Dagur - 17.10.2000, Blaðsíða 2

2- I’RIDJVDAGUR 17. OKTÓBER 2000

FRÉTTIR
Þorvaldur Ingvarsson lækningaforstóri hefur fundið að slitgigt er arfgeng.
Hér sést hann heilsa heilbrigðisráðherra er hún kom á FSA á dögunum.
Halldór Jónsson framkvæmdastjóri tekur tímann.
Nýjar rannsóknir hafa
leitt í ljós að slitgigt í
mjöðmum er arfgeng
meðal íslendinga og
allt að fimmfalt al-
gengari hér en í Dan-
mörku og Svíþjóð.
„Rannsóknirnar segja okkur ann-
ars vegar að slitgigt í mjöðmum
sé miklu algengari hér en í
Skandinavíu og Englandi og að
hér séu gerðar mun fleiri gervi-
liðaaðgerðir miðað við fólks-
fjölda (t.d. 50% fleiri en í Sví-
þjóð). Og hins vegar leiða þær í
Ijós að sjúkdómurinn er erfður,
sem er nýtt og nokkuð sem
menn hafa ekki viljað fallast á
hingað til,“ segiri Þorvaldur
Ingvarsson lækningaforstjóri á
FSA, sem ver doktorsritgerð um
algengi og arfgengi slitgigtar í ís-
Iendingum við háskólann í
Lundi, á fimmtudaginn. Rann-
sóknirnar sem ritgerðin byggist á
eru framkvæmdar á Islandi í
samvinnu við IE. Þær leiddu
m.a. x Ijós að slitgigt í mjöðmum
reyndist allt að fimm sinnum al-
gengari á íslandi en í Suður Sví-
þjóð og í Danmörku, þar sem
sambærilegar rannsóknir hafa
verið gerðar.
Erum við þd svona gölluð?
„Það er enginn sem veit það,“
sagði Þorvaldur. Gömlu fræðin
segja að slitgigtin sé vegna þess
að menn slíti sér út í vinnu eða
því um líkt. „En okkar hug-
myndir eru þær að það geti
skýrst af því að sjúkdómurinn er
að hluta til erfður.“ Þorvaldur
vill samt ekki kalla þetta erfða-
galla, vegna þess að þó að sjúk-
dómur sé erfður og það finnist
kannski meingen sem veldur
honum þá gæti það líka varið
mann gegn einhverju öðru. Svo
dæmi sé nefnt fái fólk með slit-
gigt i' mjöðmum til dæmis nær
aldrei beingisnun, sem líka er
slæmur sjúkdómur. „Þannig að
það er mjög erfitt að tala um
galla. Þetta er bara eitthvert úr-
val í náttúrunni." Einnig vekur
athygli, að oft á tíðum kemur
kemur slitgigt ekki fram annars
staðar en í mjöðmum. En í
kringum þriðjungi tilfella kemur
einnig í íjós slit í höndum eða
hnjám.
Arfgegni
Þótt vísindin hafi ekki viljað við-
urkenna það til þessa segir Þor-
valdur að Islendingar með slit-
gigt í mjöðmum hafi Iengi gert
sér grein fyrir að sjúkdómurinn
erfist saman ber; „þetta er í fjöl-
skyldunni". Rannsóknir hans
staðfestu það sfðan að arfgengi
mjaðmaslitgigtar er mikil; því
fjöldi einstaldinga úr sömu fjöl-
skyldu er með gerviliði í mjöðm;
slitgigtarfjölskyldur eru miklu
mcira skyldar innbyrðis en sam-
anburðar hópur; börn slitgigtar
sjúklinga eru í 3-falt meiri hættu
að fá sjúkdóminn en „meðal ís-
lendingurinn".
Passa álag á liði
Getur fólk af giftarætt þá gert
eitthvað til að seinka eða hamla
sjúkdómnum? „Það vitum við
ekki ennþá, næstu rannsóknir
koma til með að snúast um það.
