Dagur - 29.09.2000, Side 11

FÖSTVDAGVR 29. SEPTEMBER 2000 - 11
ERLENDAR FRÉTTIR
HLnir ríku sigra
í Sydney
Mxkil fylgiii er með
fjölda verðlaimapen-
inga á ólympiuleikimi
og landsframleiðslu
þeirra þjóða sem
senda keppendur
Ríkar þjóðir og fjölmennar eru
mun líklegri til að koma sínum
keppendum á pall á ólympiuleik-
um en þær sem minna mega sín
hvað snertir fólksfjölda og ríki-
dæmi. Þetta liggur í augum uppi
þegar Iitið er á afrekaskrár. En
tiltölulega fámennar þjóðir og fá-
tækar eiga líka sitt afreksfólk, en
oftast ráða þar einræðisstjórnir
ríkjum sem vilja flest til vinna að
koma sínum þegnum á pall.
Þessi mál eru reifuð í nýút-
kominni bók um ólympiuleika
sem nefnist „Coming to Play og
Coming to Win: Participation
and Success at the Olympic
Games“, eða „Mættir til leiks eða
til að sigra: Þátttaka og árangur á
ólympiuleikum“. Þar eru raktar
ástæður fyrir því hvers vegna
sumar þjóðir eru sigursælli en
aðrar á leikunum.
Verið getur að afreksfólkið hafi
í sér rétt gen til að ná langt í
íþróltakeppni, það getur verið að
það þjálfi meira og betur en
keppinautarnir sem cftir sitja eða
nái sínum frábæra árangri með
því að taka Iyf sem auka þrek,
snerpu og úthald, að minnsta
kosti um stundar sakir. En ekkert
af þessu tryggir besta árangur í
íþróttakeppni eða verðlaun á
ólympiuleikum. Það er hinn
efnahagslegi bakgrunnur sem
ræður úrslitum. Þess vegna eru
ríku þjóðirnar miklu sigursælli á
svona Ieikum en þær fátækari.
Ekki þarf annað en líta á af-
rekaskrárnar til að sannfærast
um hve góður efnahagur gerir
þjóðir sigursæla í alheimskeppni
eins og þeirri sem ólympiuleik-
arnir eru. Ef borin er saman af-
rekaskrá keppenda kemur í ljós
að fylgni er milli fólksfjölda þeir-
ra landa sem sigurvegararnir
koma frá og landsframleiðslu
þeirra.
Höfundar nefndrar bókar gera
ráð fyrir að atgerfi og hæfileikar
fólks til íþróttaiðkunar séu svip-
aðir um allan heim. Þvf er aug-
ljóst að fleiri afreksmenn eru
meðal Qölmennra þjóða en hinna
fámennari og því hljóta stórþjóð-
ir fleiri gull, silfur og brons en
smáþjóðir. En áhrif Iandsfram-
leiðslunnar skiptir máli. Þar sem
hún er há á hvern íbúa er fólk
betur nært, heilsufar er betra og
menntunin rneiri. Aðstaða til
íþróttaiðkana er betri í ríkum
löndum, styrktaraðilar fleiri og
efnaðri og rúmur fjárhagur
stendur ekki í vegi fyrir að hægt
sé að senda keppendur á ólymp-
iuleika.
Þau lönd sem halda ólympiu-
leika hveiju sinni eiga yfirleitt
ágæta möguleika á að sjá sína
keppendur á verðlaunapalli. Það
má meðal annars þakka því, að
ekki þarf að spara fjölda kepp-
enda og að mikill hluti áhorefnda
stendur með sínu fólki og hvetur
það óspart til dáða. Því má bæta
við að fólk þeirra landa sem er að
undirbúa að halda leikana er
þess mjög vel meðvitandi og
glæðir það íþróttaáhuga, bæði
meðal þeirra sem stunda þjálfun
og ekki síður þeirra sem styrkja
einstaka keppendur og lið fjár-
hagslega. Þar er enn komið að
efnahagslegum áhrifum á íþrótt-
ir. Enda ætla Astalir sér marga
vinningshafa á þeim leikum sem
nú standa yfir í Sydney.
