Tölvumál - 01.11.1995, Blaðsíða 16

Nóvember 1995
Stuðningur Rannsóknaráðs við
upplýsingatækni
Eftir Vilhjálm Lúðvíksson
Rannsóknaráð
íslands - ný stofnun
Rannsóknaráð íslands var
stofnað við sameiningu Vísinda-
ráðs íslands og Rannsóknaráðs
ríkisins með lögum sem tóku gildi
1. júlí árið 1994. Hlutverk Rann-
sóknaráðs er að treysta stoðir
íslenskrar menningar og atvinnu-
lífs með því að stuðla að mark-
vissu vísindastaríi, tækniþróun
og nýsköpun.
Meðal helstu verkefna ráðsins
er að vera stjómvöldum til ráðu-
neytis um stefnumörkun á sviði
vísinda, tækni og nýsköpunar, gera
tillögur um framlög til vísinda- og
tæknimála og móta úthlutunar-
stefnu og veita styrki úr sjóðum í
vörslu ráðsins. Þá á ráðið að
íylgjast með þróun mannafla, ijár-
magns og helstu viðfangsefnum
rannsóknastarfseminnar, svo og
árangri af því starfí í landinu.
Ráðið á einnig að beita sér fyrir
þátttöku íslendinga í ijölþjóðlegu
vísinda- og tæknisamstarfi.
Fyrsta starfsár ráðsins hefur að
mestu farið í endurskipulagningu
á því starfí sem fram fór á vegum
Vísindaráðs Islands og Rann-
sóknaráðs ríkisins, m.a. að koma
á samræmdu formi á umijöllun um
styrkumsóknir og úthlutun styrkja
úr sjóðum í vörslu ráðsins. A mynd
1 er sýnt heildaryfirlit yfir skipulag
ráðsins og sjóði þess. Mikilvæg-
astir eru Tæknisjóður og Vís-
indasjóður og í tengslum við hvom
þeirra starfar úthlutunarnefnd og
þeim til aðstoðar eru sex fagráð á
eftirfarandi sviðum:
1. Hug- og félagsvísindi.
2. Heilbrigðis- og lífvísindi.
3. Náttúruvísindi og umhverfis-
rannsóknir.
4. Iðnaður og tæknirannsóknir.
5. Nýting lífrænna auðlinda.
6. Matvælavinnsla og matvæla-
rannsóknir.
Hlutverk fagráðanna er annars
vegar að meta faglega þær um-
sóknir sem berast til ráðsins um
styrki úr sjóðum þess og hinsvegar
að vera ráðinu til aðstoðar við
mörkun stefnu á einstökum sviðum
vísinda, tækni og/eða atvinnulífs.
Um þessar mundir er í undir-
búningi allítarleg stefnumörkun
hins nýja ráðs, sem kynnt verður á
komandi vetri. Fram að þessu
hefur ráðið ekki markað stefnu
fyrir einstök svið vísinda eða
atvinnugreina, heldur meira eða
minna byggt á þeim áherslulínum
sem lagðar voru í störfum eldri
ráðanna, Rannsóknaráðs ríkisins
og Vísindaráðs Islands.
Að því er varðar afstöðu til
tölvu- og upplýsingatækni er því
helst að líta á umfjöllun Rann-
sóknaráðs ríkisins um þau mál á
undanfomum árum og kanna hvað
gert var á vegum þess ráðs. Rann-
sóknaráð íslands er arftaki þeirrar
vinnu og mun væntanlega fylgja
henni eftir með áherslubreytinuin
í takt við þá öru þróun sem nú
gengur yfir.
Sögulegur
bakgrunnur
Fram undir miðjan áttunda ára-
tuginn snerast hagnýtar rannsóknir
á íslandi fyrst og fremst um við-
fangsefni hinna hefðbundnu at-
vinnuvega, landbúnaðar, sjávar-
útvegs og iðnaðar, þar með talið
byggingariðnaðar. Sérhæfðar
stofnanir fyrir þessar megingreinar
atvinnulífsins voru stofnaðar upp
úr atvinnudeild Háskólans með
lögum um rannsóknir í þágu at-
vinnuveganna frá árinu 1965. A
áttunda áratugnum snerist starf-
semi Rannsóknaráðs ríkisins mikið
um innri uppbyggingu þessara
stofnana og voru þær meðal annars
fengnar til að gera langtímaáætl-
anir um starfsemi sína sem Rann-
sóknaráð birti og kynnti á fyrsta
ársfundi sínum árið 1978. A þeim
fundi kynnti Páll Theódórsson,
eðlisffæðingur, þá nýstárlegar hug-
myndir manna um nýtingu tölvu-
tækni til þess að smíða rafeinda-
vogir sem opna myndu mikla
möguleika til hagræðingar í sjávar-
útvegi og fiskvinnslu á íslandi.
Erindið vakti mikla athygli, en þá
var einmitt hafið hjá Raunvís-
indastofnun háskólans umfangs-
mikið þróunarstarf í samvinnu við
sjávarútvegsdeild SÍS, er síðar
leiddi til framleiðslu á tölvuvogum
og er það undirstaðan að starfsemi
fyrirtækisins Marel hf. í dag.
Um þetta leyti voru menn á
alþjóðavettvangi að gera sér grein
fyrir stórfelldum nýjum möguleik-
16 - Tölvumál