Tölvumál - 01.11.1995, Blaðsíða 21

Nóvember 1995
Upplýsingaiðnaður sem atvinnugrein
Eftir Þorstein Garðarsson
Hvað ætlar þú að verða þegar
þú ert orðinn stór, er spuming sem
flestir hafa líklega einhvem tíma
verið spurðir.
Okkur sem nú erum á miðjum
aldri, hefði semiilega síst dottið í
hug á æskuárunum að nefna upp-
lýsingatækni sem starfsvettvang,
þessi atvinnugrein var tæpast til og
því fátt um fyrirmyndir.
Það er bæði gömul og ný saga
að tækni eyðir og skapar ný störf.
Gott dæmi um þetta er prent-
iðnaðurinn. Þar hafa mörg störf
horfið vegna tæknibreytinga t.d.
störf setjara. Annað dæmi er úr
fjarskiptageiranum, loftskeyta-
menn sem áður fyrr var allfjölmenn
stétt, er tæplega til í dag. Og svona
mætti lengi telja.
Á sama tíma hafa orðið til fjöl-
mörg ný störf, sérstaklega í upplýs-
ingaiðnaðinum. Um þessar mundir
er talið að milli 4000 og 5000 störf
séu í upplýsingaþjónusta á fslandi.
Tölvumarkaðurinn er talinn velta
um f f milljörðum á ári, hérlendis.
Eitt af sérkennum upplýsinga-
iðnaðarins er að hann snertir allar
atvinnugreinar. Upplýsingatæknin
mun fækka störfum jafnt í fram-
leiðslu sem í þjónustugreinum. En
á sama tíma skapar hún ný störf,
stóra spurningin er; getur upplýs-
ingatæknin skapað fleiri störf en
hún eyðir?
Drifkraftar
Mcgindrilkraftar í atvinnulífinu
eru: pólitík, efnahagsþróun,
tæknibreytingar og þjóðfélagslegir
þættir.
Ef við lítum nánar á þessa þætti
út frá upplýsingatækninni, er
nokkuð ljóst að hraði tæknibreyt-
inganna er nú sem aldrei fyrr. Líf-
tími vöru og þjónustu styttist sí-
fellt, sem aftur gerir miklar kröfur
um að menn veðji á réttan hest við
þróun á nýrri vöru. Örar tækni-
breytingar þýða að okkur gefst
sífellt minni tími til að setja okkur
inn í nýja hluti og þjálfa fólk til
nýrra starfa.
Þjóðfélagslegar breytingar
vegna upplýsingatækninnar eru
miklar og munu verða gífurlegar.
Vinnumunstur breytist sem og bú-
seta, en líklega er mesta hættan á
að tvær þjóðir myndist í landinu,
þ.e. þeir sem kunna að nýta sér
möguleika UT og hinir sem sitja
hjá. Mjög brýnt er að bregðast við
þessu í tima og skapa helst öllum
möguleika á að verða þáttakendur
í upplýsingaþjóðfélaginu.
ÁhrifUT á efnahagsþróun og
samkeppnishæfni fyrirtækja er
gífurleg og ganga sumir svo langt
að segja að UT sé forsenda fyrir
samkeppnishæfni atvinnulífsins.
Markmiðið hlýtur að vera að búa
svo um hnútana í okkar smáa
þjóðfélagi að fyrirtækjaumhverfið
nýti sér til fullnustu möguleika UT.
Ég tel að einstakir möguleikar séu
hér fyrir hendi vegna smæðar
samféiagsins, að búa til skilvirkt
upplýsingaflæði á milli fyrirtækja,
stjórnsýslunnar og einstaklinga.
Hvað varðar pólitíska þáttinn
að þá skiptir sköpum að stjórn-
málamenn marki skýra stefnu fyrir
upplýsingaþjóðfélagið og þannig
sé haldið á lagasetningu að ekki sé
um óþarfar hindranir að ræða við
að nýta UT. En eftir sem áður
verður að tryggja að öryggis við
meðferð persónulegra upplýsinga
verði ávallt gætt í hvívetna.
Landslið fyrirtækja
Eitt megimnarkmið allra stjóm-
málaflokka er að auka atvinnu og
talið að skapa þurfi 12.000 ný störf
til aldamóta. Á sama tíma er ljóst
að UT mun fækka störfum í flest-
um atvinnugreinum, en eins og
áður segir skapar UT mörg ný
störf. Fyrir okkur íslendinga skiptir
því sköpum að við náum að gera
upplýsingaiðnaðinn að atvinnu-
grein, sem geti fyllt í þau skörð sem
myndast og gott betur.
Við verðum að gæta sérstaklega
að því að verða ekki „viðgerða-
grein“ þ.e. að okkar framlag verði
einungis að flytja inn erlendan
hugbúnað, þýða hann og þjónusta.
Þvert á móti verðum við að kapp-
kosta að búa til okkar eigin hug-
búnað og freista þess að gera hann
jafnframt gjaldgengan á öðrum
mörkuðum.
En hverj ir em möguleikar okkar
á að vera virkir í upplýsingaiðnaði?
Upplýsingaiðnaður lýtur sömu
lögmálum og aðrar atvinnugreinar.
Fyrirtæki geta keppt út frá hag-
kvæmni stærðarinnar eða aðgrein-
ingu. Þannig er nánast um tómt mál
að tala að við getum keppt í að búa
til; vélbúnað, ritvinnslukerfl, stýri-
kerfi eða töflureikna. Aftur á móti
höfum við alla burði til að keppa á
mörkuðum þar sem þörf er á
sértækum lausnum, eins og dæmin
sýna.
Tölvumál - 21