þriðjungur hefur ekki lágmarks
framfærslu og þykir mér hún þó
lágt áætluð kr. 66 þús. á mánuði.
Ólafur sýnist gleyma húsnæðis-
kostnaðinum eins og hér er lenska.
Vitlaus húsnæðisstefna
Ögmundur Jónasson o.fl. ræddu
ástand húsnæðismála á Alþingi
fyrir skömmu og Rannveig Guð-
mundsdóttir þm. skrifaði vandaðar
greinar í Morgunblað-
ið. En borgarstjórinn í
Reykjavík segist í
Morgunblaðinu 9. des.
„óttast mismuninn
milli þeirra sem geta
eignast húsnæði og
hinna sem geta það
ekki“. Þessi mismunur
er þegar til og hefur
alltaf verið til, þótt
borgarstjóri virðist
ekki hafa frétt það.
Lífskjör fólks eru ekki
„skynjun“ heldur blá-
kaldur veruleiki.
Húsnæðismálin eru
einn meginþáttur lífs-
kjaranna og þannig á
að fjalla um þau eins og Ögmundur
og Rannveig gerðu og fleiri. ís-
lenska húsnæðisstefnan er vitlaus
Húsnæðisstefna
íslensk húsnæðisstefna
er reist á mannfyrirlitn-
ingu og ruddaskap kap-
ítalismans, segir Jón
Kjartansson, og algeru
virðingarleysi fyrir
heimilisréttinum.
vegna þess hún byggist á einka-
lausnum og bíssness en ekki á fél.
grunni og samábyrgð og hún hvet-
ur til skuldasöfnunar í stað hag-
kvæmni. Hún gerir heimili fólks að
markaðsvöru. Þetta birtist m.a.
skýrt í opnum aðgangi innheimtu-
manna að heimilunum. Það þykir
sjálfsagt að rukkarar vaði inní
íbúðir og hirði þaðan verðlaust dót
og krefjist útburðar á fólkinu
vegna skulda.Víða um heim er slíkt
athæfi bannað, enda litið á heim-
ilisréttinn sem heilagan rétt. Enda
er þetta fremur refsing en inn-
heimta. Hér er þetta kjarni lán-
astarfseminnar og húsnæðisstefn-
unnar. Formaður Húseigenda-
félagsins hefur lýst vinnubrögðum
byggingameistara og fasteignasala
sem gjarnan eru á mála hjá selj-
endum. Sú lýsing er hárrétt og vel
þekkt frá gerð leigusamninga.
Þetta er kjarni málsins: Islensk
húsnæðisstefna er reist á mannfyr-
irlitningu og ruddaskap kapítal-
ismans og algeru virðingarleysi
fyrir heimilisréttinum.Við þetta
bætist skipulagsvitleysa borgar-
innar, flöt útþensla stórra fjöl-
skylduíbúða um allar trissur með-
an 40% borgarbúa búa einir. Það
verður stór dragbítur næstu 200
árin eða svo. Hvenær fáum við
stjórnendur sem þekkja sitt eigið
samfélag og vita hvað þeir eru að
gera?
Höfundur er formaður
Leigjendasamtakanna.
MIKLAR væntingar
voru um góða hátíð í
sumar, kristnihátíð á
Þingvöllum. Og þær
gengu eftir.
Á Þingvöllum áttum
við saman ljós og líf.
Tvo unaðslega daga,
heita og sterka, sem
voru einstakir í upplif-
un og verða nú æ ríkari
í endurminningunni.
Hátíð þjóðar og kirkju,
sem varð raunverulegt
ævintýri. Og þegar æv-
intýrin verða lifandi, þá
líður manni vel.
Þannig var, að við
hátíðarmessuna á
sunnudegi var okkur borgfirskum
prestum skipað efst í hraunbrekk-
una mót hátíðartjaldinu; enda vissu
skipuleggjendur sjálfsagt að við
værum góðir göngumenn upp bratt-
ar hlíðar. Við erum gamlir smalar,
margir hverjir og vanir að fara hratt
upp stífar brekkur.
Þarna uppi stóðum við síðan með
ungmennum okkar og leikfólki, um-
kringdir söfnuði er hlýddi á messuna
er biskup íslands söng og eftirvænt-
ingin var alls staðar. Þegar biskup-
inn var að ljúka predikun sinni stóð
allt í einu snáði fyrir framan mig, á
að giska 7 til 8 ára gamall.
Hann sagði glaðleitur: Heyrðu
prestur er það satt að það verði bráð-
um boðið upp á brauð og vín? Ég
horfði rannsakandi á æsku hans og
spurði á móti, veistu vinur hvað það
er? Brauð og vín? Já, svaraði strák-
urinn að bragði. Það er líkami og
blóð Krists. Eru pabbi og mamma
með þér? sagði ég þá. Já, svaraði
hann, jafn bjartur á svip og fyrr, á ég
að ná í þau og sýna þér? Nei, sagði
ég. Komið þið bara öll saman á eftir.
Já, við komum strax, sagði hann. Þar
með var hann rokinn. Og þau komu
síðan öll, undir Agnus Dei, og með-
tóku heilagt sakramenti.
Þetta er ein einfóld og dýrmæt
minning mín af Þingvallahátíð.
Áminning um einlægni og ákafa
hinna ungu sem vilja vera Krists og
eignast undireins hlut í leyndardóm-
um nóðar hans.
