Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.1982, Blaðsíða 13

Kjallarinn
DAGBLAÐIÐ & VlSIR. FÖSTUDAGUR18. JUNI1982.
þessu viröist stjóm félagsins stað-
ráöin í því aö kenna mönnum í eitt
skipti fyrir öll þá lexíu, aö illa fari
fyrir þeim, sem hefur aðrar skoöanir
en stjóm félagsins. Aöförin viröist
hrein hefndarráöstöfun gerö af heift
og öömm til viövörunar og er tilræöi
við skoöana- og tjáningarfrelsi í
landinu.
Ógnun við
skoðanafrelsi
I flestum, ef ekki öllum kjara-
samningum á Islandi, em ákvæöi um
einkarétt félagsmanna tU vinnu.
Þessi ákvæöi hafa komið til umræöu
undanfariö vegna dóms
Mannréttindadómstóls Evrópu, þar
sem slík ákvæöi vom talin brot á
mannréttindum.
Skúii Thoroddsen, lögfræöingur og
starfsmaður Dagsbrúnar, ritaöi ný-
lega grein í Mbl. og rökstuddi þá
skoðun, aö þessi dómur ætti ekki viö
á Islandi. Og þaö getur veriö, aö þaö
sé rétt. Ég er hins vegar sannfærður
um, aö ef stéttarfélag getur svipt
mann atvinnu sinni meö því einu aö
reka hann úr félaginu þá veföist þaö
ekki fyrir nokkmm manni aö telja
einkarétt félaganna tU vinnu hættu-
legt atvinnufrelsi og skoöanafrelsi í
landinu.
Viö lesum um þaö í bókum, að
menn hafi verið sviptir vinnu vegna
skoðana sinna, þ.e. vegna þess, aö.
atvinnurekandanum likaöi ekki
skoöanir viökomandi verkamanns.
Það eru áratugir siöan slík mál hafa
komiö upp á Islandi.
En nú er dæminu snúiö viö. Nú er
það stéttarfélagiö sem beitir svip-
unni. Og menn hljóta aö fordæma
þessa aðferð, hver sem beitir henni.
Haraldur Blöndal.
Haraldur Blöndal
í stjóm. Verkalýðsfélögin em hins
vegar meirihlutafélög, — eitt at-
kvæöi dugar til þess aö fá aUa menn
kjöma í stjórn, aUt trúnaöarmanna-
ráðiö kjöriö og aUa menn í einstak-
ar stjómir sjóöa, orlofsheimUa
o.s.frv.
Umsvif verkalýösfélaganna eru
orðin svo mikU, aö óhjákvæmilegt er
að tryggja rétt þeirra, sem af ein-
hverjum ástæöum eru á öndverðum
meiöi viö stjórnir félaganna.
Og séu menn í vafa, þá er kosning-
in um brottrekstur Olafs Haralds-
sonar og atvinnuleysi hans sönnun
þess, aö setja þarf félögunum ein-
hverjarskoröur.
Öðrum til viðvörunar?
Eg skal fúslega viöurkenna, að ég
er ekki sérfróöur um störf
flugumferðarstjóra. Einu fréttimar,
sem ég hef af störfum þeirra era tíð
verkföll þeirra hér á landi og annars
staöar, og er skemmst aö minnast
ólöglegs verkfaUs þeirra í
Bandarikjunum sl. haust, en þaö
verkfall var blessunarlega bariö nið-
ur.
Mér er minnisstætt, að félag flug-
umferðarstjóra skipulagöi fyrir
nokkmm ámm veikindi meöal
starfsmanna sinna, þegar félagið
náði ekki fram einhverjum kröfum.
Varð að haga þjónustu viö flugvélar
um nokkurt skeiö með hUösjón af
þessum veikindum. Flugumferöar-
stjómm batnaöi hins vegar þegar
samningar höföu tekist.
Þá er mér líka minnisstætt, aö í
vetur kom upp grunur um meint fals
á stúdentsprófsskírteini nemanda,
sem vUdi veröa flugumferöarstjóri
og taka próf til þess.
Þegar slík mál koma'upp, þá eru
þau afgreidd af þar til bærum yfir-
völdum, — Sú ákvöröun er endanleg.
