Vísir - 03.03.1964, Blaðsíða 9

V1S IR . Þriðjudagur 3. marz 1964.
9
Vantar fjármagn til
framleiðniaukningar
Eins og flestum er kunnugt
er Sölusamband íslenzkra fisk-
framleiffenda samtök saltfisk-
framleiðenda á Islandi. Samtök-
unum var upphaflega eingöngu
ætlað að annast sölu og dreif-
ingu á framleiðslu félagsmanna.
En fyrir örfáum árum var sett
upp svokölluð tæknideild SÍF,
og henni ætlað að vinna að
ýmsum verkefhum er snerta
bætta framleiðsluhætti hjá salt-
fiskframleiðendum. Loftur Lofts
son, verkfræðingur, veitir tækni
deildinni forstöðu.
Loftur nam á sínum tima
efnaverkfræði og matvælaverk-
fræði 1 Bandaríkjunum, kynnti
sér síðan vinnuhagræðingu í
Hollandi, starfaði hjá Iðnaðar-
málastofnun Islands í fimm ár
við vinnuhagræðingu og tækni-
lega upplýsingaþjónustu en
hefur sl. tvö og háíft ár starfað
á vegum tæknideildar SÍF.
Hjá tæknideildinni vinnur
hann að margvíslegri tækni
þjónustu fyrir meðlimi SlF.
— 'l/'erkefni mín snerta
’ aukna vinnutækni
og bætta meðferð á fiskinum í
fiskvinnslustöðvunum. í því
skyni hafa m. a. verið teiknaðir
endurbættir þurrkklefar, unnið
að neytendapökkun á saltfiski
til útflutnings, safnað upplýsing
um um alls konar tæki og efni
sem gætu komið ýmsum með-
limum SlF að liði og loks er
unnið að alls konar söfnun af-
kastatala, gerðar kostnaðar-
skýrslur fyrir SÍF, gerðar til-
lögur um bónusgreiðslur við
saltfiskvinnu, fylgzt með erlend-
um rannsóknum o. s. frv.
— Það er vitað mál að við
íslendingar höfum ekki getað
fylgt tækniþróuninni I einu og
öllu á undanförnum árum. Salt-
fiskframleiðendur standa bænd-
um og frystihúsaeigendum að
baki í notkun nýrrar tækni. Til
skamms tíma fór saltfiskvinnsla
fram á fremur frumstæðan hátt.
Tæki manna voru eingöngu
hjólbörur, skóflur og hnífar og
laus borð. Þetta dugði meðan
fiskmagnið var lítið. En siðan
magnið jókst að ráði hefur ekki
verið unnt að vinna með þess-
um aðferðum. Þörfin fyrir bætt-
ar framleiðsluaðferðir kom til
sögunnar. Til að koma fiskin-
um sem fyrst í salt, en það er
óhjákvæmilegt til að komast
hjá rýrnun, varð óhjákvæmilegt
að hagnýta margvíslega tækni
í þessu starfi.
Og
hver eru helztu tæki
saltfiskframleiðenda
núna?
— Mikið er um notkun færi-
banda, í framleiðslustöðvunum.
Þau eru notuð til að flytja fisk
og úrgang til og frá aðgerðar-
mönnum, fyrst og fremst úr-
ganginn frá þeim. Töluvert er
orðið um notkun flatningsvéla
á stærri stöðvum. Þær afkasta
um 20 fiskum á mínútu, vinna
8—10 manna verk. Nýting á
fiskinum er svipuð í þessum
vélum og eftir handflatningu.
Þó þetta séu mjög dýrar vélar,
með 35% tollum, kosta tæpar
800 þúsund krónur, þá munar
um það, að vélin getur tekið á
móti svo miklu meira af fiski,
áður en hann byrjar að rýrna,
heldur en sá mannafli, sem yfir-
leitt er fyrir hendi. Þetta er
því sérstaklega nauðsynlegt
tæki vegna vinnuaflsskortsins,
sem ríkjandi er.
Fleiri eru störfin en þau sem
færibönd og flökunarvélar
vinna. 1 sex eða sjö stöðvar eru
komnar svokallaðar gaffal-
lyftur. Þær anna öllum lyfting-
um og tilfærslum á fiski og
hægt að nota þær á flestum stig
um framleiðslunnar, ásamt
ýmsum útbúnaði sem hægt er
að kaupa með þeim, t.d. flekum
og kössum o.s.frv. Lyfturnar
eru mikið vinnuhagræðingar-
tæki en mjög dýrt, vegna tolla,
sem eru 45%.
Einnig er að byrja notkun
sérstakra þvottafæribanda.
Bandið er net, og ofan við það
og neðan við eru kraftmiklar
vatnssprautur sem „skafa" ó-
hreinindin af fiskinum.
Þá má nefna aðra nýjung í
sambandi við tilfærslu á lifur
og slori. Það er að skjóta því
með þrýstilofti, lifrinni í lifrar-
með handstillingu. Það fer eftir
þeim sem stjórnar og veðra-
breytingum hvernig tekst til við
þurrkunina. Hinir endurbættu
þurrkklefar eru sjálfstýrðir.
Undanfarin ár hefur verið að
koma á markaðinn mikið af
sjálfstýritækjum sem hægt er
að hagnýta f sambandi við
þurrkklefana. Árangurinn verð-
ur sá, að mikill tfmi og vinna
sparast. Vinna sparast á því að
ekki þarf að setja jafnoft í
klefana og áður.
