Dagur - 13.10.2000, Blaðsíða 6

6 -FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2000
Tkyptr
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu si, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 kr. á mánuði
Lausasöiuverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng augiýsingadeiidar: augl@dagur.is-gestur@f(.is-karen@dagur.is
Simar auglýsingadeildar: (reykjavík)563-i615 Amundi Amundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Rcyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 617i(akureyrí) 551 6270 (reykjavík)
Tjáningarskylda forseta
í fyrsta lagi
Þegar Olafur Ragnar Grímsson var settur í embætti forseta Is-
lands öðru sinni síðsumars vakti hann athygli á ýmsum þeim
hættum sem steðja að þjóðinni og bregðast þarf við. Þessi um-
mæli féllu yfirleitt í góðan jarðveg meðal almennings sem ætl-
ast til þess að þjóðkjörinn forseti horfi til framtíðar og íjalli um
þau helstu úrlausnarefni sem landsmenn þurfa að standa sam-
an um að leysa ef vel á að fara. I þeim efnum hefur forseti Is-
lands á hveijum tíma ekki aðeins tjáningarfrelsi heldur bein-
línis tjáningarskyldu, enda er hann í einstæðri aðstöðu til að
hefja umræðuna yfir hefðbundið dægurþras.
1 öðru lagi
Það er bæði æskilegt og nauðsynlegt að ábendingar forseta Is-
lands um mikilvæg málefni leiði til efnislegrar umræðu um
það sem betur má fara í íslensku samfélagi. Segja má að of lít-
ið hafi farið fyrir málefnalegri umfjöllun um þau mál sem for-
setinn bar einkum fyrir brjósti í innsetningarræðu sinni. Hins
vegar hafa eínstaka þingmenn Sjálfstæðisflokksins nú risið
upp eftir tveggja mánaða legu undir flokkspólitískum feldi og
gagnrýnt forseta íslands fyrir að tjá sig opinberlega um mikil-
væg málefni lands og þjóðar. Slíkar tilraunir til að knýja for-
seta lýðveldisins til þagnar eru alvarlegar vegna þess hversu
ógnarleg völd sjálfstæðismenn hafa í íslensku samfélagi um
þessar mundir.
í þriðja lagi
I umræddri innsetningarræðu sinni varaði forseti Islands með-
al annars við afskiptaleysi um hag þeirra sem minna mega sín
í þjóðfélaginu og vísaði meðal annars til vaxandi hættumerkja
um fátækt og bjargarleysi, einkum hjá þeim sem aldraðir eru.
Þegar fjallað var um þessi og önnur aðvörunarorð forsetans í
forystugrein Dags í byrjun ágúst var látin í ljósi sú einlæga von
að forsætisráðherra landsins myndi tileinka sér betur tíma-
bæran boðskap forsetans en sjálfsagðar áminningar biskups
Islands nokkru áður. Viðbrögð sjálfstæðismanna að undan-
förnu bera því miður með sér að það var borin von.
Elías Snæland Júnsson
Forsetaigildi
Sjaldan er ein báran stök. Jón
Steinar Gunnlaugsson hinn
hefðbundni gagnrýnandi Olafs
Ragnars Grímssonar forseta
var ekki fyrr búin að leggja frá
sér gagnrýnishlaupakeflið á
dögunum en það var tekið upp
af sjálfum Arna Johnsen. Árni
ritaði grein í málgagn sitt
Morgunblaðið þar sem hann
býsnaðist mikið vfir innsetn-
ingarræðu forsetans og var
greinilega afskaplega misboð-
ið. Einhverjir höfðu raunar á
orði að það hlvti að vera lang-
ur „fattarinn" í Arna úr því að
hann rauk upp í reiði heilum
tveimur mánuðum cftir að
ræðan var haldin, en Garra
dettur vitaskuld ekki í
hug að halda slíku fram.
Garri veit að Arni er
ekki einvörðungu söng-
maður mikill heldur líka
gáfumaður. Enda kom í
ljós að mótbára Árna var
síður en svo stök, fleira
fylgdi á eftir.
