Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.1983, Side 2

2
DV. LAUGARDAGUR15. JANUAR1983.
Hinir illræmdu ZOMO-mann búa sig undirgötubardaga. Myndin ertekin afpólskum Ijós myndara. Henni var smyglað út úr landinu og birtist síðan i bók sem gefin var út af fylgismönnum
Einingar, frjálsu verkalýðssamtakanna, iStokkhólmi.
... en það var verra með
leigubílstjórann
Þegar viö komum að heimili Walesa
tók ég eftir brynvörðum bílum, einum
með háþrýstidælu á þakinu, og her-
jeppum á stóru bílastæði í grenndinni.
Aðkeyrslan að heimili Walesa var
vöktuð af ZOMO-mönnum. Eg fékk því
leigubilstjórann til að stöðva í dálítilli
fjarlægð og svo gekk harni með mér til
að finna númer 17. Heimili Walesa
reyndist vera í íbúðablokk en á hvaða
hæð veit ég ekki því ég komst aldrei
svo langt. Niðri í anddyrinu stóðu tveir
ZOMO-menn og einn óeinkennisklædd-
ur sem spurðu okkur erinda. Þeir töl-
uöu ekki ensku en leigubílstjórinn gat
túlkaö á bjagaðri ensku.
Það tók herlögreglumennina um 15
mínútur að skrifa eitthvað upp úr
vegabréfum okkar beggja, og síðan
vorum við teknir út í herjeppa um 50
metra í burtu. Sem útlendingur var ég
í lítilli hættu en það var verra með
leigubílstjórann. Fyrir þaö eitt aö
keyra farþega að heimili Lech Walesa
átti hann á hættu handtöku eöa, það
sem verra var, að missa leigubílstjóra-
skirteini sitt. Hann var tekinn afsíöis
stundarkom en var síöan látinn aftur
inn í herjeppann. Þegar ég spurði hann
hvaö hefði gerst sagöi hann óstyrkri
röddu, „trouble” — vandræði. Ekki
leið á löngu þar til arabi frá Kuwait
var leiddur upp í jeppann til okkar.
Vegabréf aumingja mannsins hafði
runniö út daginn áður. Ég komst að því
seinna að hann átti heima í næstu íbúð
við Walesa.
Fleygt inn í rammbyggðan
fangabíl
Eftir um hálftíma dvöl í jeppanum
var honum ekið út á bílastæðiö, þar
sem brynvörðu bílamir vom, og okkur
fleygt inn í rammbyggöan fangabíl.
Þar voru fyrir sex blaðamenn, meðal
annars einn frá Aftenposten í Osló.
Þeir höföu verið handteknir við heimili
Walesa fyrr um morguninn.
Fangabílnum var skipt eftir endi-
löngu í tvær þröngar kompur með
málmnet sem dyr. I kompunni hinum
megin geymdu þeir kvenblaðamenn-
Á leiðinni til baka frá matvöraversl-
uninni tók ég eftir því að út um marga
glugga íbúðablokkanna teygðu sig
sjónvarpsloftnet, öll í eina átt. Eg hafði
verið að velta því fyrir mér hvar Vest-
ur-Berlín væri, en nú vissi ég það. Loft-
netin beindust auðvitað beint i átt að
sjónvarpsturnum Vestur-Berlínar.
Fólk virtist ekki klæðast verr en
hvar annars staðar í Vestur-Evrópu.
Eini munurinn var hve margir klædd-
ust gráum hermannaklæðum. Búning-
arnir hktust mjög rússneskum her-
klæðum: síðar kápur og loöskinnshúf-
Bankalán fást með mútum
Vinur minn hafði sagt mér að vegna
FUJIKA
STEINOLIU-
OFNAP
áfARHAGSPETTVERÐ
Skeljungsbúðin
SíÖumúla33
símar 81722 og 38125
þess að kona hans ynni í skóbúð gætu
þau orðið sér úti um ýmislegt sem öðr-
um væri ófáanlegt. Með sjaldséðum
skóm, sem starfsmenn búöarinnar
tækju frá handa sjálfum sér, væri hægt
að borga fyrir aðra sjaldséða hluti sem
starfsmenn annarra verslana eignuðu
sér með svipuðum hætti.
„Bankalán,” sagði hann, „er hægt
að fá hagstæðari með því að múta
bankamönnunum.” Hann sagðist hafa
fengið 3000 marka lán á sex prósent
vöxtum með því að múta bankastarfs-
manninum.
„Ef ég hefði haft meiri peninga hefði
ég getað fengið það á þrjú prósent
vöxtum,” sagöi hann.
Þjónustustörf virtust unnin meö
hangandi hendi í Berlín. Meöal þess
sem skar í augun voru kaffistofur sem
áttu ekkert kaffi á könnunni og upplýs-
ingaþjónustur sem veittu engar upp-
lýsingar.
