Dagur - 20.01.2001, Blaðsíða 9

Dagur
LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 2001 -9
X;
B|> / .
„Þaö er sárt að hjón þurfi að skilja tii að fá það sem þeim ber, “ segir Hjördís Davíðsdóttir. mynd: eól
Málið snýst um
mannréttindi
,/EtIi Geir H. Haarde þætti það ekki hart ef tekj-
ur hans væru skertar vegna tekna Ingu Jónu
konunnar hans?“ segir Hjördís Davíðsdóttir og
vísar þar til tekjutengingar öryrkja í sambúð sem
hún telur hreint og klárt mannréttindabrot. Hún
bendir á að þótt ríkisstjórnin tali um aö tekju-
tengingin skipti bara iirfáa einstaklinga ntáli þá
geti hver sem er lent í því að verða öryrki og því
snerti réttindi þeirra alla landsmcnn. „Málið
varðar lika miJflu- sta-rri hóp nú en stjórnin vill
vera láta. Öryrkjar eru.svo fáir skráðir í sambúð
vegna tekjutcngingarinnar að fólk neyðist til að
skilja eða búa í leyndri sambúð, hennar vegna,“
segir hún.
Hvorki staðið,
legið, setið eða sofið
Hjördís er 55 ára og hefur verið metin meira en
75% öryrki síðan 1991, vegna vefjagigtar, slit-
gigtar og síþreytu. Fyrir einu ári bættist sykur-
sýki við. „Eg fæ mjög slæm verkjaköst. Þegar ég
er sem veikust þá get ég eiginlega hvorki staðið,
legið, setið eða sofið," segir hún. Hún er gift
leigubílstjóra en segir laun hans ekki það há nú
orðið að hennar tekjutrygging skerðist þeirra
vegna. „Hann hefur minnkað aksturinn í seinni
tíð, enda farinn að eldast," segir hún. Þau hjón
húa á annarri og þriðju hæð í verkamannabú-
stöðum og stiginn upp að útidyrum er talsvert
hár, einnig stiginn milli hæða í íbúðinni. Hjördfs
er því spurð hvort húsnæðið sé ekki óhentugt
fyrir hana. „Jú, ég hef veriö eins og fangi hér
stundum cn kerfið hefur ekki lcyft að við seldum
fyrr en nú."
EignaÓist
heyrnarlaust barn
Hjördís segist hafa unnið erfiðisvinnu allt frá’
unglingsárum, fyrst í Mjólkursámsölunni, síðar á
barnaheimili, í fiski, Ósta og smjörsölunni og
síðast við álestur hjá Hitaveitunni. „Eg hætti
þegar ég komst ekki orðið upp og niður tröppur,"
segir hún. Hún gifti sig þegar hú'n var 18 ára og
er þriggja dætra móðir. Sú fyrsta fæddist 1964,
heyrnarlaus vegna rauðra hunda sem móðirin
fékk á meðgöngunni. Hjördís kveðst oft hafa
þurft að standa í harðri báráttu fyrir réttindum
hennar. Svo bættust hinar dæturnar við ‘66 og
‘67. Eiginmaðurinn var sjómaður framan af og
Hjördís því oft ein með börnin. Hún segist hafa
farið illa með sig á lopapeysuprjóni á þeim árurn.
Nú eru dæturnar flognar úr hreiðrinu og staðan
þannig að Hjördís.getur eldað matinn ofan í þau
hjón en ekki þrifið híbýlin. Til þess fær hún
hjálp.
