Dagur - Tíminn - 26.10.1996, Blaðsíða 7

31agur-'®ítrmm Laugardagur 26. október 1996 -19
að karldýrið nái árangri, þegar
karlinn er til staðar eru horm-
ónin og ferómónin að undirbúa
það að karl- og kvendýr geti
eignast afkvæmi sem lifi af. Hjá
kvenmúsum er það t.d. líka
þekkt að láta fóstri ef annað
karldýr er heppilegra til mök-
unar.“
Mýs og rottur sem hýstar eru
saman án karldýrs hægja á es-
trogen hring sínum sem stöðv-
ast að lokum. Konur sem eru á
einangruðum stað lengi án þess
að hafa samskipti við karla geta
verið mjög samstilltar í tíðar-
hring en þær eru líka orðnar
mjög hægar. En þá gerist það
skemmtilega. Þegar kona sem
hefur verið innan um karla
kemur inn í slíkan hóp gerist
það að hinar konurnar fara að
stilla sig inn á hana. Hún virðist
vera á réttum slóðum þar sem
líkur eru á samskiptum. Þetta
er frumstætt kerfi og erfitt að
rannsaka það og heimfæra yfir
á nútíma konuna sem á í sam-
skiptum við karla oft á dag, í
vinnunni, skólanum eða heima.
Hverju ræður gamla
nefið?
Þór segir nefið mjög gamalt
skynfæri þróunarsögulega séð
en engu að síður hafi verið sýnt
fram á að það ráði miklu í sam-
skiptum kynjanna. „Fólk getur
Stúlknahljómsveitm Á túr hefur orðið:
Samstilltar í tíðahringnum
Hvað okkur varðar er þetta tímaskeið, tími konunnar. Þegar konan er á túr er
hún kvenleg, viðkvœm og aldrei hœfari en þá til að tjá tilfinningar sínar.
Hvort sem þessi tími er til að refsa okkur fyrir að nýta ekki eiginleika okkar eða
einungis til að gera okkur grein fyrir því hefur hann mikil og stórkostleg
áhrif á okkur, áhrif sem við kjósum að tjá með tónlist.
Upphaflega œtluðum við bara að spila þegar við vœrum á túr en eins og gefur að
skilja gekk það ekki upp. Við (þrjár) vinkonurnar erum mjög samrýmdar og um
nokkurt skeið höfum við verið samstilltar í tíðahringnum. Það hjálpar okkur bœði
að semja og halda góða tónleika. Fyrir okkur er engin kvöl að vera á túr heldur
höfum við lœrt að njóta þess og náð góðum tengslum við konuna í okkur sem
margar stúlkur vilja því miður ekki viðurkenna og bœla niður í sér. Auk þess sem
okkur finnst nafnið á hljómsveitinni okkarflott og táknrœnt.
Hljómsveitin á Túr. Hér eru þær Kristbjörg, Elísabet og Fríða Rós sem hafa lært að njóta þess að vera á túr og að
nýta sér sköpunarmáttinn því samfara.
Þegar kona, sem hefur verið innan um karla,
kemur inn í slíkan hóp, gerist það að hinar
konurnar fara að stilla sig inn á hana.
Kvenmús, með nýlegu fangi, er líkleg til að „láta“ ef hún kemur í nálægð
við aðra karlmús, en þá sem hún fékk hjá, stuttu síðar. Ef náttúrunni
finnst hinn nýi karl heppilegri til mökunar lætur músin.
t.d. auðveldlega greint á milli
lyktaráreita frá konu eða karh
ef það er látið þefa af fatnaði.
Pör fara einnig fljótlega að
kannast við lyktina hvort af
öðru þó allar rannsóknir á mik-
ilvægi lyktarskynsins séu aldrei
eins sannfærandi og hjá nag-
dýrunum."
En er það mýta eða vísindi,
þetta með samstillinguna í nú-
tíma þjóðfélagi?
„Ég reflma með að í þjóðfé-
lagi þar sem fólk er ekki á
einhveijum einangruðum stað
heldur í vinnu eða með íjöl-
skyldu og vinum, þá sé hæpið
að svona áhrif komi við sögu.
Hugsanlega þó ef konan er allt-
af með sömu manneskjunum og
eyðir miklum tíma með þeim en
þá geta samt komið önnur feró-
món sem raska sam-
stillingunni og svo
allir þessir karlar
sem tryggja það að
hringurinn sé nægj-
anlega stuttur. Eins
megum við ekki
gleyma getnaðar-
varnarpillunni því
hún jafnar allar
svona hormónastillingar út.“
mgh
(Heimild: Neil Carlson, Physiology of
behavior. 5. útg. 1994)
„...og svo allir þessir karlar
sem tryggja það að hringurinn
sé nœgjanlega stuttur. “
Rifrildi
eru heilsu-
spiilandi
Svo virðist sem heiftarleg rifriidi séu
ekki aðeins hættuleg hjónabandinu
heldur líka heilsunni. Sérstaklega geta
rifrildin haft slæm áhrif á heilsu
kvenna og eldra fólks.
Sálfræðitímaritið Psyc-
hology Today greinir
frá sálfræðingum við
fylkisháskólann í Ohio í
Bandaríkjunum sem hafa
rannsakað hvaða áhrif
hjónabandserjur geta haft á
heilsufar fólks-. Þeir hafa
komist að þeirri niðurstöðu
að sú streita sem fylgir rifr-
ildum af þessu tagi geti haft
slæm áhrif á ónæmiskerfið.
Reyndar er það enginn
nýr sannleikur að erfiðleik-
ar í hjónabandinu séu
streituvaldandi. Hins vegar
kemur nokkuð á óvart að
eiginkonur koma verr út en
eiginmenn að þessu leyti.
Blóðþrýstingurinn hækkar
að meðaltali meira og fram-
leiðsla svokallaðra streitu-
hormóna eykst meira hjá
þeim en körlum. „Ástæðan
er sennilega sú að konur
eru líklegri til að velta sér
upp úr rifrildunum," segir
sálfræðingurinn Janice
Kiecolt-Glaser.
Gamla fólkið í hættu
Einhverjum gæti dottið í
hug að því lengur sem fólk
hafi verið gift því betur
þekki það hvort annað og
hafi því minni áhyggjur af
rifrildum sín á miUi. Svo er
ekki. Rifrildi para sem hafa
verið gift í áratugi hafa líka
slæm áhrif á ónæmiskerfið
og þar sem eldra fólk er
lengur að ná sér eftir veik-
indi er þessi hópur í sér-
stakri hættu.
Þó óhjákvæmilegt sé að
ósætti komi upp í hjóna-
böndum af og til mæla sál-
fræðingarnir eindregið með
því að fólk spari fúkyrðin þó
því renni í skap við maka
sinn. „Reynið frekar að rök-
ræða og leysa vandann í
sameiningu,“ ráðleggja þeir.