Dagur - 11.07.1998, Side 4

20-LAUGARDAGUR 11. JÚLÍ 19 9 8
.Thyptr
MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
bóka l
Bam berst við
iUskuna
A Child Called „It“ eftir Dave
Pelzer er sönn saga þar sem höf-
undur greinir frá samskiptum
við móður sína sem beitti hann
grimmdarlegu ofbeldi frá því
hann var fjögurra ára allt þar til
hann var tekinn úr vörslu henn-
ar tólf ára gamall.
Fyrstu minningar Dave tengd-
ust umhyggjusamri móður sem
var hugmyndarík, skemmtileg og
umhyggjusöm. Smám saman
breytist hún í skrímsli. Hug-
myndaríkin nýtur sín þá helst í
uppgötvun á nýjum pyntingarað-
ferðum sem hún reynir á þessum
unga syni sínum sem hún festir
óstjórnlegt hatur á. Ástaeðan fyr-
ir andúð hennar er aldrei Ijós, en
hitt er augljóst að hin drykk-
fellda móðir var iila haldin af
geðveilu þótt umhverfið hafi
ekki veitt því athygli. Hún gefur
syni sínum ammóníak, Iætur
hann Iiggja langtímum saman í
ísköldu baði og þvingar hann til
að éta ælu. Hún gerir tilraun til
að kyrkja hann og setur hand-
legg hans á gashellu en mistekst
að fá hann til að leggjast ofan á
helluna. Hún sveltir hann Iang-
tímum saman, bannar honum að
Ieika með bræðrum sínum og
heldur hann sem þræl á heimil-
inu þar sem hann er látinn vinna
öll heimilisstörf.
Meðan á öllu þessu stendur
fylgist hjálparvana faðir með en
óttast svo konu sína að hann
þorir ekki að blanda sér í málið.
Bræður Dave, sem njóta móður-
legrar umhyggju og atlætis, fara
smám saman að trúa þvf að hann
sé sá slæmi drengur sem móðir-
in segir hann vera og umgangast
hann af fyrirlitningu. Skólayfir-
völd líta lengi vel hornauga
þennan unga og horaða dreng
sem stelur mat frá skólafélögum
sínum og lyktar af skít og
óþverra en áverkarnir á líkama
hans fara ekki framhjá neinum
og eftir hik og fum er ákveðið að
grípa í taumana.
Meðferðin á Dave litla Pelzer
er eitt versta ofbeldismál gegn
barni sem komið hefur til kasta
yfirvalda í Kaliforníu og skal
engan undra sem les frásögn
hans. Það er ekki einungis með-
ferð móðurinnar á barni sínu
sem fyllir Iesandann hryllingi og
varnarleysi heldur einnig sinnu-
leysi föður og bræðra sem leyfðu
trylltum órum sjúkrar konu að
leggja barnæsku Dave í rúst. Svo
lengi virtist umhverfið einnig
sýna sljóleika gagnvart meðferð
sem hefði átt að vera augljós.
Það stórmerkilega er að Dave
Pelzer tókst að þroskast sem
eðlileg manneskja þegar hann
var laus undan því helvíti sem
móðir hans hafði skapað honum.
Hann er nú eftirsóttur fyrirlesari
og hefur skrifað þrjár bækur um
skelfilega reynslu sína og er
þessi sú fyrsta í röðinni.
Saga Dave Pelzer er frásögn
um grimmd og harðræði, ein-
manakennd og sársauka en einn-
ig ótrúlegan viljast)Tk og bar-
áttuþrek sem býr í litlum
barnslíkama. I frásögninni
verður Pelzer að þeim
dreng sem hann var og les-
andinn fylgist með seiglu
og hugrekki barns sem virð-
ist dæmt til að bíða ósigur í
linnulausri baráttu við
grimmdina. En ólíkt mörg-
um svipuðum sögum fær
þessi hamingjusaman endi.
Eftir lestur þessarar bókar
er maður óneitanlega
reynslunni ríkari og er mest
í mun að faðma næsta barn
sem á vegi manns verður.
Orðið „ógleymanleg" er
sennilega æði oft misnotað
í umfjöllun um bækur. En
það hefur sjaldan átt jafn
vel við í lýsingu og einmitt
nú. Þessi áhrifamikla bók
ætti að vera skyldulesning
allra þeirra sem láta sig vel-
ferð barna einhverju varða.
Vonandi fyllum við öll þann
hóp.
A Child Called „IT“. Hreint
ógleymanleg bók um
grimmdarlegt ofbeldi móður
og þann ótrúlega viljastyrk
og baráttuþrek sem býr í litl-
um barnslíkama.
Myndlist með skemmtanagildi
Ásmundur Ásmundsson og Magnús Sigurðarson bægja leiðindunum frá
með hárbeittri kímnigáfu.
