Dagur - 21.02.1998, Blaðsíða 14

30 - LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1998
HEILSULÍFIÐ í LANDINU
„Ef varirnar þorna eða springa mikið geta menn fengið herpes, eða áblástur, sérstaklega í mikilli sól, “
segir Steingrímur Davíðsson húðsjúkdómalæknir.
Sólarvöm
ograka-
krem
Nauðsynlegt erað bera á sig
sólvöm á shíðum á vetuma til
að minnka líkumará krabba-
meini. Einniggetur verið gott
að nota lyktarlaust rakakrem í
sól og kulda til aðforðast
þurra húð.
„Húð fólks er
misjöfn og
fólk er mis-
næmt fyrir
á h r i f u m
kulda, vinda og sölarljóss. Sumir þola vel
það sem aðrir þola alls ekki. F.f fólk er
mikið úti í kulda og frosti vill húðin þorna
meira og það getur verið að sumir þurfi að
nota rakakrem sem mýkja húðina til að
verja fyrir áhrifum kuldans. Þá getur verið
gott fyrir fólk að bera á sig rakakrem
nokkrum sinnum á dag,“ segir Steingrím-
ur Davíðsson húðsjúkdómalæknir.
Vaselínið er síjjilf
Margir útivistarmenn hafa tilhneigingu til
að þorna upp í andliti og fá varaþurrk og
sprungur í varirnar eftir mikla útivist,
skíðaferð eða fjallasafarí af völdum veð-
urs. Þetta gerist þegar húðin, andlit og
handarbök á veturna og allur líkaminn á
sumrin, er við óvenjulegar veðuraðstæður
sem húðin þolir illa. Húðsjúkdómalæknar
mæla með því að fólk með þurra húð, sem
Fólki er ráðlagt að berafeit
smyrsl eða varasalva á var-
imar. Rakakrem í andlitið og
nota sólarvöm í mikilli sól.
sækir mikið útivist, beri á sig rakakrem
hálftíma áður en farið er út til að húðin fái
tóm til að soga í sig kremið. Einnig mæla
þeir með því að varasalvi með sólarvörn sé
borinn á varirnar.
„Fólki er ráðlagt að bera feit smyrsl eða
varasalva á varirnar. Ef varirnar þorna eða
springa mikið geta menn fengið herpes,
eða áblástur, sérstaklega í mikilli sól,“ seg-
ir Steingrímur Davíðsson og telur til dæm-
is vaselín ágætt á varirnar. Hann bætir við
að húðin kólni meira sé rakakremið ekki
borið á með nægilegum fyrirvara. Hann er
tregur til að mæla með einhverju einu
rakakremi umfram annað. Bendir réttilega
á að úrvalið sé þvílíkt auk þess sem það sé
afar misjafnt hvað hentar hverjum, allt
eftir húðinni. En mælir þó alls ekki með
kremum með ilmefnum í. Það geti valdið
ofnæmi.
„Feitari krem innihalda minna vatn en
það er ekki gott að bera mjög feit krem að
staðaldri í andlitið vegna þess að þá geta
myndast bólur, sérstaklega hjá þeim sem
hafa tilhneigingu til að fá bólur. Þeim er
ráðlagt að nota olíufrí krem,“ segir hann.
Sólarvömmeð SPF 30
Tfðni húðkrabbameins hefur aukist gríð-
arlega undanfarin ár. Steingrímur segir að
mun meiri líkur séu á því að fólk, ljóshært
eða rauðhært með húð sem tekur ekki lit,
séu í mun meiri hættu með að fá húð-
krabbamein en annað fólk, sérstaklega ef
það er með mikið af fæðingarblettum eða
ef húðkrabbamein er í fjölskyldunni. Þetta
fólk segir hann að þurfi að gæta sín sér-
staklega þegar um útfjólubláa geisla er að
ræða, í mikilli sól á skíðum uppi á fjöllum,
í sundlauginni eða á sólarbaðströnd,
skiptir miklu máli að bera á húðina sólar-
vörn, helst með varnarþætti 30, svokölluð-
um SPF 30. -GHS.
Kyirnæm svæði
Líkamarokkar
bregðast mismun-
andi við snert-
ingu. Snerting
kallarfram við-
brögð hjáflestum,
hvort heldur hún er íformi
kossa, gælna eða stroka.
Sum svæði líkamans eru þó viðkvæmari og
næmari en önnur og kalla fram kynferðis-
leg viðbrögð, svo sem löngun eða sælu.
Þessi svæði kallast almennt kynnæm
svæði.
Næmir staðir
Segja má að lfkaminn allur sé kynnæmt
svæði við ákveðnar aðstæður, en þó finnst
flestum betra að vera snertir á sumum
stöðum en öðrum. Þá er ég að tala um
svæði eins og hársvörðinn, andlitið, augun
og augnumgerðina. Sérstaklega næmir
staðir á höfðinu eru varirnar, tungan,
eyrnasneplarnir og hálsinn og þá sérstak-
lega aftan í hnakkagrófinni. Strokur eða
nudd á axlir, handleggi og innan í lófunum
gefa fólki oft mikla vellíðan. Bakið niður
eftir hryggsúlunni niður á lendarnar og
rassinn geta verið mjög næm og þá sér-
staklega svæðið yfir spjaldbeininu. Kyn-
næmustu svæðin eru þó bijóstin, geirvört-
urnar og kynfærin, enda mikið af tauga-
endum sem koma saman á þessum stöð-
um og þeir því næmari á snertingu.
Báðum kynjum finnst gott að láta gæla
við sig og sígilt ráð er að byrja ekki á
allra kynnæmustu svæðun-
um, heldur fikra sig að
þeim Ijúflega. Oftast
eru þessar gælur
veittar með vör-
um, tungu eða
fingurgómum.