Kommúnistaríki og aðrar þjóð-
ir sem búa við einræðisstjórn
hafa sýnt mun betri árangur á
ólympiuleikum en búast má við
samkvæmt fólksfjölda og lands-
framleiðslu á íbúa. En í slíkum
löndum er lögð mikil áhersla á
að þjálfa afreksmenn og koma
þeim á alþjóðlega verðlaunapalla
til dýrðar einræðinu. Er fátt til
sparað að vinsa efnisfólk úr og
gera það að þjóðarímynd einræð-
isherranna. Geta menn borið
saman árangur Sovétríkjanna
gömlu í alþjóðlegri keppi og svo
Austur-Þýskalands, sem var með
ágætum, og þann takmarkaða ár-
angur sem Rússarnir ná núna,
þótt enn sé hann góður á sumum
sviðum. Kinverjar sækja aftur á
móti í sig veðrið enda skortir ekki
fé til að búa til afreksfólk, þótt
fátæktin blasi við á öðrum svið-
um.
Landsframleiðsla Randaríkj-
anna er meiri en annarra ríka og
samkvæmt því er sjálfsagt að þeir
færi flesta verðlaunapeninga
heim frá ólympiuleikum. Fjöl-
mennið hefur einnig sitt að
segja.
I Rretlandi standa veðmálin nú
þannig að Randaríkjamenn vinna
gullið með 90 verðlaunapeninga,
Kína er næst og hlýtur silfrið
með 85 peninga og Þjóðveijar
hreppa bronsið með 61 verð-
iaunapening.
Hvar Island lendir með sín
ólympiuverðlaun og ágæta lands-
framleiðslu á heimsvisu er ekki
til umræðu, en talnaglöggir
menn ættu að geta reiknað út
hvílíkt afreksfólk þeir eru. - OÓ
RU 486 pillan leyfð í Bandaríkiimiun
WASHINGTON - Randaríska lyfjaeftirlitið hefur nú loksins sam-
þykkt notkun neyðarpillunnar, eða RU 486, en þar með líkur langri
baráttu fyrir lögleiðingu hennar. Pillan fékk fyrir talsverðu síðan leyfi
í Frakklandi (1988) og er hún nú seld víða í Evrópu og Kína og víð-
ar. Pillan, sem líka gengur undir nafninu mifepristone, framkallar
fósturlát ef hún er tekin daginn eftir eða mjög snemma á meðgöngu.
Það eru einkum þrýstihópar sem eru andvígir fóstureyðingum sem
barist hafa gegn Iögleiðingu pillunnar. Fóstureyðingar hafa verið illa
séðar af ýmsum tilfinningaheitum hópum og hafa þeir sem fara í
slíkar aðgerðir eða framkvæma þær átt á hættu ofsóknir eða mót-
mæli. Búist er við að pillan muni gefa þessu fólki frið frá slíku áreiti
auk þess sem hún er talin nauðsynleg öryggistæki í neyðartilfellum.
Ekki samkeppnisbrot
BRUSSEL- Framkvæmdanefnd Evrópusambandsins hyggst heimila
með einhverjum skilyrðum hugmyndir um samruna America Online
Inc. og Time Warnes Inc. en stöðvar hins vegar samstarf milli Warn-
er Mucic og EMI Group. Þetta hafa fréttastofur eftir heimild innan
Evrópusambandsins sem þó tekur fram að formleg ákvörðun um
málið liggi ekki fyrir. Niðurstaðan þýðir í raun að mat samkeppnis-
ráðs ES metur það svo að Warners/EMI samruninn muni verða sam-
keppnishamlandi á svæðinu en hinn verði það ekki.
Ákærur undirbiínar
PAROS, Grikklandi
Stjórnvöld í Grikklandi
hófu í gær undirbúning
fyrir ákærur gegn áhöfn
ferjunnar Express Samn-
ina fyrir manndráp, og
hétu því í leiðinni að þeir
sem bæru ábyrgð á því að
hún sökk myndu fá þunga
refsingu. Kaupskipamála-
ráðherra Grikklands,
Christos Papoutsis sagði:
„Ef við finnum einhvern
sem ekki hefur brugðist
rétt við, þá mun það kalla
yfir þann hinn sama alvar-
lega refsingu. Saksóknari
hefur þegar hafið undirbúning ákæru á hendur fimm manns og það
gerir hann ekki án þess að hafa fyrir því ærnar ástæður." Skipstjór-
inn og fimm manns úr áhöfninni voru í gær í haldi í hafnarborginni
Paros, en þaðan var feijan sem fórst með 500 farþega innanborðs, en
að minnsta kosti 65 manns létust.
