Vísir - 24.01.1967, Side 13

r*r.*S4H
V1SIR . Þriðjudagur 24. janúar 1967.
'3
BYLTING ‘66
réttur
í ritgerðinni „Sósíalismi og samfylking“ gerir Einar
Olgeirsson grein fyrir markmiðum og baráttuað-
ferðum íslenzkra kommúnista. Ritgerðin birtist í
tímaritinu Rétti á s.l. ári og er hér fjallað um hana.
„En af þessu leiðir, að jafn-
hliða þvf, sem það þarf að
standa áfram vörð um þann
grundvöll, sem vannst, — þá
verður nú fyrir alvöru að hefja
sóknina fram til næsta áfanga,
— sem er þess eðlis, að vart
mun hann nást nema með sigri
sósíalismans.“
Einar Olgeirsson,
tímaritið Réttur, 1966.
■CMns og fyrrgreind tilvitnun
ber með sér telja kommún-
istar á íslandi, að nú hafi skap-
azt þau skilyröi, samkvæmt
marxistiskum skilningi að efna
hagsleg þróun á íslandi hafi náð
svo hátt, að þeirra viðfangsefni
liggi ekki lengur fyrst og fremst
' baráttunni „fyrir bættum kjör-
um alþýðu“ heldur því fram-
haldsstigi að koma á marxist-
iskri þjóðfélagsskipan f landi
voru. Af þvf leiðir einnig, að
með breyttum aðstæðum verði
að taka upp nýjar baráttuaðferð
ir, sem séu í meira samræmi
við tíðarandann, þann sem skap
azt hefur, en þær baráttuaðferð-
ir sem notaðar hafa verið hing-
að til. Það er efni ritgeröar Ein-
ars Olgeirssonar, formanns Sósf-
alistaflokksins, I tfmaritinu
Rétti, sem fjallar aðallega um
þjóðfélagsmál f marxistiskum
skilningi. Ritgerðin nefnist „Sósf
alismi og samfylking" og birtist
á s.l. ári. Tilvitnunin í upphafi
greinar er úr þeirri rigerð.
Sósíalismi er hér tvímælalaust
í merkingunni kommúnismi, sem
er orð, sem Einar forðast að
nota, fyrst og fremst, eflaust,
vegna þess að orðið hefur ekki
lengur það aðdráttarafl, sem það
hafði. Hugsunin, sem annars
gengur eins og rauður þráður f
gegnum ritgerð Einars Olgeirs-
sonar, er í stuttu máli þessi:
Hlutverk okkar er að koma á
kommúnistisku þjóöfélagi á ls-
landi. Lífskjör almennings, al
þýðu manna á íslandi, eru orö-
in svo góö, að baráttan fyrir
bættum kjörum getur ekki leng-
ur verið höfuðviðfangsefni okk-
ar. Rökrétt afleiðing af því er
að nú skulum við beinlínis miða
allar baráttuaðferðir okkar við
að konía á þvf þjóðfélagi, sem
verið hefur draumur okkar. —
Tækifærið, skilyrðin, eru fyrir
hendi. Við beitum verkalýðnum
fyrir okkur. Við högum baráttu
okkar þannig, einkum kröfugerð
inni, að við getum f krafti verka
lýðsins breytt eignahlutföllunum
smám saman, en það leiðir auð-
vitað til þess, að andstæðingur
veikist, þjóðfélagið verður meira
á okkar höndum.
T okastigið er yfirtaka ríkis-
valdsins og fullkomin um-
bylting á öllum sviðum. — Þetta
er meginhugsunin, sem kommún
istar hafa ávallt fylgt, en kemur
nú fram í nýjum búningi, eins
og rakið verður.
Áðut en ritgerð Einars verður
rakin lið fyrir lið er rétt að taka
það fram, að í iritnefnd Réttar
eru menn úr hinum ýmsu hags-
muna- og va'ldastreituklfkum
Sósíalistaflokksins, enda mála
sannast, að ágreiningurinn milli
baráttu, en þjóðfrelsisbarátta
um markmiðin, jafnvél ekki leið-
imar, heldur sé valdabaráttan
afleiðing af þvf að flokkurinn
kemur ekki lengur fram sem
flokkur heldur hluti af eins kon-
ar flokki, þannig að aðhaldið er
ekki jafnmikið og áður. Það hef-
ur færzt að nokkru leyti yfir á
Alþýðubandalagið, þannig að
svigrúm hefur skapazt fvrir
flokksmenn, sem hafa viljað
hefja valdabaráttu, með afleið-
ingum, sem kommúnistum sjálf-
um eru kunnastar.
ginar Olgeirsson segir i upp-
hafi ritgerðar sinnar: „Höf
uðafl þjóðfrelsishreyfingarinnar
íi upphafi aldarinnar, — þegar
enn er við danskt afturhald að
eiga, — em bændur og mennta
menn, en hluti borgarastéttar-
innar stendur með, síðar verða
það verkamenn og menntamenn
er forystuna hafa, einkum eft-
ir að höfuðóvinur íslendinga
verður amerískt auðvald og her
vald. Og það hefur eftir 1941
orðið hlutverk Sósialistaflokks-
ins og þeirra hreyfinga, sem
hann hefur staðið að, og að
mestu haft forystuna fyrir, að
hey.ja þessa baráttu." Hér skal
ekki farið út í það af hvaöa
hvötum komúnistar hafa barizt
í þessum málum. En það er auð-
vitað rétt að kommúnistar hafa
ráðið „að mestu“ innan Alþýðu
bandalagsins. - Orðalagið „að
mestu" gefur raunar til kynna
hve Einar álítur önnur öfl hafa
ráðið litlu innan þessa banda-
lags.
