Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1982, Qupperneq 13

DV. FOSTUDAGUR 29. OKTOBER1982
13
Ein rök stuðningsmanna mismunandi atkvæoisróttar eru að fólk i fámennari kjördæmum sem hafi minni þægindi og aðstöðu eigi að hafa
meiri atkvæðisrótt.
aö umreikna síðustu forsetakosningar
og forsetakosningamar 1952 með hlið-
sjón af vægi atkvæða. Vægi atkvæða
var fundið þannig, að reiknaö var út
hversu margir kjósendur stæöu að
baki hverjum þingmanni, þegar
kosningin fór fram og síðan hlutfallið á
milli. Árið 1980 voru forsetakosningar.
Þá voru flestir kjósendur í Reykjanes-
kjördæmi að baki hverjum þingmanni
eða 5475,6 en fæstir á Vestfjörðum eða
1119,4. Hver Vestfirðingur hafði því
3,43 atkvæði á móti einu atkvæði
Reyknesingsins.
Eins og kunnugt er voru þau nokkuð
jöfn að atkvæðum, þau frú Vigdís Finn-
bogadóttir og Guðlaugur Þorvaldsson.
Frú Vigdís fékk 43.611 atkvæði eða
33,8%. Guðlaugur fékk 41.700 atkvæði
eða 32,3%. Við endurreikning fékk
Vigdís 95.499,95 „atkvæði” eða 35.76%
en Guölaugur 89.564.74 "atkvæði eða
33,54%. Munurinn hefði því orðið
meiri, ef alþingisreglan hefði gilt.
En séra Bjarni
hefði unnið
En annaö verður uppi á teningnum
þegar kosningarnar 1952 eru reiknaöar
út á þennan hátt.
Árið 1952 vom flestir kjósendur að
baki þingmanni Gullbringu- og Kjósar-
sýslu eða 4506. Fæstir voru hins vegar
þeir sem kusu þingmann Seyðfiröinga
eða 331. Kjósandi á Seyðisfirði hafði
því 13.61 atkvæði á móti einu atkvæði
kjósanda í Gullbringu- og K jósarsýslu.
Þessar kosningar fóru þannig, að
herra Ásgeir Ásgeirsson hlaut 32924
atkvæði eða 46,7% atkvæða. Síra
Bjarni Jónsson hlaut 31045 atkvæði eða
44,1% atkvæöa. En þegar búið er aö
leiðrétta atkvæðisrétt með hliðsjón af
búsetu, eins og þá gilti um kosningar
til Alþingis, reiknast herra Ásgeiri
73.884,19 atkvæði eða 42,09% atkvæða
en síra Bjarni hefði fengið 89.417 at-
kvæði eða 50,94% atkvæða.
Nú meit ég að menn munu segja:
Forsetinn á að gæta hagsmuna
allra Islendinga og þess vegna
á að vera jafn atkvæðisréttur í
forsetakosningum. En það sama gildir
um alþingiskosningarnar. Menn em
kjömir á þing úr kjördæmi, en em
alþmgismenn. Löggjöfin, sem þeir
setja, gildir um alla landsmenn jafnt.
Það getur hins vegar vel verið, að
einstakir landshlutar og sveitarfélög
telji sig eiga að hafa meiri áhrif um
stjórn eigin mála. En leiðin til þess
liggur ekki um heila alþingismanns
heldur um braut meira sjálfstæðis í
stjórn sveitarmála. Þeir sem vilja
vernda réttindi hinna dreifðu byggða
eiga að gera það með því að frábiðja
sér afskipti þingmanna, en ekki með
því að gerast opinberir bónbjargar-
menn í sölum og göngum alþingis.
Haraldur Biöndal.
Tafarlausra aðgerða erþörf:
Ahríf versnandi lífskjara
é fjárskuldbindingar
Það verður að teljast harla ólíklegt
að slík þróun haldist jafnlengi. Miklu
liklegra er, miöað við reynslu síöari
ára og þaö sem er framundan á næstu
misserum, að kjararýmun vari stutt-
an tíma í senn, en gæti þó orðið mun
meiri en undanfarin þróun sýnir.
Það veröur því aö telja sennilegt að
slík lagabreyting komi sér vel fyrir
fólk þegar kjaraskerðingar skella á
fyrirvaralaust í stuttan tíma, en þýði
þó í reynd óverulega lengingu lánstím-
ans.