Þeir voru hins vegar margir sem
gerðu sitt besta til að sverta hátíð
kirkju og þjóðar og fæla fólk frá
Þingvallahátíð. Margir sem montuðu
sig af því, að þeir vildu enga hátíð
hafa. Ekki á Þingvöllum, hvergi,
aldrei. Enga hátíð varðandi kirkju og
kristni og auglýstu þannig siðblindu
sína á sögu og gerð íslenskrar menn-
ingar. Og oft var viljandi, eða af
óvitaskap, farið rangt með um sögu
og stöðu kirkjunnar. Þeim óhróðri
sem kirkjan mætti þá verður að
svara með einurð, einingu og sterk-
um orðum, til að verja það sem er í
veru og býr í þjónustu kirkjunnar.
Sigurbjörn Einarsson biskup tal-
aði um hleypidómana, róginn og ill-
viljann. Hann talaði teprulaust. Eins
og alltaf. Hann sagði satt.
Hann nefndi nasista og kommún-
ista, illar tungur þeirra og áróður.
Þetta fór nú ekki vel í alla. Margir
voru þeir hins vegar sem áttuðu sig á
því að biskupinn var ekki að jafna
saman múgmorðum á saklausu fólki
við það sem óvildarmenn kirkjunnar
létu úr sér í vor. Hugmyndir eða órar
brjálæðinganna voru annað en
óhæfuverk þeirra. Sigurbjörn, bisk-
up í vöm sinni og í hjartans reiði,
lagði fram það sem heitir á máli guð-
fræðinnar apólógía eða trúvörn.
Apólógían var í raun fyrsta guð-
fræðiiðkun kirkjunnar. Grísku
kirkjufeðurnir byrjuðu þessa hefð.
Áfram hélt hún. Helsti meistari
hennar er heilagur Tómas frá Akv-
íno. Það er önnur saga. En trúvörn
er skylda okkar sem erum Krists;
leikra sem lærðra - að vitna um hann
í orði og verki, og verja kirkju hans
þegar að henni er sótt.
Til þess höfum við ólík-
ar forsendur, engin ein
uppskrift er til af því,
sem betur fer.
Við búum nú í sam-
félagi sem er ekki leng-
m’ einsleitt. Hér eru
uppi skoðanir og hug-
myndir um allt milli
himins og jarðar. Það
höfum við lengi vitað.
Og það er vel.
Langt er síðan kirkja
og ríki réðu ein miklu
um skoðanamyndun
fólks, og enginn annar
komst að með innræt-
ingu og uppeldi. Ekki
vildum við lifa þannig tíma aftur.
íslensk þjóðkirkja fagnar umræðu
og gagnrýni. Kirkjan er lifandi sam-
Kristnihald
Forfeður og formæður
okkar, segir Þorbjörn
Hlynur Arnason, var
fólk sem þakkaði daginn
sem var að líða og bað
um annan dag - vitandi
að mennirnir áforma en
drottinn ræður.
félag þar sem margt gerist og gerj-
ast. Þar finnast líka andstæð sjón-
armið, líkt og í hverju öðru
mannlegu félagi. Það er eðlilegt og
sjálfsagt að um þessa stofnun sé
fjallað. En okkur þykir vænt um efn-
isleg rök, byggð á þekkingu um sögu
kirkjunnar og raunverulega stöðu
hennar.
Einnig að fjallað sé af virðingu um
trúarlíf og aðstæður þeirra sem
þjóna og þiggja þjónustu. Islenskir
fjölmiðlar eru, því miður, margir
hverjir, sárlega vanbúnir, og hafa
lengi verið, til að fjalla af einhverju
gagni um trúarleg efni í röklegu og
akademísku samhengi.
Snautt land og fátæk þjóð værum
við ef við ættum ekki Krist sem kon-
ung, í þúsund ár. Kirkju og sið sem
kenndi okkur að lesa og skrifa;
presta og biskupa sem voru skjól lít-
ilmögnum, stofnuðu skóla, og lögðu
mikið til íslenskrar menningar.
Við þökkum líka kirkju heimilanna
í landinu, sem kunni bænir sínar og
vers. Lét hvern dag hafa sína þján-
ingu, og þekkti orð drottins um fugla
himinsins og liljur vallarins, vegna
þess að það voru engar innistæður til
í bönkum, verðbréfum eða fjárfest-
ingum, sem gátu tryggt daginn þar á
eftir. Þetta var fátækt fólk sem þræl-
aði frá morgni til kvölds til að lifa af
og sjá fyrir sér og sínum. Forfeður
og formæður okkar. Fólk sem þakk-
aði daginn sem var að líða og bað um
annan dag - vitandi að mennirnir
áfoi-ma en drottinn ræður.
Á nýrri öld lítum við fram á veg
með spurn og nokkrum ugg um hvað
verður og hvernig íslenskt samfélag
lítur út á nýrri öld. Það er áleitin
spuming. Hvað munu börn okkar og
barnabörn, niðjar okkar á nýrri öld
segja, þegar þau leita að leiðsögn og
styrk í lífi sínu? Hvar liggja mis-
kunnarbænir þeirra? Og hvert munu
þau beina lofgjörð sinni fyrir líf og
lán? Hin fegursta rósin er fundin.
Hún blómstraði á Þingvöllum með
þúsundum þakklátra. Hún er drott-
inn Jesús Kristur; ..ég held þér
mín rós - og ei kvíði.“
Gleðilega hátíð.
Höfundur er prófastur
á Borg A Mýrum.
Jón
Kjartansson