í þessu máli, sem hér um ræöir,
neitaöi félag flugumferðarstjóra aö
hUta niöurstööu réttra yfirvalda og
ætlaöi aö beita „agavaldi” sínu og
banna félögum sínum aö prófa þann
nemanda, sem stjóm félagsins taldi
óveröugan.
Þessi ólögmæta aöför félagsins
mistókst.
Eg hef áöur rakið hina opinbera
ástæöu fyrir atkvæöagreiöslunni. um
aö reka Olaf Haraldsson úr félagi
flugumferöarstjóra. Samkvæmt
Flugumferðarstjórar við vinnu sína.
að því leytinu til „ekta” viömiöun, aö
í kringum þeirra kerfi veröur ekki
farið. Ein staöreyndin til er sú aö á
Islandi er stétt láglaunafóUís, fóUc
sem býr við fátæktarkjör. I aldar-
fjóröung hefur þaö verið yfirlýst
markmiö Ásmundar og forvera hans
aö semja fyrir þetta fólk. Það
fróma markmið er hins vegar jafn
fjarri nú og löngum áður.
Um hvað eiginlega?
Um hvaö eru þeir þá eiginlega aö
deila, Þorsteinn og Ásmundur? 3%
launahækkun í eitt ár? 60% launa-
hækkun í þrjú ár? Um hvaö tala 32ja
manna nefndimar, 72ja manna
nefndimar? Eða getur veriö að þetta
sé aUt grín, allt mgl?
Ef menn nú setjast niður og
gaumgæfa í alvöru, hvaö þaö er sem
hér er aö fara fram, þá hygg ég aö
menn komist fljótlega aö einni
skelfUegri niöurstööu: Prúðu pUt-
amir, Þorsteinn og Ásmundur, eiga í
rauninni miklu meira sameiginlegt
en hitt, sem skilur þá aö. Og þeir eiga
sér sameiginlegan óvin: „Upplausn-
aröfUn í þjóöfélaginu”, „fólkið sem
vUl meira en því ber”, „fólkið sem
ógnar friönum”, og ekki síst „fólkið
sem dregur þetta kerfiþeirra íefa”.
Þaö sem þeir eiga sameiginlegt er
einfaldlega þaö, aö hvor um sig situr
ofan á miöstýröum píramíöa. Um þá
báöa gildir, aö neðar í píramíðanum
hafa menn mjög farið aö draga þetta
miöstýröa vald í efa. Fjöldi fyrir-
tækja lætur sem Vinnuveitendasam-
tökin séu ekki tU, borgar fólki eins og
engir samningar hafi verið geröir, og
efast um réttmæti hinna feikiháu
gjalda, sem þarf aö greiða hinu miö-
stýrða valdi. Ennþá alvarlegra er
þetta þó launþega megin. Innan vé-
banda fjölmargra launþegafélaga
vita menn auövitaö mætavel, aö
þetta miöstýrða vald, þessir miö-
stýröu samningar, skipta nákvæm-
lega engu máU. Og ef nú kemur tU
verkfalla allra, eöa því sem næst
allra, þá tU hvers? Á aö breyta launa-
hlutföllum? Og þá hvemig? Eöa á að
jafnhækka öll laun? Og þá kemur
ríkisvaldiö strax í kjölfarið og kippir
öllu til baka.
Þetta vita þeir auðvitað jafnvel,
Þorsteinn og Ásmundur. Og ef
grannt er skoöað, þá vita þeir
sennilega báöir, aö kerfið sem þeh-
eru fulltrúar fyrir þvæUst fyrir
hvoru tveggja, skynsamlegri hag-
stjórn og réttmætum kjarabótum til
handa launafólki.
En málið er ekki svona einfalt.
Þessi leUiur snýst ekki einvörðungu
um kjarabætur, og kannski ekki
fyrst og fremst um kjarabætur.
Hann snýst um annaö — nefnUega
völd.Bæði í Vinnuveitendasambandi
og í Alþýðusambandi Uggja valda-
þræðir einstaklinga. Þeim mætti þó
auðveldlega fóma. En þar liggja
einnig valdaþræðir þjóðfélagsafla,
stjómmálaflokka. Þegar þræöir em
tengdir saman í einn hnút, eins og
gerist í báðum þessum samtökum,
þá er auðveldara aö hafa áhrif, hafa
stjóm á þróuninni, gæta hagsmuna.