Síðan skilgreinir Einar Olgeirs
son hlutverk Sósíalistaflokks-
ins: „Annars vegar er það hlut-
verk Sósíalistaflokksins að hafa
forystu fyrir stéttarbaráttu
verka lýðsins, leiða hana inn á
sósíalistískar brautir, búa vinn-
andi stéttir heila og handa und-
ir það að taka forustu þjóöfél-
agsþróunarinnar og ríkisvaldið í
sínar hendur og koma sósíalism
anum á hér. Það fer ekki á
milli mála hvert viðfangsefnið
er. Hvaða meðlimur Sósíalista-
flokksins mundi ekki geta tekið
undir þessi orð Einars? Þessari
spumingu er aðeins varpað
fram vegna þess að jrví er stund
um haldið fram af kommúnist-
um, að þeir geri sér ekki lengur
vonir um að geta komið á því
sösaílistíska skipulagi, sem þá
dreymdi eitt sinn um á íslandi
og séu þess vegna fallnir frá
þeim hugmyndum. Þvi er til að
svara að það skiptir raunar
ekki höfuðmáli hvemig útlitið
er í dag, hitt skiptir mestu máli
að baráttuaðferðimar em við
þá l.ugsun miðaðar, eins og bent
skal á síðar með rækilegum til-
vitnunum í ritgerð Einars.
„TTins vegar er það verkefni
^"^Sósíalistaflokksins að taka
þátt í allri þeirri baráttu til sókn
ar og vamar, sem háð er með-
an auðvaldsskipulagið enn stend
ur, og hafa eftir mætti áhrif á
þróun þess þjóðfélags". Með
þessum orðum er Einar að út-
skýra fyrir mönnum að hið
marxistíska skipulag verði ekki
til á svipstundu, — en það sé
skylda kommúnista að þvælast
fyrir, helzt sækja á og verjast
þegar verst lætur og þeir lenda
á undanhaldi. Það er sú bar-
átta sem nú er háð í íslenzka
þjóðfélaginu af hálfu kommún-
ista, „barátta til sóknar og vam
ar“, sem háð verður meðan
„auðvaldsskipulagið" enn stend
ur. Hann bætir við réttilega:
,,Að miklu leyti fara þessir 2
þættir baráttunnar saman, þó
alls ekki ætíð í meðvitund
fö!ks.“
En hvernig hugsar Einar Ol-
geirsson og Sósíalistaflokkurinn
sér að heyja baráttuna fyrir
hinu kommúnistíska þjóðfélagi
gegn „auðvaldsskipulaginu“.
Því er svarað í ritgerð Einars og
er eitt höfuð viðfangsefni henn
ar.
TTaráttan fvrir „sigri sósíalism-
ans“, sem Einar Olgeirsson
nefnir svo' í upphafsorðum þess
arar greinar er skilgreind af hon
um þannig: „Baráttan fyrir að ná
næsta áfanga, verður í aðalat
riðum fjórþætt, og er þá að-
eins átt við hina þjóðfélagslegu
baráttu, en þjóðfrelsisbaráttan
eigi rædd.“ Hinir fjórir höfuð
þættir eru:
1. ) „Hin beina hagsmunabar-
átta launastéttanna“.
2. ) „Baráttan fyrir samfélags
legri þjónustu og öryggi."
3. ) „Baráttan fyrir samfélags
legri umsköpun atvinnulífsins."
4. ) Baráttan fyrir alhliða
fögm menningarlífi.“
Aðeins einn af þéssum köfÞ
um verður notaður t'il að sýna
hvernig Sósíalistaflokkurinn
hugsar sér að vefja saman hags
munum launþega og hinni póli
tisku baráttu kommúnista fyrir
marxistísku þjóðfélagi á Islandi.
Fyrsti kaflinn „Hin beina hags
iéttui
5«
IIA
iP
1966
munabarátta launastéttanna" er
á þessa leið: „Hinn langi vinnu
tírni, 10 — 12 stundir á dag, sem
nú viðgengst hér, er álíka mik-
ið hneyksli og atvinnuleysið var
forðum. Vinnutiminn þarf að
verða raunverulega 40-44 stund-
ir á viku með hærri árslaunum
en n- . Orlofið þarf að vera raun
hæft. íbúðaeign þarf að verða
réttur launafólks án þrældóms,
og með félagslegum byggingum,
iánum til 60-80 ára með 2-3%
vöxtum út á 80% íbúðarverðs,
er hægt að tryggja þetta. Það
þarf að komast inn í meðvit-
und alls verkalýðs og annars
launafólks, að það sé jafn sví-
virðilegt að búa við vinnuþrælk
un nú eins og atvinnuleysi áð-
ur. Það er ekki mannsæmandi líf
að lifa til þess eins að vinna,
þá er maðurinn orðirin þræll.
