Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1982, Blaðsíða 9

DAGBLAÐIÐ & VlSIR. LAUGARDAGUR 5. JUNl 1982.
9
DV-mynd GVA.
Hvarásíóri bróðir
að hafaputtana?
Stóri bróöir, hiö opinbera, lokaöi
vínbúöum daginn fyrir hvítasunnu-
helgina. Hann er vís til aö setja
viðurlög á borgarana, ef þeir veröa
ekki spenntir í bílbelti næsta vetur.
Hann bannar landsmönnum aö
drekka bjór, nema lítilræöi ef þeir
eru í förum ianda á milli. Hér hefur
minnst verið nefnt, boðin og bönnin
eru alls staöar — og þau keyra úr
hófi fram.
Fulltíða fólk á aö ráöa sjálfu sér
eins og framast er kostur. Boöum og
bönnum á aö halda í algeru lág-
marki. Einstaklingurinn veröur að
fá uppreisn æru.
Sú uppreisn ætti einnig aö þýða, að
dregið yröi úr hinni yfirgengilegu
skattheimtu.
Meðan stóri bróöir er með puttana
í þessum og hinum tiltölulega
smáum málum, hvernig gengur
honum aö ráöa fram úr því, sem
menn ætlast til, að hann sinni?
Hvemig hefur hinu opinbera gengiö í
atvinnumálum síðustu áratugi? Er
þar ekki allt í sóma?
Því miöur fá landsmenn æ betur aö
finna fyrir því, hve stóra bróöur eru
mislagöar hendur.
Kollsigfíng
Nú er tími fiskverðsákvöröunar og
meö sömu aöferö og venjulega,
gengislækkun. Ekki er sérstaklega
viö þá ríkisstjóm, sem situr, að sak-
ast, þótt menn kunni lítið nema
gömlu „íhaldsúrræöin”, sem eitt
sinn voru kölluö. Þau úrræöi em
sannarlega sameign allra flokkanna.
Hinir og þessir tala um, aö stöðva
þurfi lönguvitleysuna:
Veröhækkun-kauphækkun-búvöru-
hækkun-fisk veröshækkun-gengis-
lækkun-veröhækkun og svo framveg-
is endalaust. En enginn hefur gert
neitt öll þessi ár. Og annað er verra í
athæfi stóra bróöur.
Landsfeðumir hafa um árabil
fariö þannig aö ráði sínu, að fiski-
skipum hefur fjölgaö langtum of,
meðan halda þarf afla niöri til að
vemda stofnana. Hvað gerist svo
annó 1982? Sjómenn kvarta um, aö
tekjur þeirra minnki vegna afla-
minnkunar. Skipin era of mörg, sem
um aflann berjast. Utgeröarmenn
kvarta um met-tap af sömu
ástæðum. Lengi hefur verið varaö
við þeirri stefnu hvers konar pólitík-
usa að úthluta nýjum skipum til kjós-
enda sinna án tillits til þjóöarhags.
En þaö er eins og mig minni, aö fyrir
fáum áram hafi þaö verið fámennur
hópur, sem tók undir slík varnaðar-
orð, þótt nú sé hópurinn allt í einu
býsna stór.
Stóri bróöir hefur ekki sinnt því
forsjárhlutverki í þessum efnum,
sem landsmenn munu hafa ætlazt til
af honum. Þaö eru önnur og smærri
mál, sem honum veitist auöveldara
aðsinna.
Gjaldfyrir
samtryggingu
Nú ganga menn fram og benda á,
aö framleiösla þjóöarinnar sé aö
minnka, kannski um tvö prósent í ár.
Loönan sé horfin að sinni. Þorskur
minni en fyrr. Vafalaust mætti kalia
þaö almennan „kverúlans”, þegar
bent er á, aö í mannsaldur hafa
landsfeöur talaö um of mikla „ein-
hæfni atvinnuveganna”. Þeir hafa
sagt, að byggja þyrfti upp iðnað og
nýta orkulindir. Nú sést, hve seinir
við erum. Samtrygging hefur ríkt
milli flokkanna um aö halda iönaöin-
um í öskustó og þess gjöldum við,
þegar á bjátar eins og nú.
Hins vegar hafa á þessu ári komiö
fram ótal hugmyndir um stórar
verksmiöjur hér og hvar um landiö.
Þær nýtast ekki í ár eöa hið næsta, ef
þær nýtast þá nokkum tíma. Margir
óttast, að framgangurinn í þessum
verksmiöjumálum veröi svipaöur og
var í skuttogaramálunum. Þar var
gott mál í raun en svo ofspilaö, aö af
varöfarsi.
Draumsýn
Alþýðubandalagsins
Alþýðubandalagsmenn eru súrir
eftir kosningamar og ekki nema von.
I hverri greininni af annarri ræöa
þeir nú að koma þurfi þeim flokki
aftur í „óskastöðuna” þannig að
hann vinni fylgi aö nýju.
Hver var þessi óskastaða? Aö
þeirra áUti kom hún upp árin 1974—
78, þegar Alþýðubandalag og
Alþýöuflokkur voru saman í stjórn-
arandstöðu en Sjálfstæöisflokkur og„
Framsókn voru í stjórn.
