Dagur - 17.10.2000, Page 7

ÞRIBJUDAGUR 17. OKTÓBER 2000 - 7
ÞJÓÐMÁL
Samgöngukerfið
Innanlandsflugið á í vök að verjast og er komið í raunverulega samkeppni við bílinn. Áætlunarflugvöllum hefur
fækkað mjög á undanförnum árum, og þungi flutninganna er á nokkrum leiðum sem eru í sro mikilli fjarlægð frá
Reykjavík að ofmikinn tíma tekur að aka.
JÓN
KRISTJANS-
SON
formaður
fjáriaganefndar
SKRIFAR
Miklar breytingar á þjóðfélags og
atvinnuháttum á síðari árum hafa
mikil áhrif á samgöngukerfi lands-
manna. Ekki síður hafa stórfelldar
framkvæmdir í vegakerfi lands-
manna áhrif á samgöngur í öðrum
greinum.
A fÁTri hluta tuttugustu aldar
var sjórinn helsta samgönguleiðin
á islandi og samgöngur milli
landshluta með vörur og fólk fóru
fram sjóleiðina. Skipaútgerð ríkis-
ins var starfandi fram á níunda
áratuginn, áður en einkaðilum var
fengiö það verkefni í hendur að
annast strandflutninga. Nú er
svo komið að þeir eru aflagðir. Nú
aka þunglestaðir vörubílar með
þann varning sem áður fóru með
skipum og hafa þeir bæst á vega-
kerfið í tugatali.
Einkahíílinn er ráðandi í lands-
samgöngum. Vegakerfið hefur
tekið stökkbreytingum á einum
áratug. Bundið slitlag teygir sig æ
lengra á öllum umferðarmestu
leiðunum og eftir næsta tímabil
vegaáætlunar er áætlað að hring-
vegurinn verði að mestu lagður
því. Snjómokstur hefur verið auk-
inn verulega og er daglegur
mokstur viðhafður á fjölmörgum
leiðum. Allt þetta hefur aukið um-
ferð einkabíla allt árið um kring.
Þetta hefur áhrif á flugsam-
göngurnar. Innanlandsflugið á í
vök að verjast og er komið í raun-
verulega samkeppni við bílinn.
Áætlunarflugvöllum hefur fækk-
að mjög á undanförnum árum, og
þungi flutninganna er á nokkrum
leiðum sem eru í svo mikilli fjar-
lægð frá Reykjavík að of mikinn
tíma tekur að aka. Tfðni flug-
ferða til þessara flugvalla hefur
verið aukin og það leiðir til sam-
keppni við nálðega flugvelli.
En einkabíllinn keppir við fleiri
en flugið. Þeir sem aka á áætlun-
ar leiðum innanlands eiga við
rckstrarerfiðleika að stríða. Ut-
gerð hópferðabifreiða cr stór at-
vinnuvegur hérlendis en sérleyfín
berjast í bökkum. Það má í sem
stystu máli segja að almennings-
samgöngur í Iofti og á landi séu í
bullandi vörn.
Hvað er til úrbóta
Eins og ástatt er í fluginu hefur
ríkisvaldið blandað sér í málið,
og boðiö út ríkisstyrkt flug til
nokkurra staða sem svo háttar til
um að eru mjög háðir flugsam-
göngum en flutningar hafa dreg-
ist saman. Deilt er um hve
langt á að ganga í þessu og hafa
staðir á Norðurlandi eins og
Húsavfk og Sauðárkrókur ekki
verið með í þessu útboði. Nú er
beðið eftir niðurstöðum af þeim.
Þeir sem aka á áætlunarleið-
um njóta endurgreiðslu af
þungaskatti og takmarkaðra rík-
isstyrkja.
Það er nauðsynlegt fyrir ríkis-
valdið við þessar aðstæður að
leggja málið niður fyrir sér með
samræmdri samgönguáætlum,
þar sem reynt yrði að kortleggja
samgöngukerfi fyrir Iandið alít,
og samræma samgöngur á landi
og í lofti frekar en orðið er. Það
er eðlilegt að ríkisvaldið hafi for-
ustu um þessa samræmingu því
vandséð er að aðrir geti tekið að
sér það hlutverk.
Þó að einkabíllinn sé ráðandi í
landssamgöngum er það langt í
frá að hann nægi. Fjölmargir
hafa þörf fyrir almenningssam-
göngur og má þar nefna erlenda
ferðamenn og þá landsmenn
sem ekki hafa aðgang að einkabíl
alla daga ársins eða kjósa að
fcrðast með almenningssam-
göngum þótt þeir eigi einn slík-
an.
Fjárhagsleg afkoma
Vandræði innanlandsflugsins um
þessar mundir eru að hluta til
fjárhagsleg vegna mikilla kostn-
aðarhækkana. Eldsneyti gengis-
þróun og launakostnaður eru
þung á metunum, ásamt flug-
leiðsögugjöldum sem hafa
reyndar verið gerð að þunga-
miðju þessa máls. Það er mikil
einföldun og ekki til þess falliö
að greina vandann á réttan hátt.
Ovægin samkeppni og mikil
verðlækkun á fargjöldum þegar
hún kom upp reyndist ekki raun-
hæf, og nú hafa fargjöldin hækk-
að á ný í fluginu.
Olíuverðshækkanir hafa kom-
ið hart niöur á öðrum aðilum
sem annast flutninga, og hætt er
við að þær ásamt þungaskatti á
vöruflutninga fari út í vöruverðið
á landsbyggðinni. Því ætti það að
vera þáttur í heildarskoðun á
samgöngukerfinu að fara yfir
skattlagningu þess í heild. Þar
þurfa vissulega fleiri að koma að
heldur en samgönguráðuneytið,
því fjármálaráðuneytið fer með
skattamálin.
