Dagblaðið Vísir - DV - 08.01.1983, Blaðsíða 23

DV. LAUGARDAGUR 8. JANUAR1983.
23
Helgarvísur
Helgarvísur
39. þáttur
Nú þykir mér rétt aö greina frá, hverjir
hljóta hin margumtöluöu verðlaun. annars
vegar fyrir bezta botninn og hins vegar fyrir
beztu frumortu vísuna, sem borizt hafa frá
því er Helgarvísur hófu göngu sína. Svo
margir góöir botnar og vísur hafa borizt
aö mikill vandi var aö velja. Bezta botninn
dæmi ég vera eftir Sigmund Jónsson, Furu-
geröi 1.
Fyrriparturinn var:
Ýmsir hrasa á hálum brautum.
,,Hver er sinnar gœfu smiður.
Sigmundur botnaöi:
Léð er okkur lífs íþrautum
líknarhönd, er þjáða styður.
Beztu frumortu vísuna dæmi ég þessa
eftir Margréti Olafsdóttur:
Er ná gamla andskotans óveðrið ai
skella á sömu byggðir sunnanlands og
síðast? Hvilík veðurspá!
Eyjólfur Jóhannesson kvaö:
Kristín heitir kona flá,
kjafta beitir nöðrum,
flær og reytir mest sem má
mannorðfeiti af öðrum.
Stefán Thorsteinsson (?) kvaö um
Kristján Björnsson, er bjó á Hrafnhólum á
Kjalarnesi.
Kristján hóli krumma frá
á kjaftastóli hraður
er á róli ýtum hjá
illa póleraður.
Bólu-Hjálmar kvaö í kirk jugaröi:
Langt er síðan lék ég hér
lífs með engan dofa.
Fúnir undir fótum mér
frœndur og vinir sofa.
Kristján Jónsson kvaö:
Lát þá, vinur, áfengt öl
örva hjartadreyra.
Svo skal maður bœta böl
að bíða annað meira.
Sigurður Breiöf jörö kvaö:
Sofnirþú í göldum glaum,
en glatar dygðavegi,
þá er tíðin náða naum
á nœsta máski degi.
Þorsteinn Guömundsson á Skálpastööum
kvaö:
Ég hef ferðazt stað úr stað
og stöðugt fundið betur,
að sumarið getur synjað um það,
sem mig dreymdi í vetur.
Stefán Stefánsson frá Móskógum, síðar
búsettur á Siglufirði, kvað:
Oft og tíðum ergir mig
óbotnandi vandi:
að gera upp við sjálfan sig
syndir og tilheyrandi.
Karl Kristjánsson alþingismaður kvaö:
Sparsemi Guðs á vorsins vín
verður trauðla skilin.
Hnípir sumarþráin þín
þyrst í sólarylinn.
Indriði Þorkelsson kvað:
Þó að hallist herðimenn,
helftin falli að vonum,
glatt á hjalla hjá er enn
hafs og fjalla sonum.
Gísli H. Erlendsson kvaö svo um
spegilinn:
Séð þú hefur titra títt
tár á vöngum mætum,
enginn hefur oftar strítt
ungum heimasætum.
Páll Olafsson kvaö:
Veslings stráin veik og mjó
veina á glugga mínum,
kvíða fyrir kulda og snjó,
kvíða dauða sínum.
Páll kvaö:
Við mér hlógu hlíð og grund,
hvellan spóar sungu.
Enn varþó til yndisstund
í’henni Hróarstungu.
Guörún Jónsdóttir á Steinsstööum kvaö:
Þótt blási nú um bleika kinn
blœrinn raunasvalur,
horfir til þín hugur minn,
Héraðs-fagri dalur.
Maöur, sem fundinn hafði verið sekur um
kynvillu, var eitt sinn fánaberi í skrúögöngu
templara. Þá var kveðið (höfundur liklega
ókunnur):
Gvendur undan gúttaher
gekk og bar sinn klafa,
afþví hann á eftir sér
enginn vildi hafa.
Séra Helgi Sveinsson kvað þessar vísur:
Þegar sektin sækir að
sálarfriði manna,
flýja þeir oft í felustað
frjálsu góðgerðanna.
Til að öðlast þjóðarþögn,
þeir sem aðra véla
gefa sumir agnarögn
afþví, sem þeir stela.
Guörún Auðunsdóttir frá Dalseli giftist
Ólafi Sveinssyni í Stóru-Mörk. Milli Dalsels
og Stóru-Merkur fellur Markarfljót. Olafur
var heljarmenni að burðum og mikill í-
þróttamaður. Guörún kvaö þessa vísu:
íæsku minni ól ég djúpa þrá
eins og blómið kyrrt á sinni rót.