Þess vegna er þeim Þorsteini og
Ásmundi báðum uppálagt að verja
þetta kerfi meö kjafti og klóm, meö
oddi og egg. I fyrstunni kynnu menn
aö ætla aö baklönd þeirra væru ólík,
og víst er þaö aö svo var einu smni.
En ekki lengur. Þeir eru fulltrúar
valdakerfis, sem eins og öll valda-
kerfi hefur eitt markmiö öömm
æðra: Aö viðhalda sjálfu sér, hvaö
semþaðkostar.
Penir piltar
Og þess vegna er þaö aö þessir
penu piltar, sem þeir vissulega em,
koma fram í útvarpi, í sjónvarpi, í
snyrtUegum blaöaviötölum, og segja
nákvæmlega ekki neitt. Þorsteinn
fer með tölurnar sínar um þaö aö þó
svo laun hafi hækkaö svo og svo
mikið síðast liöinn áratug hafi verö-
bólgan hækkaö enn meir. Mikiö rétt.
Ásmundur fer með tölur sínar um
rýrnun kaupmáttar. Mikiö rétt. En
hvomgur dregur hina einu rökréttu
ályktun: Kerfiö er ónýtt — og hefur
engan tilgang lengur annan en þann
aö viðhalda völdum einstaklinga og
stofnana þeirra.
Nýjar leiðir
Innan launþegahreyfingarinnar
er þaö auðvitaö svo, að æ fleiri sjá
fánýti þessa háttalags. Um þaö
mætti taka mörg dæmi. Hiö rökrétta
svar ætti aö vera einfalt: Launþegar,
vinnuseljendur, ættu að hafa til þess
rétt og frelsi aö skipuleggja sig í
kjaramálum eins og best hentar á
hverjum staö, eftir hémöum eöa
eftir fyrirtækjum. Heildarsamtök
eiga auövitaö aö vera til staðar, en
fmmkvæðið á ekki að vera hjá þeim,
heldur hjá launamanninum sjálfum,
og því félagi sem hann kýs aö vera í.
Menn hafa ekki áttaö sig
nógsamlega á einfaldri staöreynd:
Þetta fyrirkomulag, sem þeir Þor-
steinn og Ásmundur eru fulltrúar
fyrir, er lögvemdað. I lögum um
stéttarfélög og vinnudeilur, sem sett
voru árið 1938, er núverandi
samningakerfið lögskipað, meö einni
einfaldrihugsun: Verkalýösfélagmá
ekki vera minna en nemur einu sveit-
arfélagi. Þetta varsett ílögásínum
tíma sem liður í valdabaráttu. Þá
voru Alþýöuflokkur og
Alþýöusamband eitt, og þessi lög
voru sett til þess aö halda utan um
þaö kerfi. Þaö var að visu aflagt
tveimur árum seinna. En lögin
standa.
Svo koma penir piltar, Þorsteinn'
og Ásmundur, og láta sem þeir séu
að tala um kjaramál fólksins. Þá
kemur Guömundur J. og flytur
velluna, sem hann hefur flutt í þrjá-
tíu ár. En sérhver ræöa þeirra
fjallar ekki um kjaramál nema á
ysta yfirborði. I þeim er dýpri
tónn. Þeir em að verja valda-
kerfi, verja völd sín og stofnana
sinna. Þorsteinn og Ásmundur haf
auðvitað báöir rétt fyrir sér, þegar
þeir segja þetta sem þeir segja
alltaf: Launin hafa ekki haldið í viö
veröbólguna, kaupmátturinn hefur
rýrnaö.
En þeir nefna ekki ástæöuna:
Kerfið sem þeir sjálfir halda
dauöahaldi í.
Vilmundur Gylfason.
Þorsteinn Pálsson, framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambandsins, ræddi samningamálin við forsætisráðherra 15.
júní. „Markmiö valdakerfisins er aö viðhalda sjálfu sér,” segir greinarhöfundur.
Ásmundur Stefánsson, forseti Alþýðusambandsins: „Situr ofan á miðstýrðum
píramíta,” segir greinarhöfundur.