Eftir gömlu aðferðlnni var
saltfiskinum raðað á grindur og
þær settar f þurrkklefana og
hafðar þar f sólarhring. Sfðan
voru grindurnar teknar út og
saltfiskinum staflað upp og
hann látinn jafna sig í 10—14
daga. Þá var hann settur f
þurrkklefa aftur. Þetta var end-
urtekið fjórum til fimm sinn-
um.
En eftir að nýja aðferðin kom
til sögunnar má fullþurrka salt-
fiskinn í tveim til þremur lotum
og skiptir ekki máli hvernig
viðrar úti. Sjálfstýritækin
stjórna hita og loftraka, í sam-
ræmi við fyrirfram ákvéðna
stillingu.

Loftur
Loftsson,
verk-
fræðingur.
kyns útbúnaður við borðin,
efni þeirra o. s. frv.
— X/’innið þið ekki að ein-
’ hverju leyti að því að
koma ákvæðjsyipnu í salt-
fiskvinnsiunni? ~
að taka upp ákvæðisvinnu.
Kostir ákvæðisvinnunnar fá
ekki að njóta sín fyrr en vinnu-
hagræðingu hefur verið kom-
ið á.
— Tlvernig gengur að koma
á bættum vinnuað-
ferðum í vinnslustöðvunum?
' — Menn eru yfirleitt reiðu-
búnir til að bæta framleiðslu-
hætti sína. En fjármagnsskortur
er mikill. Bankar veita t. d. ekki
Ián vegna kaupa á lyftum eða
færiböndum, svo eitthvað sé
nefnt. Þetta eru þó gífurlega
dýr tæki, með háum tollum, en
hagkvæm tæki. Margir hika við
að kaupa þau vegna kostnaðar-
ins. Hér þyrfti að vera til stofn-
un eða deild f bönkunum, sem
lánaði til framleiðniaukningar.
Framleiðnin er einn þýðingar-
mesti þátturinn í framleiðslulff-
inu. Hún hefur verið vanrækt,
en þar þarf að verða veruleg
breyting til batnaðar.
Ný tæki elns og gaffallyftur geta þjónað svipuðum tilgangl í flskverkunarstöðvum elns og trakt-
orinn hjá bóndanum.
Rætt við Loft
deild SÍF, um
bræðslu og slorinu í mjölverk-
smiðjurnar. Þessi aðferð var
tekin upp á Hornafirði fyrir ör-
fáum vikum. Þar er slorinu og
lifrinni skotið um 20—40 metra
með þessari aðferð.
Auðvitað eru svo til fleiri að-
ferðir við tilfærslur í vinnslu-
stöðvunum og þarf að gerkanna
hvert hús út af fyrir sig til að
unnt sé að sjá hvað hentar þar
bezt.
— XJvað geturðu sagt um
nýju þurrkklefana,
sem þið hafið innleitt?
— Hér er ekki um nýja teg-
und að ræða heldur hafa gömlu
klefarnir verið endurbættir.
Gömlu klefunum er stjórnað
Loftsson, verkfræðing hjd tækni-
bættor fromleiðsluaðferðir
Þessar endurbætur á þurrk-
klefunum eru gerðar eftir kana-
diskri fyrirmynd og hafa gefizt
mjög vel. Þurrkunin verður ó-
dýrari og öruggarl.
— Jgn eru ekki fleiri atriði
sem koma til áljta i
sambandi við vinnuhagræðingu?
— Vissulega eru þáu atriði
mörg, stór og smá. Vinnuhag-
ræðing getur verið fleira en
bætt tækni. Vinnuskilyrði er
eitt af þvi sem oft þarf að
bæta. Húsin verða að vera þurr,
hæfilega upphituð, og björt og
hrein. Þá skiptir miklu máli
hvernig niðurröðun manna er
háttað, stærðir og hæðir vinnu-
borða, staðsetning þeirra, alls
— Auðvitað er hún æskileg
allra hluta vegna. Það er ekki
aðeins á hlut eigendanna að
líta. Þeir sem starfa hjá vinnslu-
stöðvunum hafa mikinn hag af
því. Launin munu hækka og
þau verða sanngjarnari til
hvers og eins. Eins og launa-
kerfinu er háttað í dag, tíma-
kaupskerfinu, fær sá duglegi
og reyndi jafnmikil eða jafnlítil
laun og sá óreyndi og afkasta-
litli. Þetta er auðvitað ekki
réttlátt. Með ákvæðisvinnu
verða laun greidd eftir getu,
kunnáttu og afköstum.
En ég vil ieggja áherzlu á
að fyrst þarf að koma á vinnu-
hagræðingu, og síðan er hægt
Vill komast
til íslands
Ungur Norðmaður, 18 ára gam-
all, sem lýkur stúdentsprófl í vor,
vill komast til Islands, helzt
sem allra fyrst og vinna fyrlr sér
við eitthvert starf i vor og sumar.
Nafn og heimilisfang pilts þessa
er Espen Eskeland, Grákammveien
24, Vetlakollen, Osló. Hann kveðst
tala mæta vel þýzku, ensku og
frönsku og myndi helzt vilja fá
vinnu við einhvers konar ferðamál-
efni eða hótelrekstur, þar sem hann
fengi tækifæri til að umgangast
margt fólk. Fleiri atvinnugreinar
koma þó til greina, jafnt f Reykja
vik sem einhvers staðar úti á lands
byggðinni.
Vísir vill fúslega koma tilmælum
piltsins á framfæri, og ef einhver
hefur handa honum atvinnu, er
sá vinsamlegast beflnn að skrifa
piltinum sjálfum.