Tölvumál - 01.11.1995, Blaðsíða 13

Nóvember 1995
Er þjóðfélagið markaðsvara í
upplýsingaiðnaði?
Eftir Stefán Ingólfsson
Hér á landi er að finna mikla
þekkingu á gerð upplýsingakerfa
fyrir opinbera þjónustu. Kerfi sem
hér eru framleidd kosta aðeins brot
af þeirri fjárhæð sem menn eiga að
venjast í grannlöndunum. Þrátt
fyrir það eru íslensku kerfm ekki
lakari. 1 heiminum er nú vaxandi
markaður íyrir ýmisskonar opinber
upplýsingakerfi. Á þessu sviði
eigum við ómæld ónotuð sóknar-
færi. Upplýsingakerfi framleidd
hér á landi geta bæði verið full-
komnari og betri en kerfi framleidd
í ijölmennari löndum en þó jafn-
framt einfaldari. í þjóðfélagi okkar
eru aðstæður sem nýta má til að
framleiða verðmæta útflutnings-
vöru í upplýsingaiðnaði. Á vissan
hátt er það sala á þjóðfélaginu
sjálfu.
Samkeppnishæfir á
vaxandi markaði
Sérstöðu íslenska þjóðfélagsins
má selja á alþjóðlegum markaði
fyrir upplýsingakerfi. Á reynslu
okkar og þekkingu má byggja
verðmæta útflutningsvöru. Margar
þjóðir vantartil dæmis virðisauka-
skattskerfi en við höfum einmitt
nýlega byggt upp þannig kerfi.
Möguleikar okkar eru breytilegir
eftir málaflokkum. Nokkrir eru
sérlega vænlegir. íslenska heil-
brigðiskerfíð er til dæmis með því
besta sem þekkist og fjöldi útlend-
inga kemur árlega til að kynna sér
það. Skortur er í heiminum á upp-
lýsingakerfum lyrir heilsugæslu og
heimilislækna. Þau kerfi sem fram
koma á þessu sviði í heiminum eru
almennt dýr og flókin auk þess að
heildarsýn skortir oft í kerfín.
Þekkingu okkar á þessu sviði má
selja sem háþróuð upplýsingakerfi
og ráðgjöf. Verðmæti upplýs-
ingakerfanna byggist fyrst og
fremst á þeirri læknisfræðilegu og
stjórnunarlegu þekkingu sem
liggur á bak við gerð þeirra. Hana
verður síðan að tengja því nýjasta
í upplýsingatækni. Við búum við
fullkomna heilsugæslu með vel
menntuðu starfsfólki. Stærð heilsu-
gæslukerfisins í landinu er ekki
meiri en svo að ekki er erfítt að
kortleggja alla upplýsingamiðlun
og aðgerðir. Mikill og vaxandi
markaður er í heiminum fyrir ólík
opinber upplýsingakerfi og ráðgjöf
um notkun tölvuvæddrar upplýs-
ingatækni á þessu sviði. I umróti
síðustu ára hafa margar þjóðir
öðlast frelsi. Þeirra bíður til dæmis
að byggja upp nútímaþjóðfélag.
Það gerist ekki án umtalsverðrar
tölvuvinnslu. Hér má til dæmis
nefna á annan tug þjóða í Evrópu.
Fyrir þessi ríki er mun vænlegra
að taka upp tiltölulega einföld og
auðskiljanleg upplýsingakerfi frá
íslandi en margflókin kerfi fjöl-
mennari ríkja. Ef til vill eru þó
okkar bestu tækifæri á sjálfstjórn-
arsvæðum í okkar heimshluta á
borð við Færeyjar, Grænland og
nyrstu héruð Kanada. Sjálfstjórn-
arsvæðin hafa eigin stjóm á mörg-
um málaflokkum og svipar að-
stæðum víða til þess sem hér gerist.
íslensk fyrirtæki ættu að hafa góða
samkeppnisstöðu á þessum svæð-
um. Þau bjóða ódýra þjónustu og
hafa þekkingu hér heima á aðstæð-
um sem svipar til þess sem víða
gerist í fámennari hémðum stærri
þjóða. Hinar stóru opinberu reikn-
imiðstöðvar á Norðurlöndum hafa
um áratugaskeið einokað verkefni
fyrir bæjarfélög í þessum löndum.
Með tilkomu EES og inngöngu í
ESB verður að reikna með að
markaður fyrir upplýsingakerfí
sveitarfélaga á Norðurlöndum
opnist. Á þessum markaði ættu
íslensk fyrirtæki að geta keppt með
árangri. Sérstaklega á það við um
minni sveitarfélög.
Kostnaður 80% lægri
en erlendis
Hér á landi hafa verið gerð
tölvukerfí fyrir opinbera þjónustu
sem ekki standa erlendum kerfum
að baki. Það vekur hins vegar at-
hygli að íslensku kerfin eru miklu
ódýrari en hliðstæð kerfí í grann-
löndunum. Þegar rætt er við er-
lenda sérfræðinga um kostnað við
gerð opinberra kerfa eru þeir mjög
vantrúaðir á fullyrðingar okkar um
kostnað. Dæmin eru hins vegar svo
mörg að nánast er um reglu að
ræða. Mörg dæmi má nefna um að
íslensk kerfi séu 80%-90% ódýrari
en tilsvarandi kerfí í Skandinavíu.
Taka má dæmi úr heilsugæslu.
Fyrir fáum árum mátti lesa í
blöðum að þróun á norsku tölvu-
kerfi fyrir heilsugæslustöðvar,
Nora, hefði stöðvast vegna erfíð-
Tölvumál - 13