Aldrei var mérgreitt við Galtará,
en garpur bar mig yfir Markarfljót.
Þeir Olafur Sveinsson og Sigurður
Brynjólfsson í Keflavík eru systrasynir.
Sigurður er heimildarmaöur minn að þess-
ari vísu Margrétar Auðunsdóttur, systur
Guðrúnar. Vísuna orti Margrét á viðreisnar-
árunum:
Viðreisnin er vond og flá,
vaxa skuldabaggar.
Gœfuleysis öldum á
íhaldsskútan vaggar.
Til fróðleiks skal þess getið, aö Margrét
er látin fyrir nokkrum árum en var gift
Jónatan Jakobssyni, skólastjóra Fljóts-
hlíöarskóla.
Siguröur Helgason á Jörva orti, er vinnu-
maöurfórfrá honum:
Þótt hér fœrist fátt í lag,
feginn verð ég hinu,
að fjandinn burt l fyrradag
fór afheimilinu.
Séra Jón á Bægisá kvaö:
Óborinn til eymdarkífs
ellegar dauður væri ’ eg,
efað bæði lykil lífs
og lásinn sjálfan bœri ’ eg.
Næsta vísa hefur oftast verið eignuö Bólu-
Hjálmari, en sumir bera brigður á, aö svo
sé, a.m.k. ekki öll vísan
Oft hefur heimsins gálaust glys
gert mér ama úr kœti.
Hœg er leið til Helvítis,
hallar undan fœti.
Sveinn frá Elivogum kvaö:
Allt, sem lifir, á að tapa
æskuþrifunum,
seinast yfir hallann hrapa
hels í drifunum.
Eitt sinn var Egill Jónasson staddur á-
samt fleiri gestum á Ofeigsstööum hjá
Baldri Baldvinssyni, bónda þar og oddvita.
Kaffi drukku menn í tvennu lagi og var Egill
í seinni hópnum. Egill kvaö þá:
Vistarsveltu yesæls manns
vitnar beltisétaður.
Er í keltu oddvitans
utanveltumaður.
Baldur svaraöi:
Illa föngin endast þeim
oft, er svöngum býður,
þar sem löngum hópast heim
hungurgöngulýður.
— 0 —
Þá er komið aö lesendabréfum. „Skuggi”
botnar:
Brosið gerir lífið létt,
leiðinn þverr að vonum.
Höfundurinn, hef ég frétt,
hallast mest að konum.
Lífið reynist mér um megn,
margar þrautir pína.
Gjafarinn sendir gróðri regn
og geisla á vegferð þína.
Munur er á mér og þér,
má því hver einn trúa.
Farísear finnast hér
sem fiskikarlar búa.
Vilja að stjórnin fari frá
flestir landsmenn núna.
Það er bágt að bolast á
um Betu eða kúna.
Ég fór rangt meö fyrripart eftir Sigurgeir
Þorvaldsson á sínum tíma. I staö „Hús á
stangli hér og hvar” átti að vera: Hús á
stangli hér og þar. Nú hefur „Skuggi”
leiðrétt vísuna og breytt fyrripartinum og
Sigurgeir samþykkt, að hann mætti eins
vera eins og Skuggi breytti honum. Þá
veröur hvar áfram rímorð. Skuggi botnar:
Kot á stangli hér og hvar
hundar rangla víða.
Meinyrðingar munu þar
mest um garða ríða.
Og „Skuggi” yrkir í tilefni drauga-
vísunnar, sem birtist ekki alls fyrir löngu í
þættinum:
Á meyjuna var mikið lagt.
Meidd og slæm á taugum
hefur til þess hundavakt
að hala niður draugum.
I bréfi til þáttarins segir Þorsteinn
Stefánsson á Vopnafirði:
„I Helgarvísum DV frá 30. október er
birtur fyrripartur vísu, er hljóðar svo:
Þrautabáran þráfalt rís
þjakar mínu lyndi.
Mig langar að koma á framfæri nokkrum
leiðréttingum við þennan fyrripart og sumt
af botnunum, sem f ylgdu.
Áriö 1907 hóf göngu sína á Akureyri tíma-
rit, sem hét „Nýjar kvöldvökur”. Og nú gef
ég „Nýjum kvöldvökum” orðið:
„Fyrir nokkrum árum orti kona hér á
Akureyri, Halldóra Jónsdóttir aö nafni, vísu
þessa:
Þráfalt báran þrauta rís,
þjakar mínu lyndi,
vœri sálin eins og ís,
aldrei til hún fyndi.
