Dagur - 08.04.2000, Blaðsíða 8

Ð í LANDINU
24 - LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2000

á bakvið
í Nýló
Það hefur ýmislegt
verið að gerjast í
Nýlistasafninu á
undanförnum mán-
uðum. Núverandi
stjórn Nýlistasafns-
ins hefur metnað-
arfullar hugmyndir um framtíð
safnsins og hefur komið með
ákveðnar áherslubreytingar á
starfsemi þess. Þetta leiddi
beint og óbeint til þess að
skipt var um framkvæmda-
stjóra í vetur.
I byrjun þessa árs var skipt um fram-
kvæmdastjóra í Nýlistasafninu. Ragn-
heiður Ragnarsdóttir lét af störfum um
áramótin og Rirna Kristjánsdóttir tók við
þann ]. febrúar. Þessar mannabreytingar
fóru ekki hátt og fjölmiðlar sögðu ekki frá
þeim nema í skömmtum, nokkru eftir að
þær voru orðnar að veruleika. Astæðan
fyrir pukrinu var einfaldlega sú að litlu
munaði að allt færi í háa loft þegar ganga
átti frá starfslokasamningi Ragnheiðar.
Það er i sjálfu sér ekkert óeðlilegt við
að Nýlistasafnið skipti um framkvæmda-
stjóra. Heimildarmönnum blaðsins ber
meira að segja saman um að kominn hafi
verið tími til að skipta. Ragnheiður var
búin að starfa í sjö ár, og kannski aðeins
lengur en æskilegt er fyrir hvern þann er
gegnir hennar starfi.
Stjórnin og framkvæmdastjórinn
Framkvæmdastjórinn er eini launaði
starfsmaður safnsins, sem hefur ekki bol-
magn til að greiða fleirum Iaun. Hann
starfar því við hlið sex manna stjórnar,
sem vinnur í sjálfboðavinnu. Stjórnin er
kosin til eins árs f senn á árlegum aðal-
fundi Félags Nýlistasafnsins. Meðlimir
geta gefið kost á sér til endurkjörs og sitja
flestir í tvö til þrjú ár, aðrir sitja skemur
og einstaka aðeins lengur. Hún er því
aldrei nákvæmlega eins skipuð frá ári til
árs.
Stjórnin gegnir lykilatriði í starfi Ný-
Iistasafnins, sem hefur engan forstöðu-
mann. Henni er ætlað að rækja hlutverk
þess, reka það sómasamlega og skipu-
leggja sýningar. Hún þarf að komast að
samkomulagi um allar meiriháttar ákvað-
arnir varðandi reksturinn, í náinni sam-
vinnu við framkvæmdastjóra. Hann situr
stjórnarfundi, hefur tillögu- og atkvæða-
rétt, sér um daglegan rekstur og að koma
öllum ákvörðunum í framkvæmd. Með
því að ráða Birnu Kristjánsdóttur til fjög-
urra ára með möguleika á endurnýjun
samnings til eins eða tveggja ára, virðist
stjórnin vilja reyna að koma í veg fyrir
óæskilegt ójafnvægi milli reynslu og
þekkingar framkvæmdastjóra annars veg-
ar og stjórnar hins vegar, sem leitt getur
til togstreitu eins og þeirrar sem skapað-
ist á síðasta ári.
Stórar hugmyndir
Togstreitu þessa er ekki aðeins hægt að
skrifa á reikning framkvæmdastjórans,
sem hefur unnið gott og óeigingjarnt
starf í þágu Nýlistasafnsins á starfsferli
sínum. Framkvæmdastjórinn var búinn
að starfa lengi og hafði eflaust fengið
sinn skammt af tilraunastarfsemi. Núver-
Margrét E.
Ólafsdóttir
skrifar
Stjórn Nýlistasafnsins bauð ingóifi Arnarssyni að sýna. Hann fékk að hafa fleiri með sér á sýningu
sem kallast Hvít og stendur tii 16. apríi.