Tæknibylting nútímans skapar
grundvöllinn að því að fullnægja
öllum þessum kröfum vinnustétt
anna og meiru til — og hafi
auðmannastéttin eigi vit né vilja
til þess að fullnægja þessum
kröfum, þá verður hún og henn-
ar þjóðfólag að víkja.“ ,.
TyTinna má ekki gagn gera. Nú-
^ ^ verandi þjóðfélagsskipan
verður að víkia ef ekki er látið
að þessum kröfum. Látum þær
sjálfar liggja á milli hluta. Það
er sjálfsagt að menn berjist og
berjist vel fyrir sínum hagsmun-
um og bættum kjörum. Hver ger
ir það ekki? Hitt er geigvænleg
hug'uin að heill stjónmálaflokk-
ur f landinu skuli telja eðlilegt
og sjálfsagt að baráttan skuli, ef
fært hvkír úosta umturnun ríkj-
andi þjóðfélagsskipunar. Barátta
af því tagi verður auðvitað aldrei
háð eftir þeim leikreglum og í
þeim anda, sem við höfum leit-
azt við tð skana f stiómmálum
fyrst og fremst borgurunum til
tryggingar, ekki stjómmálamönn
unum. Enda segir Einar á öðr-
um stað að nauðsynlegt sé „að
ná sterkari tökum á sjálfu rfk-
isvaldinu...“
Einar segir svo síðar: „Ef só-
síalistum tekst því að halda rétt
á málum, — t. d. hagsmunamál-
um eins og launakröfum og land
helgismálinu, eða þjóðemismál-
um eins og sjónvarpsmálinu
— þá mun ætíð að lokum
takast að fá heiðarlega fylgjend-
ur slfkra flokka til að hjáipa
til að knýja fram sigur í slikum
málum.“ „Slíkir flokkar“ em
auðvitað borgaraflokkamir, sem
em í það minnsta sammála um
að vernda þá þjóðfélagsskipan,
sem komfnúnista vilja kollvarpa
Augljóst er af því, sem rakið
hefur verið, að kommúnistar leit
ast nú við sem áður að sam-
tvinna valdabaráttu sína hags-
munabaráttu einstakra stétta.
Það að vera andvígur komm
únistum jafngildir þó engan veg
inn því að vera andvígur einstök
um baráttumálum launastétt-
anna. Enda liggur raunar í aug-
um uppi eftir það sem á undan
hefur geneið að kjarabaráttan
getur feneið hepnilegri og raun-
hæfari farveg en bann, sem ligg
ur um Sósíalistaflokkinn
/♦ ð lokum skal enn vikið að
því, sem áður hefur verið
nefnt og Einar kemur að í rit-
eerð sinni: „Það mætti jafnvel
tala um nauðsvn á endurvakn-
ingu sósíalismans í Sósíalista-
riokknum. um nýsköpun hans
flnkks miðað
við hve miöe flokkurinn hefur
einbeitt sér að verkefnum hags-
muna baráttunnar og bióðfrels-
isbarðttunnar undanfama ára-
tugi. Þa ð mun sérstaklega reyna
á fullkomna samvinnu mennta-
manna og verkamanna Sósíalista
flokksins. sem aflgjafa í þessum
bætti sóknarlotunnar að næsta
áfanga.“ Það hefur auðvitað
stundum verið talað um að Sósí-
alistaflokkurinn hafi sýrzt af
..borgaralegum" hugsunarhætti.
í augum kommúnista er það auð
vitað Hættulegt fyrir flokkinn.
Hefur það að nafninu til skapað
bann ágreining, sem er innan
Sósíalistaflokksins, hann er lát-
inn heita fræðilegur, en er auð
vitað fvrst og fremst valdabar-
ðtta, eins og drepið hefur verið
á.
En eitt greinir meðlimi Sósfal
istaflokksins ekki á.um, og það
er sú hugsun, sem Einar hefur
rakið f ritgerð sinni og hún er
sú .að kommúnuistar verða að
„taka forustu bióðféfagsbrðunar.
innar os rfkísAroióið í sfnar hend-
ur o& 1° “
Ásmundur Einarsson
INNIHURÐIR
Einar Olgeirsson kemur út úr
flokksbækistöð kommúnista í
Tjamargötu 20.
nýkomnar, eik og gullálmur. Verð aðeins kr.
3195 (complet) til afgreiðslu strax.
BIRGIR ÁRNASON
Hallveigarstíg 10 . Sími 14850
Loft- og veggklæðningar
Nýkomið eikarpanell (lakkaður).
BIRGIR ÁRNASON
Hallveigarstíg 10 . Sími 14850
I