Flokkslina
Halldór Blöndal reis upp við
dogg við þingsetninguna og
tók við keflinu af Arna vini sín-
um. Hann gagnrýndi forsetann
líka harðlega fyrir hina tveggja
mánaða gömlu innsetningar-
ræðu. Þegar þar var komið
sögu mátti öllum Iandslýð vera
ljóst að hér var ekki á ferðinni
tilviljunarkennt upphlaup ein-
stakra þingmanna, hér voru
menn að útfæra og framfylgja
flokkslínu. Þegar síðan ungir
sjálfstæðismenn kóróna þessa
trílógíu Sjálfstæðisflokksins
með því að samþykkja sérstak-
Iega ályktun á málefnaþingi
sínu um síöustu helgi, þar sem
lagt er til að forsetaemhættið
verði lagt niður, þá dylst eng-
um að mikil flokksleg alvara er
komin í málið. Og Sigurður
Kári Kristjánsson formaður
SUS skýrir málið enn frekar
þegar hann segir í samtali við
Dag í gær: „ Eg er þeirrar skoð-
unar að þeir embættismenn og
ráðherrar sem nú þegar starfa
fyrir íslands hönd geti sinnt
því hlutverki sem forsetinn
hefur í dag.“
Forsetaígildis-
ritarar
Það er semsé hugmyndin að
ráðherra gerist forsetaígildi og
embættismenn ráðunneyta
verði þá eins konar forseta-
ígildisritarar í leiðinni. Aug-
ljóslega er ekki hægt að ætlast
til að allir ráðherrar séu upp-
teknir í svona hiutum,
enda myndi glansinn
líka fara af forsetaígild-
isembættinu ef því
gegndu margir aðilar.
Niðurstaðan yrði því
sú að aðeins forsætis-
ráðherra ( og hugsan-
lega forsetar Alþingis
og Hæstaréttar ein-
staka sinnum?) myndi
gegna hlutverki forseta til við-
bótar öðrum skyldum sínum.
Davíð næði þannig að verða
hvort tveggja í senn forsætis-
ráðherra og forseti. Augljós-
lega er þetta hryggsúlan í hinni
nýju stefnu og krítík á Ólaf
Ragnar og forsetaembættið.
Sjálfstæðismenn vilja einfald-
lega uppfylla ósk Davíðs um að
verða forseti, eitthvað sem
hann hefur alltaf dreymt um.
Hann hikaði jú þegar tækifær-
ið gafst um árið og missti þar
af leiðandi sénsinn. Og heldur
en að hegða sér eins og Snæ-
fríður Islandssól, sem vildi
frekar versta kostinn en þann
næstbesta, þá velur Davíð og
sjálfstæðismenn auðvitað
næstbesta kostinn. Verst er að
verða ekki forseti. Næstbest að
verða forsetaígildi. GARRI
Davíð
Oddsson.
Mennin^ að sovéskri
fynrmynd
Lengi hefur sá grunur leikið á að
kommúnisminn lifi góðu lífi í
Sjálfstæðisflokki Davíðs Odds-
sonar. Stefna og stjórnarathafnir
minna olt illyrmislega á gömlu
sovétstjórnina og síðan stjórnar-
tíð Jeltsíns, sent óx upp í gamla
kommaflokknum og lærði aldrei
á aðra stjórnvísku en þar gilti.
Kommaeðlið gægist víða fram og
eins afturbatatilburðirnir í anda
Jeltsíns, sem hvorki skildi sósíal-
isma né markaðshyggju.
„Hvcnær var kommúnismi tek-
inn upp í Siálfstæðisflokknum,
eða er það einkavæðing af rúss-
nesku tagi sem á að beita?" Svona
spyr Páll Ragnar Steinarsson í
Moggagrein, og finnur komma-
þefinn at eignaupptöku landa
sem eru |iinglýst eign bænda í Ar-
nessýslu. Hann grunar einnig að
einkavæðing í anda afturbataauð-
valdsins í Rússlandi sé ekki langt
undan.
En sovéskar stjórnaraðferðir
t'ru vel þekktar undir ægishjálmi
Sjálfstæðisflokksins eins og með-
fcrð á ríkiseignum þegar óheft
markaðshyggja tekur við af ein-
strengingslegum kennisetningum
um yfirburði og alræði sovétsins.
Ríkisrekin menning
Helsi boðberi kommún-
istískra stjórnarhátta í
ríkisstjórninni er Björn
Bjarnason; menntamála-
ráðherra. Undir hans
kommandó eru allar
stofnanir og fyrirtæki rík-
isreldn. Allar listgreinar
éru reknar af ríkinu, ým-
ist beint eða með rífleg-
um stvrkjum og framlögum. Það
er bjargföst trú listamanna sem
menntamálaráðherra að fagrar
listir og sú menning scm undir
þær hevra fái ekki staðist nema
undir vernd ríkisins eða kostuð al
stjórnvöldum, í héraði en þó aðal-
lega af menntamálaráðuneytinu.
Framlög ti) ríkisreknu menn-
ingarinnar eru falin í ótal sjóðum,
styrkveilingum og framlögum,
sem eiga það sameiginlegt að
koma tir gjöfulum náðarfaðmi
Björns Bjarnasonar, menningar-
stjóra ríkisins.