Samræður við safnaeign var hugmynd stjórnar útfærð af
nokkrum félagsmönnum Nýiistasafnsins. Hér sjáum við
framlag Einars Garibaidi.
andi stjórn tilheyrir annarri
kynslóð með önnur viðhorf
auk þess sem hún er skipuð
fólki sem ekki hefur unnið
lengi við safnið. Hún getur því
leyft sér að hafa stórar og
miklar hugmyndir um starf-
semina, sem framkvæmda-
stjórinn þarf að stýra f jarð-
bundinn farveg án þess að
kæfa þær. Slíkar stjórnir hafa
auðvitað setið áður en það sem
einkennir þessa stjórn er
ákveðinn stórhugur, nútímaleg
hugsun og framsýni.
Stjórnin vill koma starfsemi
Nýlistsafnsins í form sem er í
takt við tímann ef svo má
segja. Hana langar til að breyta
húsnæðinu, gera safnið áhuga-
vert fyrir breiðari hóp fólks og
safnaeignina sýnilega. Þetta er
enn draumar, en það sem
stjórnin hefur áorkað fyrir
þetta ár er að gera starf sitt
meira skapandi. Hún lætur sér
ekki lengur nægja að sitja fundi til að fara
yfir umsóknir, en henni berast ógrynni af
þeim frá innlendum og erlendum lista-
mönnum. Þetta gerðist að vísu ekki
skyndilega því fyrir tveimur árum var
ákveðið, að skipa sérstaka sýningarnefnd
til að fara f gegnum þau ósköp. Það hefur
gefist vel en stjórnin virðist engu að síður
taka áfram sameiginlegar lokaákvarðanir.
Boðssýningar og sýningarstjórar
I fyrra datt stjórnin í þá gryfju að taka inn
of margar skiptisýningar. Þær voru þess
eðlis að hópur erlendra listamanna sýndi
í safninu, oftast í samfloti við íslenska
Iistamenn, sem fengu í staðinn að fara út
og halda aðra sýningu þar. En þessar sýn-
ingar urðu of margar sem leiddi til þess
að sýningarárið varð einsleitt. Ahugi fólks
á safninu minnkaði og fjölmiðlar hættu
að mæta. I Ijósi þessarar reynslu var
ákveðið að endurskipuleggja sýningar-
haldið í þá veru að leggja meiri áherslu á
boðssýningar.
Stjórnin hefur þannig lagst í ákveðna
hugmyndavinnu, sem felst í því að hugsa
upp ramma utan um sýningar, en fela
þær síðan í hendurnar á sýningarstjóra.
Sú stétt er ekki fjölmenn á Islandi, en
Nýlistasafnið hefur á undanförnum árum
sett upp nokkrar sýningar með sýningar-
stjórum, þar á meðal Flögð og fögur
skinn og Snarkinn. Sýningarstjóri er sá
sem velur verk á sýningu og setur hana
upp. Sýningarstjórar í Nýlistasafninu á
þessu ári koma úr ýmsum áttum og sumir
eru jafnvel úr stjórninni, sem finnst
skipta máli að einhver einn beri ábyrgð á
útliti sýningarinnar.
Það sem af er þessu ári hafa eingöngu
verið settar upp slíkar boðssýningar. Sam-
ræður við safnaeign var lögð í hendur
nokkurra félagsmanna, sem fengu hver
um sig einn sal til umráða. Böðvar Bjarki
Pétursson og Bjargey Ólafsdóttir völdu
myndir á kvikmyndahátíðina Kvikar
myndir að beiðni stjórnar og Ingólfi Arn-
arssyni myndlistarmanni var boðið að
setja upp sýninguna Hvft. Pétur Arason
hafði milligöngu með að fá bresku stjörn-
urnar Lucas og Wearing á Blá í sumar,
Ósk Vilhjálmsdóttir á hugmyndina að
Grasrótinni sem kemur á eftir og í haust
er Róskusýningin Rauð í umsjón Hjálrn-
ars Sveinssonar. Með þessu vonast
stjórnin til að sýningarnar fái heilsteypt-
ara yfirbragð og séu faglegar settar upp.
Legið á verðmætum
Samtímis þessu fær sýningarárið í heild
sinni ákveðið yfirbragð. Kvikmyndasýn-
ingin var hugsuð sem skammdegissýning
auk þess sem hún dró að sér alveg nýja
gesti. Sumarsýningin Blá nær yfir lengra
tímabil en gerist og gegnur, og á eftir
henni kemur sýning af nýjum toga í ís-
lensku safni með verkum nýútskrifaðra
myndlistarmanna. Með þessu vonast
stjórnin til að fá meiri breidd í sýningar-
haldið og stækka gestahópinn.