Hún kveðst að lokum vona að ríkisstjórnin sjái
að sér, rétti hlut öryrkja í Iandinu og verði þar
með trú þcirri fjölskyldustefnu sem boðuð hafi
verið í kosningabaráttunni. „Það er sárt að hjón
þurfi að skilja til að fá það sem þeim ber. Þctta
snýst ekki bara um peninga, heldur mannrétt-
indi.“
Ahyggjur
af böm-
unum
Magnús Bjarnarson er fimm-
tugur Reykvíkingur, kvæntur og
fjögurra harna faðir. Hann
lenti í alvarlegu bílslysi fyrir 6
árum og er síðan metinn með
80% varanlega örorku. „Eg fór
það illa að ég var um það bil ár
að ná því helsta, eins og mál-
inu,“ segir hann og röddin er
hæg og svolítið drafandi. Fyrir
slysið kveðst hann hafa rekið
lcigubíl og lítið fyrirtæki sem
flutti út hesta. Konan hans
starfar í banka og er í 75%
vinnu. „Skerðingin á mínum
bótum var meiri eftir því sem
hún vann meira og því ákvað
hún að minnka við sig vinnu. Ég
átti líka erfitt með að vera einn
heima eftir slysið því ég fékk
stundum aðsvif," segir Magnús.
Þrjú af hörnum hjónanna eru
heima og Magnús kveðst hafa
áhyggjur af börnum öryrkja al-
mennt. „Þeim sem lenda í því að
vera öryrkjar gengur oft illa að
sinna sínum uppcldisskyldum.
Leikskólapláss kostar 23.000 á
mánuði en barnabæturnar eru
13.300. Það er réttindamál
barns að fá að vera á leikskóla.
Þetta er orðið öðru vísi en var
fyrir 30-40 árum þegar allar
götur voru fullar af börnum og
Hafa hugleitt
að skilja
Magnús og kona hans hafa ver-
ið gift í rúm 20 ár og hann seg-
ir þau hafa hugleitt að skilja til
að ná í þær krónur sem við það
vinnist. „1 hjónabandi missir
maður þær 73.500 kr. sem ein-
stæðir öryrkjar hafa ef þeir fá
allar bætur, niður í 51.000 og
jafnvel 43.000, samkvæmt
frumvarpi ríkisstjórnarinnar.
Hjónabandið er kallað horn-
steinn samfélagsins á hátíðleg-
um stundum og því skýtur það
skökku við að stjórnvöld skuli
refsa fólki fyrir að vera í því.“
segir hann. Hann bætir við að
skerðingarnar kalli líka á svindl
því mun fleira fólk sé í sarnhúð
en gefið sé upp á pappírum.
„og allt svindl er þjóðfélagsbiil
því það Iækkar siðgæðisþrösk-
uld fólks. Þetta þyrftu ráða-
menn að hafa í huga,“ segir
hann.
Trygaing
merkir oryggi
Magnúsi finnst undarlegt að í
allri þeirri umræðu sent frarn
hafi farið um málefni öryrkja
skuli ekki upplýst hver fram-
færslukostnaður einstaklings
„Þótt Iffið sé aumt hjá okkur öryrkjum þá er það enn aumara hjá
börnunum okkar því þau geta ekki fylgt sínum jafnöldrum eftir,"
segir Magnús Bjarnarson.
mynd: hari
mæðurnar voru heima. Þótt líf-
ið sé aumt hjá okkur öryrkjum
þá er það enn auntara hjá
börnunum okkar því þau geta
ekki fylgt sínum jafnöldrum
eftir. Þau eiga ekki kost á tón-
listarnámi, íþróttaæfingum eða
öðru tómstundastarfi sem kost-
ar peninga vegna þess að pen-
ingar eru ekki til. Þau geta
jafnvel ekki lagt fyrir sig lang-
skólanám vegna fátæktar, eins
og þó er nauðsynlegt í dag, eigi
fólk að komast áfram í lífinu."
sé. Sjálfur kveðst hann telja
hann nálægt hundrað þúsund
krónuni. „Tekjutryggingin er
langt frá því marki," segir hann
og kveðst hafa flett orðinu
trygging upp í orðabók. Þýðing-
in sé „öryggi“, eða „sem gerir
eitthvað öruggt" og hann varp-
ar fram spurningu í lokin:
„Halda menn virkilega að
43.000 krónur geri lífið öruggt
GUN.
GUN.