Þegar litiö er til áhrifa þessa frum-
varps á bankana, þá er ljóst að
greiðslutilfærslan er miklu styttri hjá
bönkunum, þar sem bankarnir lána
einstaklingum aðallega skammtíma-
lán a.m.k. enn sem komiö er, og ætti
þessi breyting því ekki að þurfa að
hafa áhrif á innlánsskuldbindingar
bankanna, enda er hér ekki um neitt
tekjutap aö ræða hjá bönkunum, þar
sem viðaukahöfuðstóll yrði að fullu
verðtryggður. Benda má einnig á aö
innlánsskuldbindingar bankanna em
ekki nærri allar verðtryggðar, heldur
ráða bankamir yfir vemlegu fé sem er
ekki verðtryggt.
Nægir þar að nefna ávísana- og
hlaupareikningsviðskipti þeirra, en
þessir reikningar bera aðeins 19%
ivexti í 60% veröbólgu.
Af framansögðu verður ekki séð að
ákvæði þessa fmmvarps muni koll-
:varpa útlánagetu lánastofnana eða
skeröi möguleika bankanna til full-
verðtryggðra innlána.
Kaupgreiðsluviðmiðunin
En hvers vegna er notuö kaup-
greiösluviðmiðun við taxta verka-
manna í fiskvinnu efsta starfsaldurs-
þrep?
I fyrsta lagi er þessi viðmiðun notuð
við ákvörðun atvinnuleysisbóta og við
ákvörðun fæðingarorlofsgreiðslna.
Verður því að ætla að þessi
viðmiðunargmndvöllur hafi verið tal-
inn nokkuö eðlilegur sem viðmiðun
meöaltaxtakaups í landinu.
I öðru lagi felur þessi viðmiðun í sér
starfsaldurshækkanir og launaflokka-
tilfærslur, þar sem hún er bundin við
starfsheiti en ekki launaflokk. Þetta er
mjög mikilvægt því að alltaf er nokkur
launahækkun bundin við starfsaldurs-
hækkanir og launaflokkatilfærslur sem
gmnnkaupshækkanir mæla ekki.
I þriöja lagi er ein launaviömiðun
miklu auöveldari í útreikningum
heldur en meðallaun, t.d. nokkurra
ákveöinna starfsgreina, þar sem tillit
þarf aö taka til fjölda í hverjum launa-
flokki og áætla vægi starfsaldurshækk-
ana og launaflokkatilfærslna.
I fmmvarpinu er gert ráð fyrir að
þessi viðmiðunargrunnurverði endur-
skoðaður reglulega með tilliti til þess
hvemig þessi viðmiðun reynist.
Dæmi um lengingu
lánstímans
Eins og áður er getið þýða þessi
0
Almennt hafa launþegar ekki önnur
úrræði til að standa undir fjárskuid-
bindingum sinum en verðmæti
vinnu sinnar.
ákvæði í framkvæmd lengingu láns-
tímans sem nemur þeim mismun, sem
verður frá lántökudegi til greiðslu-
dags, á lánskjaravísitölu og ákveðinni
kaupgreiðsluvísitölu sem áður hefur
verið skilgreind.
Til þess að gefa hugmynd um áhrif
þessa ákvæða á lánskjörin má gefa sér
ákveðiö dæmi.
Gemm ráö fyrir að ákvæöi þessa
frumvarps hefðu gilt 1. júní ’79 eða
þegar lánskjaravísitalan var fyrst
reiknuð út.
Gefum okkur að þá hafi veriö tekið
lán að upphæð kr. 120 þúsund til 20 ára
með 2% vöxtum. Helmingur þessa láns
var tryggður með lánskjaravísitölu og
helmingur með byggingarvísitölu.
Miðað við þá þróun sem verið hefur
síðan 1. júní 1979 þýddi þetta dæmi að
áhrif þessa ákvæðis á lengingu lánsins
er um 5 mánuðir, þessi fyrstu þrjú ár,
eða að raungildi er þessi mismunur
orðinn nú á þessum þremur árum
14.579 kr. sem þá myndi frestast og
mynda viðaukahöfuðstól.
Þolirekkibið
Hér hefur verið reynt aö draga upp
nokkra mynd af áhrifum þessa frum-
varps, ef að lögum verður, á verð-
tryggðar fjárskuldbindingar einstakl-
inga.
Ætla verður að stjórnvöldum hljóti
að vera það ljóst og viöurkenni það í
framkvæmd að brýna nauðsyn ber til
að taka á þessu máli sem fyrst, enda
mun fyrirhuguð kjaraskerðing 1.
desember nk. enn auka þann vanda
sem f yrir er í þessu efni.
Þaö hljóta a.m.k. þeir að geta staö-
fest sem tekiö hafa á sig þungar verð-
tryggðar fjárskuldbindingar.
Jóhanna Sigurðardóttir.