Einnig eru
margir sem njóta
þess að Iáta gæla
við sig með t.d.
fjöðrum, hönskum,
eða hverju því sem
hugurinn girnist og gefur
létta og fjaðrandi snertingu
Kynlíf á smum forsendum
Lítill munur er milli kynja á því hvað fólki
finnst gott. Er þá frekar um einstaklings-
mun að ræða en kynjamun. Karlmenn
njóta þess ekki síður en konur að láta gæla
við brjóst sín og geirvörtur. Komið hefur
fram í rannsóknum að karlmenn eru
óhressastir með það í kynlífi sínu að finn-
ast þeir stöðugt þera ábyrgð á því að hafa
frumkvæðið. Þeim finnst þeir stundum
vera undir pressu og upplifa höfnun þegar
konan er ekki tilbúin, jafnvel þó hún hafi
látið líklega allan daginn. Eiga þeir stund-
um í erfiðleikum með að reikna út skila-
boðin sem þeim berast. I góðu sambandi
nær fólk því, að tala eðlilega um langanir
sínar og drauma. Kynlff stundar maður
ekki fyrir aðra, heldur fyrir sjálfan
sig á sínum forsendum.
Það er lítið gaman ef
annar aðilinn er
hlutlaus og bíður
eftir því að snert-
ingunni ljúki.
Gælur við kyn-
næm svæði geta
vakið kynferðis-
löngun, sem
ekki endilega
til samfara
nema báðir aðilar óski
þess.
Ég vil enda þennan pistil á því
að vitna í doktor Miriam Stoppard þar
sem hún segir: „Þegar kynnæm svæði, eða
nautnasvæði makans eru könnuð ætti að
gera það af natni, ástúð og umhyggju en
ekki kerfisbundið eins og um landmæling-
ar væri að ræða.“ Gangi ykkur vel og góða
skemmtun.
Halldóru Bjarnadóttir er hjúkrunar-
fræðingur og skrifar um kynlíffyrir Dag.
rDnptr
Iknvatnið
b rey tir
litlu
AUir lykta, líka þeir sem skúra sig og
skrúbba með sápu og heitu vatni á hverj-
um degi og kannski oft á dag, þvo þvottinn
sinn sem oftast upp úr sterkustu þvotta-
efnum sem til eru á markaðinum, bera
reglulega á sig svitakrem og spreyja
stöðugt á sig ilmvatni eða rakspíra. Þetta
sama fólk skolar munninn upp úr amer-
ísku blávatni svo að andíylan finnist nú ör-
ugglega ekki. Þrátt fyrir allar þessar varúð-
arráðstafanir hefur þetta fólk þó sína lykt,
hversu áberandi sem hún kann að vera eða
hversu lítið sem það kann að fara fyrir
henni. Undir fínu og dyTU hreinlætislykt-
inni er líkamslyktin þétt og góð, blanda af
persónulegri mannslykt og lykt af alls kyns
vessum sem Iíkaminn gefur frá sér.
Lykt af fólki er eðlilegasti og algengasti
hlutur í heimi en samt eitt það viðkvæm-
asta manna á milli sem til er í sótthreins-
uðu vestrænu samfélagi nútímans. Hver
kannast ckki við kvartanir vegna andfýlu
eða óþrifnaðar? Auðvitað er jákvætt og
gott að hreinlæti hafi aukist verulega í
samskiptum fólks og umhverfi þess, bæði
heilsunnar vegna og svo vegna þess að
sterkur fnykur vegna óþrifnaðar eða sjúk-
dóma getur auðvitað verið manni sjálfum
eða öðrum í umhverfinu til ama. En það er
ekki alltaf hægt að stjórna lyktinni og það
dugar ekki alltaf að sótthreinsa líkamann
til að forðast minnstu lykt - þó að maður
vilji gjarnan halda svo. Lyktin er nefnilega
eðlilegur hlutur.
Lyktarfælni virðist stundum geta gengið
út í ifgar, sérstaklega þegar fólk leggur á
sig ómælt erfiði til að forðast það að lykta
eða fjölyrðir um að óþef leggi af öðrum.
Sjálfsagt hefur nútíma sótthreinsun þarna
mikið að segja og kannski er líka um ein-
hverja minnimáttarkennd að ræða frá því í
gamla daga eða gömul viðkvæmni vegna
lyktarinnar frá því í gamla daga þegar lýsn-
ar stukku í hárinu og fólk hafði engan
skilning á þrifnaði. Auðvitað er lykt eitt-
hvað sem fólk tekur eftir, sérstaklega Ieið-
inleg ólyktin úr handarkrikanum eða af
sokkunum, en hún er þó þrátt fyrir allt
saman fullkomlega eðlileg - eitthvað sem
verður hreinlega að taka á.
Hræðsla við lykt leikur stundum stóra
rullu í lífi fólks og samskiptum þess við
aðra. Svo mjög að menn leggja út í gríðar-
legan kostnað (á ársgrundvelli við fjárfest-
ingar á alls kyns lykteyðingarefnum og
fíniríis ilmefnum). Fína lyktin getur þó
líka haft þveröfug áhrif. Hverjir kannast
ekki við að hafa kvartað undan alltof
sterkri ilmvatnslykt af konu, jafnvel svo
magnaðri að fólkið í kring
fær höfuðverk? Það er
engin ástæða til
annars en að slap-
pa af meðan
ólyktin er í hófi,
hvort sem hún er
hjá manni sjálf-
um eða öðrum.
Ffnu og dýru
efnin geta Iíka haft
slæm áhrif, þurrkað
húðina og valdið
höfuðverk. Það
forðast enginn
umtal þó hann
spreyi sig með
iltnvatni.
Guðrún Helga
Sigurðardótt-
irghs@ff.is