Frækorn - 15.08.1902, Blaðsíða 2
go
F R Æ K 0 R N.
hófið í þeirri grein: láta börnin aldrei
vera iðjulaus og hins vegar herða ekki
að þeim um of.
Ef börn mega leika sér og vera iðju-
laus eftir geðþckki, þá láta þau allar
góðar áminningar sem vind um eyrun
þjóta. Þau gera ekkert af fúsum vilja,
heldur með ólund, allskonar illar til-
hneigingar vakna hjá þeim og þau hafa
hugann á öllu og engu, og eigi að gera
þau ráðvönd og góðviljuð, þá verður því
nær allt af að byrja frá rótum. Þó er
það mögulegt, ef foreldrar og kennarar
leggjast á eitt.
Ef börn aftur á móti fá ekki næga
hvíld og upplyftingu, þá verða þau ör-
magna, seinleg og leið á öllu og missa
jafnvel heilsuna. Þau vinna ekki skyldu-
verk sín með glöðu geði og hreifum
huga, það kemur einhver sneinlætisbrag-
ur og leiðindadrungi yfir þau.
Sumir foreldrar heimta af kennara, að
hann láti börnin sitja 6, 7 til 8 tíma í
einu hvildarlaust. Það getur ekki hjá
því farið, að veslings smælingjunum leið-
ist þessi langa seta og fái óbeit á henni
og þoli hana ekki heilsunnar vegna«.
VI. Jean Jacques Rosseau.
(1712—78).
Frakkneskur að ætt og uppruna.
Hann hcfur ritað þá bók um uppeldi
barna, sem Emil heitir. Hún byrjar á
þessum orðum, þessari hugsun, sem allt
uppeldi hans byggist á:
»Allt er gott, eins og það kemur frá
hendi náttúrunnar. Allt sérkynjast, öllu
fer aftur, sem mennirnir fjalla um. Vér
byggjum á þeim óraskanlega grundvelli,
að fyrstu tilhneigingar barnsins séu allt-
af réttar og góðar, að maðurinn sé góð-
ur af náttúrunrri, elski réttlæti og reglu
og ekkert rangt búi í hjarta hans að
upphafi.«
Þessi frumsetning er röng og þess-
vegna eru flestar kenningar hans rangar
og allar varhugaverðar. Rétt og rangt
vefst svo saman í ritum hans, að erf-
itt er að greina það sundur.' Ernil hans
á að sýna, hvernig uppeldið eigi að
vei;a.
Þetta, sem eftir fer, er í aðalmálinu
satt, þótt sumar setningar séu rangar:
>Þér þekkið ekki börnin, vitið ekki
hvað þér megið bjóða þeim, vitið ekki
hvaða hæfileika þau hafa til að læra og
íhuga. Gerið yður meira far um að
þekkja þau.
Börnin fæðast veik, allslaus og óþrosk-
uð að hæfileikum til. Því þurfa þau upp-
eldis við. Kennið börnunum að beita
hæfileikum sínum andlegum og líkamleg-
um.
Látið sjón verða jafnan sögu ríkari þá
er þér fræðið börn. 011 fræðsla ætti
að vera hlutfræðsla.
Foreldrarnir ættu sjálf að ala upp
börnin. Móðirín ætti að hafa þau á
brjósti sjálf og næra þau, en faðirinn að
annast uppeldi og uppfræðslu þeirra.
Barnið á að biðja en ekki bjóða. En
gæti rnenn sín ekki, þá knýr það þá
fljótt til að þjóna sér.
Það er svo áriðandi fyrir heimilislífið
að barnið sé undir hendi móður sinnar.
Unaður heimilislífsins er besta ráðið til
að koma í veg fyrir, að börnin gangi á
glapstigu siðleysisins. Ef þessu náttúr-
lega sambandi móður og barns er slitið,
þá er velferð barnsins í veði.
Munið eftir því, að barnið hefur bæði
réttindi og skyldur. Sviftið þau ekki
rétti sínum (sbr. Comenius). Nú er það
gert á heimilum og í skólum.
Börnin eiga líka rétt á sér.
Alið upp sál og líkama jöfnum hönd-
um.
Hagið uppeldinu eftir eðlisfari barn-
anna. Það er fyrsta og fremsta upp-
eldisreglan.
Látið þið hvert barn starfa svo mik-
ið sjálft, sem það framast getur.
Látið þið barnið ekki læra neitt, sem
það skilur ekki jafnframt. Það má ekki
hafa neitt eftir hugsunarlaust. Það á
að byggja trú sína á eigin sjón og rann-
sókn, en ekki orðum kennarans.
Farið með börnin eins og börn á upp-
vaxtarárunum.
Það er samkvæmt lögum náttúrunnar,
að börnin sé börn fyrst, áður en þau
verða menn. Ef þessu er snúið við og
álitið að börn hafi fullþroskaða skynsemi,
þá fáum vér fullsprottna ávexti fyrir