Það væri hægt að hyrja
á að segja frá því að
þeirnáðu að slá ígegn
íNewYorkáðuren
þeirfluttu heim. Eða
BORGARLEIKHÚSIÐ
Stóra sviðið kl. 20.00
Lau. 11/7. uppselt
fim 16/7. uppselt
fös. 17/7. uppselt
lau. 18/7. uppselt
fim. 23/7 - fös. 24/7.
örfá sæti laus
lau. 25/7 - sun. 26/7.
örfá sæti laus
Skoðið GREASE
vefinn www.mbl.is
Miðasalan er opin daglega
frá kl. 13 -18 og fram að
sýningu sýningadaga.
Símapantanir virka daga frá kl. 10.
Greiðslukortaþjónusta.
Sími 568 8000 fax 568 0383
hvað erað slá ígegn ef
ekki aðfá birta grein
um sig í stórblaðinui
New York Times?
Þeir heita Asmundur Ásmunds-
son, Erling Þ.V. Klingenberg og
Magnús Sigurðarson. Þeir eru
myndlistarmenn og þeir standa
fyrir sýningunni „Listamenn á
barmi einhvers", sem nú stendur
yfir í Nýlistasafninu við Vatnsstíg
í Reykjavík. Þar sem þetta er ein-
hver hressilegasta myndlistarsýn-
ing sem sést hefur lengi þykir
okkur við hæfi að mæla okkur
mót við forsprakka hennar.
Magnús og Ásmundur sitja og
borða morgunmat í setustofu
safnsins þegar okkur ber að, þar
sem innyfli loðdýra Iiggja í krukk-
um á hillu undir upphengdum
feld dýranna. Þeir missa ekki
matarlystina því Ioðdýrin eru
Ieikföng fyrir smábörn; höfundur
verksins er Bruce Conkle.
Magnús er fljótari til svars
þegar spurningar eru bornar
fram. Um hárfínan húmor sýn-
ingarinnar segir hann að þeir
vinni markvisst að þvf að bægja
hátíðleikanum frá. Það sé eina
leiðin til að halda lífi í listinni.
Ekki síst í NewYork, en þar hafa
þeir Ásmundur búið síðustu
fjögur ár. „Galleríin þar eru risa-
batterí sem stjórnast af peninga-
sjónarmiðum og hafa engan
húmor fyrir sjálfum sér. Svo er
þetta er líka spurning um að
setja sig upp á móti glamúmum
og því sem manni finnst leiðin-
Iegt í listinni."
Sendubréf...
Þrátt fyrir vissa vanþóknun á
listspekúlöntum fara þeir ekki
varhluta af þeiri staðreynd að
peningar eru nauðsynlegir til að
skapa list. Því tileinka þeir aug-
lýsingaiðnaðinum eitt verk á sýn-
ingunni, gert í sameiningu. Það
eru ísjakar úr frauði sem hring-
snúast í gryfju safnsins. „Við
Erling tókum að okkur að vinna
auglýsingu fyrir Smirnoff uppi í
Jökulsárlóni. Þetta var hörku-
vinna en vel borguð og við not-
uðum peningana til að fjár-
magna sýninguna," segir Magn-
ús.
En undirtónninn er örvænting
og ákveðinn beiskleiki. Orvænt-
ingin kemur skýrast fram í einu
verka Ásmunds; Bréf send til
allra helstu galleríeigenda Iands-
ins, þar sem hann býður þeim að
kaupa af sér lógó, hannað sér-
staklega fyrir þau. Bréfin eru fest
upp á vegg og fyrir ofan hvert
þeirra hangir teikning af lógói.
„Við sendum samskonar bréf til
fimmtíu gallería í New York, en
fengum aðeins eitt svar:
„Thanks for your letter. Please
send your slides. “
- Eruð þið ekki of ungir til að
vera beiskir, tiltölulega nýskriðnir
úr skóla?
„Þetta er auðvitað eitthvað
sem við höfum tileinkað okkur.
Biturðin kom ekki af sjálfu sér,“
segir Ásmundur.
Virkar eins og tálbeita
„En við eigum líka í erfiðleikum
með að láta taka okkur alvarlega
og þá er gott að krydda beiskleik-
ann smá húmor. Hann virkar
eins og tálbeita," bætir Magnús
við. „Við lærðum þetta af Banda-
ríkjamönnum. Þeir komu okkur í
skilning um að það er aldrei
verra ef myndlistarsýning er
skemmtileg.“
- Ykkur hefur gefist tækifæri til
að reyna kenninguna á heima-
mönnum?
„Við vorum hluti af hópi sem
sýndi í nokkrum pínulitlum
heimagalleríum í Brooklyn, en
þar er allt nýjabrumið í myndlist-
inni að finna í New York þessa
dagana. Ein þessara sýninga
komst á síður New York Times,
fyrir tilstilli nágranna okkar sem
tók við okkur ástfóstri sem Is-
lendinga." -MEO