Hún gerir sér grein fyrir því að Nýlista-
safnið hefur orð á sér fyrir að tilheyra
þröngum hópi fólks á íslandi, þótt það sé
frægt í útlöndum. Stjórnin virðist hafa
áhuga á að ná þessum stimpli af safninu,
meðal annars til að gera það girnilegt í
augum hugsanlegra kostunaraðila úti í
bæ. Þannig fylgir það þróun sem hefur
átt sér stað í menningarlífinu á undan-
förnum árum, en tók kipp með Menning-
arborginni. Eins og stendur fær Nýló
styrki frá ríki og borg upp á sex milljónir
króna á ári. Þær rétt duga fyrir daglegum
rekstri, nauðsynlegasta viðhaldi á heilsu-
spillandi húsnæði og launagreiðslum til
framkvæmdastjórans.
Viðgerðir og endurskipulag húsnæðis
er eitt af draumaverkefnum stjórnarinnar.
Hún hefur kastað fram ýmsum hugmynd-
um um hvernig hægt væri að nýta plássið
betur og skapa þannig svigrúm fyrir kaffi-
stofu og aðstöðu til að hafa alltaf uppi
einhver verk úr safnaeigninni. Nýlista-
safnið á gríðarlega verðmætt safn nú-
tímalistaverka sem liggja innpökkuð í
geymslu og eru aldrei til sýnis. Þetta eru
allt gjafir frá listamönnum, en f upphafi
var þeim sem sýndu gert að gefa verk eft-
ir sig.
Vegna skorts á rými hefur þessi regla
verið aflögð, en meðal þeirra sem safnið á
mörg verk eftir er Dieter Roth. Verk hans
eru ekki aðeins verðmæt, þau vekja
einnig áhuga niargra, meðal annars
þeirra sem stunda rannsóknir. Stjórn og
félagsmenn Nýlistasafnsins hafa því skilj-
anlega áhyggjur af þessari eign og því hve
illa hún nýtist þar sem hún hefur einnig
mikið menningarlegt gildi.
Listaskólanemar aðstoða
Nemendum og kennurum Listaháskóla
Islands þætti örugglega mikill fengur í að
geta gengið að þessum verkum á svipað-
an hátt og þeir hafa geta reglulega skoðað
safnaeign Listasafns Islands og Kjarvals-
staða á sýningum. Þarna er möguleiki á
samstarfi, sem nýi framkvæmdastjórinn
sá reyndar strax hvernig hægt var að nýta
á allt annan hátt. Hann stakk upp á því
að fá nemendur á öðru ári til að hjálpa til
við uppsetningu sýninga og hafa umsjón
með þeim. Þannig fær framkvæmdastjór-
inn betri vinnufrið og nemendur fá þjálf-
un í að tala um listaverk auk þess sem
þeir kynnast vinnunni við uppsetningu
sýninga og Iistamönnum sjálfum. Annað
sem þegar sjást merki um að eigi eftir að
breytast er útgáfa Fréttabréfsins. I tilefni
Samræða við safnaeign var gefin sérút-
gáfa, en stjórnin hefur fullan hug á að
reyna að stækka bréfið með birtingu
greina er gætu komið af stað umræðu um
myndlist. Þá er ótalinn draumurinn um
að koma sér upp gestavinnustofu, sem
gerði Nýlistasafninu fært að nýta sér bet-
ur þau sambönd sem það hefur við lista-
menn og stofnanir erlendis.
Það er því Ijóst að hræringar í tengslum
við framkvæmdastjórasldptin í vetur eru
merki þess að Nýlistasafnið er fyrst og
fremst lifandi stofnun sem hefur í hyggju
að vera það áfram. Nýló hefur fyrir löngu
skapað sér ákveðna sérstöðu, sem sýning-
arstaður fyrir íslenska og erlenda framúr-
stefnulistamenn með aðrar áherslur en
„hin“ söfnin í borginni, Kjarvalsstaðir og
Listasafn Islands. Enginn virðist hafa
áhuga á að breyta þessari sérstöðu, þó
starfsemi safnsins verði færð í nútíma-
legra horf. Enda væri meiri ástæða til að
hafa áhyggjur af stöðnun og sinnuleysi
þegar Nýlistasafnið er annars vegar en af
umræðu og átökum.