Nú gerði Halldóra það sér til skemmtunar
aö láta þrjá eöa fjóra menn botna fyrripart
vísunnar, en hélt eigin botni leyndum. Vísan
var því orðin nokkurs konar gestaþraut.
Þetta kvisaðist út um bæinn, án þess aö
Halldóra vissi, og urðu þá margir til aö
botna vísuna í viðbót viö þá, er þegar voru
búnir.” Tilvitnun lýkur.
Botnarnir, sem birtast í Kvöldvökunum,
eru nokkuö margír, en ég tek hér aöeins þá,
sem eru eftir séra Matthías:
Hrynji ein er önnur vís,
ýmsum knúin vindi.
Ennfremur segir í Kvöldvökunum: Þess
skal getiö, aö þjóöskáldiö lét sig ekki muna
um þaö aö bæta viö þessum þremur botnum,
fyrst hann tók sér penna í hönd á annaö
borð:
Það er eins og á mig hrís
árinn sjálfur bindi.
Áðan duttu átján mýs
ofan afSúlutindi.
Pukraðu mér í Paradís,
Pétur minn, í skyndi. ”
Eg þakka Þorsteini bréfiö, en vísur eða
vísupartar hafa brenglazt jafnvel enn meir
á langri leið en fyrripartur Halldóru.
Sigríöur Þórarinsdóttir á Húsavík sendir
bréf og botnar:
Flest, sem á að fara leynt,
fleygum vœngjum svlfur.
Afþví verður mörgum meint,
mannlegt hjarta rífur.
Og Sigríöur sendir enn vísur eftir afa sinn,
ÞórariníKílakoti:
Hér er engum hægt að gráta,
hér er efni í nýjan brag.
Hér ég vildi lífið láta
liðinn eftir sæludag.
Þessar vísur segir Sigríöur, aö Þórarinn
hafi ort um veturinn:
Vetur drottnar, dagur flýr,
dimmt er nú í heimi.
Hörkustormur hurðir knýr,
Hel er víða á sveimi.
Blœs nú aldeiþíðurþeyr,
þjáist lífsins kraftur.
Vonin lifir, vonin deyr,
vonin kemur aftur.
Einhver sem kallar sig Borgfirðing, en
veitir ekki meiri upplýsingar um sig, sendir
þessa vísu:
Æiti ég að yrkja bögu
eða skrifa stutta sögu ?
Ef að það ég á mig ven
ætla ’ aðþakka Skúla Ben.
Síðari vísa þessa Borgfirðings, sem ætla
má, að sé reyndar kona, er rangt stuöluö.
Hún veröur aö gæta betur stuölasetningar,
er hún yrkir.
Og Bjarni Olafsson í Geirakoti sendir rit-
stjóra mínum, Jónasi Kristjánssyni kveöju:
Ef bændur hættu að búa
býlum sínum á
og Jónasi tœkju að trúa,
tilveran dökk yrði þá.
Eiga nóg að eta
er allra manna þrá.
Hann œtti meira að meta
matinn, sem kemurþeim frá.
„Skröggur”, réttu nafni Stefán Hallsson,
segir, aö mjög megi blekkja meö tölum og
röngum útreikningum, eins og Ragnar
Arnalds hafi bent á í Morgunblaðinu þann
20. október sl. „Skröggur” segir, að þessi
blaöagrein Ragnars hafi verið kveikjan aö
þessari sléttubandavísu sinni:
Öfund magnast, hatur heitt,
halir ragna, þinga.
Höfund sagna ergir eitt,
öruggt Ragnar slynga.
Og „Skröggur” hefur þessa yfirskrift aö
næstu vísu: „Til háttvirtra þingmanna
Islendinga ”. Hann kveður:
Eflið kærleik, drengskap, dáð,
deilur leggið niður.
Duga ættu dýrleg ráð
Drottins, — jafnvel yður.
Sigríöur Þórarinsdóttir á Húsavík sendir
þennan fyrripart:
Ég á garð með grænum runnum,
gróðurmold og blóma angan.
Svo er hér fyrripartur Sigurgeirs Þor-
valdssonar, leiðréttur:
Kot á stangli hér og hvar,
hundar rangla víða.
Þetta verður ekki meira aö sinni.
Skúli Ben.
Utanáskriftin er:
Helgarvísur
Pósthólf 37 '
230KefIavík.
Eflid kærleik, drengskap, dáð,
deilur leggid niður