En þó er alveg Ijóst að einhæf
vinna og göngur slíta liðunum.
Fólk ætti að reyna að liðka fyrir
sér með því að hafa eins lítið álag
á liðina og það getur og þá ég við
með þyngd. En á sama hátt
hvetjum við alltaf fólk til að
hreyfa sig - halda liðunum á
hreyfingu - sem er betra þó mað-
ur sé mcð slit,“ sagði Þorvaldur
Ingvarsson. Hægt er að fylgjast
með doktorsvörninni á internet-
inu á slóðinni http://vid-
eo.Idc.lu.se/thorvaldur/ld. 13.05
að sænskum tíma, en slíkt er al-
ger nýjung varðandi doktors-
varnir. - HEl
Spegill
á Vísi.is
Á Vísi.is hefur
nú verið opn-
aður nýr vefur,
sem er einn sá
umfangsmesti
á þessum fjöi-
sóttasta vef-
miðli landsins.
Spegillinn
heitir vefurinn
og er þar að
finna efni um heilsu, mat, heim-
ilishaid, samskipti kynjanna og
uppeldismál svo eitthvað sé
nefnt. Spegillinn er jafnframt
öflugur vettvangur fyrir Iesend-
ur til að skiptast á skoðunum.
Þá geta notendur Spegilsins sótt
sér ráðgjöf til tíu ráðgjafa, sem
allir eru kunnir sérfræðingar á
sínu sviði. Þar á meðal eru dýra-
læknir, matreiðslumeistari, list-
farðari og sálfræðingur. Þá
munu Ráðgjafarstöð heimilanna
og starfsmenn Landlæknisemb-
ættisins gefa lesendum Spegils-
ins ráð. Jóna lngibjörg Jónsdótt-
ir, hjúkrunar- og kynfræðingur,
er líka á meðal þeirra ráðgjafa
sem Spegillinn hefur á sínum
snærum. Hún ruddi brautina í
opinni umræðu um kynlíf hér á
landi, en hefur búið og starfað
erlendis um nokkurra ára skeið.
Fjöldi pistlahöfunda skrifar
einnig á Spegilinn.
„Þetta er eitt umfangsmesta
verkefni sem Vísir.is hefur ráðist
í,“ segir Eiríkur Hjálmarsson,
ritstjóri Vísis.is. „Samstarfsaðil-
arnir eru hátt á annan tuginn en
á undirbúningstímanum höfum
við orðið vör við mikinn áhuga
fjölmargra aðila á að taka þátt í
verkefninu", segir Eiri'kur.
Eiríkur Hjálmars-
son, ritstjóri Vísis
Ráðist á blað-
bera Dags
Blaðberinn fékk þungt högg á gagnaugað og síðan náðu þeir honum á jörðina
og spörkuðu m.a. í höfuð hans
Blaðberi segir ástand-
ið í bæniun hafa
versnað miMð.
Tryllingur í fdlki.
Ráðist var á miðaldra mann í
Vesturbænum aðfaranótt laugar-
dags. Hann var að ljúka við að
bera út Dag þegar tveir ungir
menn hófu að öskra í átt að hon-
um og létu ófriðlega. Hann
hringdi í lögregluna en mennirn-
ir gerðu sig Iíklega til að yfirgefa
staðinn þannig að hann hætti
við að kalla út lögregluna.
Nokkru síðar komu mennirnir
honum að óvörum og réðust á
hann. Hann fékk þungt högg á
gagnaugað og síðan náðu þeir
honum á jörðina og spörkuðu
m.a. í höfuð hans. Einhvern veg-
inn tókst honum þó að komast
undan en um tíma óttaðist hann
um líf sitt. Hann er mikið mar-
inn, augað sokkið og við læknis-
skoðun kom í Ijós að augnbotn
skaddaðist. Hann hefur kært
líkamsárásina til Lögreglunnar í
Reykjavík.