Engin ríkisframlög. engin list
og engin menning, segja lista-
mennirnir, sem njóta
góðs al sovétinu. og
bregðast harkaleg við ef
æmt er á hvaðan lifi-
brauð þeirra kemur. Og í
menntamálaráðuneytinu
vilja menn láta þakka sér
að kosta menningarveisl-
una. -Það má Stalín
eiga, að hann lét mála
góðar mvndir-, var sagt um þann
mæta meistara ríkisforsjárinnar.
Ofuisnyrt húra
Ríkisútvarpið er cins og ofursnvrt
hóra á gangstétt sem selur hverj-
um sem kærir sig um innviði
sína. Það er m.a. kölluð kostun.
Samt eru landsmenn látnir borga
úthaldið hvort sem þeint líkar
betur eða verr. I skjcili þeirrar
nauðungar er menntamálaráð-
herra æðsti maður apparatsins og
pólitískir framagosar sitja í full-
komlega áhrifalausu ráði og eiga
að gæta þar ímyndaðra almanna-
hagsmuna.
Sovétstíllinn á ríkisupplýsing-
unni er orðinn fulljós til að hægt
sé að halda honum til streitu á
nýrri þúsöld. Því verður besti
komminn í ríkisstjórninni að reka
af sér slyöruoröið og er farinn að
feta í fótspor Jeltsíns. Gera á rík-
iscignina á gangstéttinni aö
hlutafélagi og þá verður þess
skammt að bíða að hún gangi út
fyrir slikk. Aðferðin er vel þekkl
og mun salan ekkert flækjast fyr-
ir framsóknaríhaldínu, þar sem
starfsfólkið verða helstu kaup-
endur, eins og að bönkunum, og
helstu fyrirtækjum fyrrum Sovét
ríkja.
En menningin mun eftir sem
áður heyra undir ötulasta
kommarin í ríkisstjórninni.
svauraK
Hefurþú trú á gagn-
semi pappírslögreglu-
þjóna?
Sigurður Gunn-
arsson
sjómaðurog,fyrri:
lögregluþjónn:
„Það er gott að
skrifa á pappír og
hann er ágætur í
umbúðir, en
pappír er ónothæfur í lögreglu-
þjóna. Forvarnargildi pappírslög-
regluþjóna í umferðinni er ekki
meira en pappírstungla og papp-
írstígra. Eg veit ekki hverjum hef-
ur dottið þetta í hug en ég held
að aðrar leiðir séu áhrifaríkari og
að hægt hefði verið að verja pen-
ingunum betur en hér er gert. Og
þó mér sé t.d. afskaplega illa við
þessar eftirlitsmyndavélar þá af-
neita ég ekki gagnsemi þeirra, þó
þar sé auðvitað um persónunjósn-
ir að ræða.“
Óli H. Þúrðar-
son
Jramkvæmdastjóri
Umferðarráós:
„Já, ég hef það.
Eg er fylgjandi
öllu því sem gert
er til þess að vekja athygli á þess-
um málum. Ég hef hins vegar
miklu meiri trú á lifandi lögreglu-
þjónum, en tel að þessir geti orð-
ið þeim hjálplegir. Við þurfum að
leita allra tiltækra leiða í þessum
málum og við höfum t.d. verið að
koma upp alls konar skiltum og
ábendingum meðfram vegum
landsins og í mínum huga er þetta
framtak sambærilegt. Þarna er
verið að vekja athygli á löggæslu
og umferðarmálum í heild sinni,
þannig að ég styð þetta framtak".
ÞorkeH Björns-
son
heilbrigdisfnlltníi:
„Eg hef ekki
slæma reynslu af
pappírslögreglu-
þjónum, enda hef
ég aldrei rekist á slíka. Ég hef
hins vegar ekki mikla trú á papp-
írslögregluþjónum, frekar en öðru
gervidóti. Ég vil pappírslaus við-
skipti og í þessu tilfelli bein og
pappírslaus samskipti liigreglu og
annarra landsmanna. Það er því
held ég ekki peninganna virði að
vefja lögregluþjónum utan um
Ijósastaura landsins. Lögreglu-
menn af holdi og blóði mættu
hins vegar sjást mildu oftar á ferli
- og jafnvel fótgangandi, þó það sé
náttúrlega bvltingarkennd hug-
mvnd".
Ragnlieiður
Davíðsdúttir
forvamarfulltníi
„Mér finnst þetta
uppátæki vera í
senn grátbroslegt
og kannski lýsan-
di fvrir ástandið eins og það er.
Það hvarflar að manni að þetta sé
leið stjórnvalda til þess að fjölga
„lögreglumönnum" og fyrst þau
geta ekki fjölgað lifandi lögreglu-
mönnum á fæti, jiá eru þeir í
staðinn Ijósritaðir og negldir upp
á ljósastaura. Maður veit eigin-
lega ekki hvort maður á að hlæja
eða gráta. Og ég verða að segja
það að ég eiginlega vorkenndi
þessum fjórum vjrðulegu sýslu-