Foreldrar fara ekki lengra
LONDON -Forcldrar Síamstvíburanna sem greint hefur verið frá hér
í Degi að undanförnu hafa ákveðið að fara ekki með ákvörðun bres-
ka dómstólsins lengra, en dómstóllinn ákvað að aðskilja tvíburana,
tvær stúlkur, þótt að myndi hafa í för með sér dauða þess veikari.
Lögmaður foreldranna sagði í gær að búið væri að fara með málið
fyrir tvo dómstóla og í bæði skiptin hafi niðurstaðan verið sú sama.
Þau teldu því að þau hefðu gert það sem í þeirra valdi stæði og frek-
ari barátta væri tilgangslaus. Foreldrarnir vilja ekki láta skilja stúlk-
urnar í sundur og í raun deyða þá veikari, því slíkt væri siðferðilega
rangt. Þau eru kaþólsk og koma frá Möltu, en á Möltu er almenn-
ingsálitið mjög sterklega með þeim.
■ FRÁ DEGI TIL DAGS
FÖSTUDAGUR 29. SEPTEMBER
273 dagur ársins, 93 dagar eftir.
Sólris kl. 7.31, sólarlag kl. 19.03.
Þau fæddust 29. sept-
ember
•1916 Trevor Howard, breskur leikari.
• 1925 Hulda Valtýsdóttir blaðamaður.
•1931 Sigmundur Guðbjarnason pró-
fessor.
• 1935 Jerry Lee Lewis, bandarfskur
rokktónlistarmaður.
• 1943 Lech Walesa, pólskur verkalýðs-
leiðtogi sem átti stóran þátt í falli
kommúnistastjórnarinnar, hlaut nóbels-
verðlaunin árið 1983 og var forseti Pól-
lands 1990-95.
• 1944 Þórunn Sigurðardóttir leikkona.
• 1956 Sebastian Coe, breskur fþrótta-
maður og ólympíuverðlaunahafi.
Þetta geröist 29. sept-
ember
• 1829 tók lögregla Lundúnaborgar til
starfa eftir heilmilda endurskipulagn-
ingu, og varð þekkt undir nafninu
Scotland Yard.
• 1906 tók Landssími íslands til starfa.
• 1974 tók Auður Eir Vilhjálmsdóttir
prestvígslu, íyrst íslenskra kvenna.
• 1978 fannst Jóhannes Páll páfi látinn í
íbúð sinni í Páfagarði rétt rúmum mán-
uði eftir að hann tók við embætti hins
óskeikula.
• 1990 var Nesjavallavirkjun í Grafningi
formlega gangsett.
Vísa dagsins
Stæltur vilji, strengd hver taug,
- stóru má það letra,
þegar Vala Flosa flaug
fjóra og hálfan metra.
Auðunn Bragi Sveinsson
Afmælisbam dagsins
Pálmi Gunnarsson söngvari og bassa-
leikari er fimmtugur í dag. Hann er
sennilega þekktastur fýrir leik sinn með
hljómsveit Magnúsar Eiríkssonar,
Mannakorni, en hefur leikið með ýms-
um öðrum hljómsveitum, þar á meðal
jafn ólíkum hljómsveitum og Brunalið-
inu og Blúskompaníinu. Pálmi er fædd-
ur á Vopnafirði, og er m.a. með próf
sem leikfimikennari frá lýðháskóla í
Danmörku. Lítið hefur heyrst í Pálma
undanfarið, en hann mun vera að söðla
um og ætlar að hasla sér völl í kvik-
myndum.
Eftir þrjá daga án lestrar verða samræð-
urnar Iitlausar.
Kínverskt spakmæli
Heilabrot
Hér kemur ein þraut fyrir stærðfræðing-
ana: Hver er lægsta talan, sem allar tölur
frá 1 til 10 ganga upp í?
Lausn á síðustu gátu: Áður en menn
uppgötvuðu að Everest væri hæsta fjall í
heimi, þá var Everest samt hæsta ijallið
Veffang dagsins
Galileo Galilei lést í Flórens á Italíu árið
1642. Níutíu og fimm árum síðar voru lík-
amsleifar hans fluttar í sérstakt grafhýsi til
þess að sýna honum tilhlýðilega virðingu,
og um leið var langatöng hægri handar
snillingsins tekin frá og höfð til sýnis. Hún
er enn til sýnis á vísindasögusafninu í Flór-
ens, eins og sjá má á vefsíðum safnsins:
galileo.imss.firenze.it/museo/4/eivlO.html