Maðurinn sem ráðist var á
hefur borið út dagblöð í fjögur ár
og á þeim tíma segir hann
ástandið í bænum hafa breyst
mikið, þó sérstaklega eftir að
opnunartími skemmtistaða var
gefinn frjáls. Hann segist oft
hafa orðið vitni að skemmdar-
verkum manna á þeim tíma sem
hann er að bera út blöðin. Und-
ir morgun sé fólkið að koma fót-
gangandi úr bænum og oft mjög
drukkið. Fólkið segir hann oft
vera ógnvekjandi, öskrandi út í
loftið, sparkandi í hluti, labban-
di yfir bíla og fleira í þeim dúr.
Hann segir ástandið oft ein-
kennast af tryllingi. Að hans
sögn er ástandið verra um helgar
en þó sé það einnig slæmt á virk-
um dögum. „Maður sér þarna
unga upprennandi róna, þeir eru
hangandi á skallanum fram eftir
öllu, öskrandi með kjaft og læti“,
„Það hefur fjölgað mikið i' þess-
um hópi“. - KMH
Tryggingakerfið gott við tþróttamenn
I slysatryggingum eru 43% útgjaldanna tilkomin vegna slasaðra
íþróttamanna. „Ekki er vitað til þess að aðrar þjóðir flokki íþróttaslys
undir almannatryggingar. Má því segja að íslenska almannatrygginga-
kerfið geri betur í þessurn efnum en aðrar þjóðir", scgir Karl Steinar
Guðnason forstjóri Tryggingastofnunar ríkisins í Staðaltölum 1999. í
skýrslunni kemur í Ijós af alls 2990 slysum sem stofnuninni var til-
kynnt um í fyrra voru tæplega 1150 Ilokkuð sem í'þróttaslys (rúmlega
3 á dag að meðaltali). Slasaðir íþróttamenn voru l.d. þrefalt fleiri en
slasaðir sjómenn. Útgjöld slysatrygginga vcgna sjúkraþjálfunar voru
tæpar 68 milljónir á árinu, þ.a. rúmlega 29 millj. vegna íþróttamanna,
sem er ríflega 7 sinnum hærri upphæð en vegna slasaðra sjómanna (4
milljónir). - HEI
Ný stjóm Framsóknarfélags Akureyrar
Framsóknarfélag Akureyrar hefur fengið nýjan for-
mann, Guðmund Omar Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóra Félags byggingamanna í Eyjafirði og
bæjarfulltrúa á Akureyri. Hann tekur við af Valgerði
Jónsdóttur.
Aðrir stjórnarmenn eru Stefán Jónsson, Gerður
Jónsdóttir, Konráð Alfreðsson og Daníel Árnason.
Fundurinn var haldinn í tengslum við sameiginlegt
kjördæmaþing Framsóknarmanna í Norðausturlands-
kjördæmi og Austurlandskjördæmi á Eiðum. - GG
Edda öfhig í Frankfurt
Réttindastofa Edau, sem fer með samninga- og kynningarmál fyrir
hönd þeirra höfunda sem koma út á vegum Máls og menningar, Vöku-
Helgafells og Forlagsins, verður með stærsta bás sem íslenskt útgáfu-
fyrirætki hefur verið með á bókasýningunni í Frankfurt, en hún hefst
á miðvikudaginn. Bókaðir hafa verið fundir með áttatfu forleggjurum
frá ýmsum heimshornum þar semkynnt verða verk eftir hátt í sjötíu ís-
lenska höfunda.
Edda hefur þegar samið um sölu á skáldsögunni „101 Reykjavík"
eftir Hallgrím Helgason til Faber and Faber í Bretlandi, en það er eitt
virtasta bókmenntaforlag hins enskumælandi heims. Sagan hefur þá
verið seld til sjö landa og er þegar kornin út í tveimur þeirra, Svíþjóð
og Finnlandi.