A-flokkamir unnu eindæma mikla
sigra í kosningunum 1978 eftir þetta
timabil sameiginlegrar stjórnarand-
stööu.
Þeim reyndist verr að efna stóru
loforðin, eftir aö þeir settust saman í
stjóm ásamt Framsókn.
Alþýðubandalagsmenn fara ekki
dult meö þær hugmyndir aö fá þessa
Laugardags-
« pistill
Haukur Helgason
stöðu upp aftur. Til þess þarf
umbreytingar á hinu pólitíska sviði
eins og augljóst er. Alþýðubandalag-
iö þarf aö koma sér í stjórnarand-
stöðu og koma Framsókn í sængina
með Sjálfstæðisflokknum. Yfirlýs-
ingar ýmissa leiötoga Alþýöubanda-
lagsins um þetta eru óvenju skýrar
af stjórnmálamönnum aö vera. Nú
bíöa menn þess næstu mánuöi
hvernig Olafur Ragnar og félagar
ætla aö fara aö þessu.
Aörir segja, aö sagan endurtaki sig
ekki. Þaö, sem árið 1978, hafi verið
óskastaöa A-flokkanna, komi aldrei
upp aftur. Ekki nægi til þess, að þeir
komi sér báðir í stjórnarandstöðu. Of
margt hafi breytzt.
Eitt af mörgu, sem nú er öðruvísi,
er, aö almenningur er sennilega mun
reiðubúnari nú en þá til aö taka á sig
byrðar vegna efnahagsaögeröa.
Annað er, aö ástandiö er nú sýnu
svartara.
Flokkakerfíð
ekki óbifanlegt
Islenzka fiokkakerfiö þarf ekki að
vera óhagganlegt fremur en gerist í
öðram löndum. Menn heföu að
óreyndu taliö, aö lítið gæti breytzt í
brezka flokkakerfinu. Þar yrðu stór-
ir Verkamanna- og Ihaldsflokkar og
minni Frjálslyndir. flokkar — og
síðan nánast búiö, Áöur en Magga
Thatcher fór í stríö, haföi samt
skotiö þar rótum splúnkunýr flokkur,
sósíal-demókratar, sem virtist í
samvinnu við frjálslynda geta orðiö
jafnstór hinum stóru eða jafnvel
stærri. Magga hefur nú grætt á hern-
aði, en enginn veit nema staöan
breytist aftur, þegar nokkuð líöur frá
herförinni í Suöur-Atiantshaf. Allir
kannast við uppgang Glistrup-
flokksins í Danmörku, sem hefur nú
haldið sinni stööu um árabil. Nýjar
fregnir frá Svíþjóö herma, að nýr
flokkur, umhverfisverndarmenn,
eigi nú sjö prósent af kjósendaliðinu.
Þaö þýöir, aö þeir gætu sem hægast
fengið oddaaöstööu í kosningum.
Gæti eitthvaö slíkt gerzt hér?
Viö þekkjum dæmi um smáflokka,
sem hafa fengið fylgi hér skamma
hríö en skipt miklu í stjórnmálunum,
meðan þeir voru og hétu. Síðan hafa
þeir liðið undir lok. Nú síöast hafa
kvennaframboðin unnið sigra í
Reykjavík og á Akureyri. Enginn
getur meö vissu sagt, hvert fram-
hald kvennaframboðanna verður.
Þau gætu allt eins komiö fram í þing-
kosningum. En spyrja má, hvernig
getur slik uppákoma fengiö meira
fylgi en gamalgrónir flokkar?
Svarið felst í hinni miklu óánægju,
sem er með gömlu flokkana. Þaö sést
meðal annars í öllum skoðanakönn-
unum, hversu mikill sá f jöldi er, sem
Jýsir frati” á alla flokka og hótar aö
sitja heima á kjördag, þótt fáir geri
það í reynd. Oánægjan meö landsfeð-
uma hefur vafalaust farið vaxandi
síðustu árin. Nýir flokkar af ýmsu
tagi geta skírskotað til þessa stóra
hóps óánægöra og óákveðinna. Því er
nú miklu greiöari leiö fyrir slíka
flokka en var fyrir fáum árum. Jafn-
framt getur sumum hinum gömlu
hrakað og þeir nánast dáiö út. Þetta
sést á, afli kvennaframboösins nú
miöaö viö Framsókn og Alþýðuflokk
í Reykjavík og Alþýðubandalag og
Alþýöuflokk á Akureyri.
Kvennaframboðin kunna aö fara
svipaða leiö og smáflokkar síöustu
ára. En forystumenn stjómmála-
flokkanna þurfa aö hugsa sinn gang í
náinni framtíð, eigi þeir aö verja
flokka sína gegn slíkum
uppákomum, sem vafalaust verða
ýmist góðar eöa vondar. Eitt af því,
sem stjórnmálaforingjar þurfa hvaö
fyrst aö gera er aö falla frá kórvillu
sinni í meðferð atvinnumála og
raunar að láta stóra bróður sinna því
sem til er ætiazt en láta einstakling-
ana í friði meö annaö.
Haukur Helgason.