Það er afar brýnt að vinna að
þessum málum og einn þáttur-
inn til viðbótar eru hafnamál, en
þar hafa ekki síður orðið miklar
breytingar. Flutningarnir eru í
vaxandi mæli að safnast inn á
fáar hafnir, og tekjurnar með.
Eftir sitja hafnir með tiltölulega
Iítil verkefni, en eru þó lífæð síns
byggðarlags eftir sem áður og
löndunarhafnir fyrir fisk.
Allir þættir samgöngumála
þurfa því að vera til skoðunar, og
þar með hvernig landsmenn geta
búið við öruggt og skilvirkt sam-
göngukerfi í öllum þáttum sam-
gangna. Samgöngur til og frá
Iandinu eru einn þátturinn í
þcirri mynd, en vaxandi umferð
og hlutverk Keflavíkurflugvallar
sem tengiflugvallar hefur tryggt
meiri tíðni f þeim samgöngum
með ári hverju. Vonandi tekst að
halda þeirri þróun.
Opið bréf til Stein-
gruns J. Sigfussonar
JjÓHANN
ARSÆLSSON
alþingismaður
Samfytkingarinnar
SKRIFAR
Blessaður Steingrímur
í laugardagsblaði Dags er viðtal
við þig sem hefði ekki orðið und-
irrituðum tilefni til skrifa ef ekki
hefðu komið til lokaorðin þar
sem þú sendir okkur fyrrum fé-
lögum þínum að mér finnst
kalda kveðju sem var eftirfarandi:
„Varðandi spurningar sem voru
mjög áberandi í aðdraganda síð-
ustu kosninga og tengdust fras-
anum um sameiningu vinstri
manna þá tel ég að það mál hafi
verið afgreitt með síðustu kosn-
ingaúrslitum. Það mál þarf ckki
að ræða meir. Það eru kjósendur
sem ákvarða örlög flokka, stærð
þeirra og langlífi og þannig á það
að vera í lýðræðislegu fjölflokka-
þjóðskipulagi eins og okkar.“
Eg horfði um stund á þessi orð
áður en það rann fyllilega upp
fyrir mér hversu ótrúlega blaut
og skítug þessi tuska þín er fram-
an í alla sem hafa viljað vinna að
samstöðu félagshyggjufólks í ís-
lenskum stjórnmálum. Það að þú
skulir afgreiða hugsjónir og bar-
áttumál fjölmargra vinstri manna
í marga áratugi sem „frasann"
sem var afgreiddur í síðustu
kosningum og þurfi ekki að ræða
meir segir mér meira um þig en
ég vissi áður.
Það segir mér að þú berir ekki
mikla viröingu fyrir þeim hugsjón-
um og þeirri baráttu sem var háð
undir merkjum Aiþýðubandalags-
ins sem var stofnað með það sem
eitt af sfnum aðalmarkmiðum að
sameina krafta félagshyggjufólks
gegn hægri öflunum.
Það segir mér að þú hafír geng-
ið Iram undir fölskum forsendum
þegar þú bauöst þig Iram til for-
manns í Alþýðubandalaginu og
Viðtal Dags við Steingrím J. Sig-
fússon er tilefni opna bréfsins frá
Jóhanni Ársælssyni alþingismanni.
NINTENDO.64^ 1
.. - '■
sagðist ekki vera síðri baráttumað-
ur lyrir sameiningu vinstri manna
en Margrét Frfmannsdóttir.
Og það segir mér að það hafi
ekkert verið að marka tillögur
þfnar um það hvernig þú vildir
vinna að sameiningu félags-
hyggjuaflanna í aðdraganda
stofnunar Samfylkingarinnar.
Allt hafi það verið pólitísk ref-
skák til að spilla sem mestu fyr-
ir þeim sem unnu að þvf máli af
heilindum.
Og það segir mér að taka ekki
mark á yfirlýsingum þínum nú
um að þú viljir vinstri stjórn.
Enda virðist þú láta þér það vel
líka að sjálfstæðismenn hossi
þér á hné sér hvenær sem færi
gefst og detti ekki i' hug að líta á
þig sem andstæðing. Þú virðist
áhyggjulaus yfir því að íhaldið
líti á þig sem besta samverka-
manninn í baráttunni við aðal-
andstæðing sinn sem ekki fer á
milli mála að er Samfylkingin.
En um síðustu setninguna f
viðtalinu er ég sammála þér.
Auðvitað eru það kjósendur sem
ákvarða örlög flokka stærð þeir-
ra og langlífi.
En af marggefnum tilefnum
er rétt að minna þig á að kjós-
endur gera þetta eingöngu í
kosningum. Sá dómur um stærð
flokka sem felldur var f síðustu
kosningum stendur þar til næst
verður kosið. Þeir sem fara að
trúa því að þeir hafi stærri hlut
en dómarinn úrskurðaði þeim
geta orðið fyrir miklum von-
brigðum þegar næst verður
skipt milli flokka í kosningum.
Um það er ekki langt að sækja
dæmin. Félagshyggjusinnaðir
kjósendur hafa ef ekkert óvænt
gerist töluverðan tíma framund-
an til að meta með hvaða hætti
þeir geti best lagt sitt að mörk-
um til að vinna gegn yfirgangi
hægriaflanna á íslandi. Þegar
kemur að næstu kosningum er
ekki gefinn hlutur, Steingrímur,
að þeir velji frekar til þess þann
kostinn sem Davíð Oddssvni er
þóknanlegur.