Lestin pökkuð eins
og sardínudós
Pólska vegabréfaeftirlitið gekk
snurðulaust fyrir sig. I Frankfurt, við
Oder, athugaði fyrst Þjóðverji passann
minn, svo kom Pólverji að gera þaö
sama, því næst annar Þjóöverji og að
lokum kom annar Pólverjinn til að fá
mig til að skrá gjaldeyrinn sem ég
haföi með mér.
Eg þurfti að skipta um lest í Poznan í
Vestur-Póllandi. Það var komin nótt en
samt var lestarstöðin full af fólki. Nú
fyrst vora tungumálaöröugleikarnir
orðnir veralegir. Enginn talaði ensku
og þeir sem töluðu þýsku töluðu hana
jafnilla og ég.
níiurumsloftið var allt annað en í
Þýskalandi. Hermenn í grænum ein-
kennisbúningum vora úti um alla
járnbrautarstöðina, en ekki sem verðir
heldur sem hverjir aðrir farþegar.
Hvað sem herlögunum leið var ekki
eins og þeir væru neitt yfirvald þarna.
Lestarferðin til Gdansk er einhver sú
versta sem ég hef farið. Mér hafði ekki
dottið í hug að láta taka frá handa mér
sæti og því varð ég að dvelja í þröngum
ganginum tímana sjö sem ferðin tók.
Lestin var pökkuð eins og sardínudós,
yfirfull af fólki á leið til Gdansk.
Gangurinn var svo þröngur að þaö
var nær ómögulegt að setjast niöur,
hvað þá leggja sig. Samt reyndum við,
sem þurftum að hírast þama, að tylla
okkur þannig að við gætum fengiö ein-
hverja hvíld fyrir fætuma. Sú hvíld
var þó takmörkuð af óþægilegum bit-
um sem lágu meðfram veggnum og
fólki sem sífellt þurfti að klöngrast yfir
okkur til að komast á klósettið.
Við hliöina á mér var hermaður sem
reyndi að bera sig betur og standa uppi
í byr jun, en það leið ekki á löngu þang-
að til hann var líka kominn í keng á
gólfinu.
Harðgerðir, gráklæddir
kraftakallar
Gdansk skartaði sínum fegursta
stríðsbúningi. Járnbrautarstöðin er
rétt við Lenin-skipasmíðastöðvarnar
og var því umkringd hundraðum her-
lögreglumanna-meðlimum militsíunn-
ar, sem í daglegu máli er köliuð því
járnkalda nafni „ZOMO”.
ZOMO-mennimir vora úti um allt í
miðborg Gdansk þennan fimmtudags-
morgun. Á hverju götuhomistóðuþeir,
þrír, fjórir eöa fimm saman. Sums
staðar vora þeir í þyrpingu, allt að tutt-
ugu saman: harðgerðir, gráklæddir
kraftakarlar með hjálm á höfði, byssu
og kylfu við lendar og sumir með tára-
gasbyssurviðöxl.
Einstæð bók sem gefin var út af
stuðningssamtökum Samstööu í Stokk-
hólmi, og er skrifuð af Pólverjum, lýsir
þessari herlögreglu á eftirfarandi
hátt:
„Fyrir fólkið á götum Varsjár þýðir
„ZOMO”; „.beir gela barið” og
það er það sem þeir gera best. Þeir
berja meö löngum hvítum bareflum og
sparka með gaddaskóm. Þeir draga
einstaka menn út úr þvögunni og berja
þá í augsýn fólksins. Þeir ráðast inn í
einkaheimili og á vinnustaöi. Þeir
lemja þig niður áöur en þú nærð að
sýna vegabréfið þitt. Ungir menn sem
konur, húkandi yfir krossi gerðum úr
blómum, hafa verið barin við athöfn-
Brynvarinn hnefi sem tákn
herlaganna
ZOMO-hjálmar, skildir, hríð-
skotabyssur. ZOMO-skriðdrekar, há-
þrýstidælur, brynvarðir bílar, þyrlur,
brynvarinn hnefi sem tákn herlag-
anna, sláandi hjarta flokksins.
Saman með hinum herfýlkjunum
hefur fjöldi þeirra náð 170.000. Her,
reiöubúinn að berjast gegn sinni eigin
þjóö, drengir, þjálfaðir sem atvinnu-
menn til að berja, sparka, lemja og
höggva. Glæpamenn beint út úr fang-
elsi, laðaðir að með háum launum.
Mataðir eiturlyfjum fyrir bardaga til
að kæfa allar hugsanlegar efasemdir
og alltaf í f jögurra, sex eöa átta manna
hópum til að gefa þeim öryggiskennd.
Her sem hatar og er hataður. ’ ’
Þaö voru þessir menn sem voru
þarna allt í kringum okkur sem vorum
fótgangandi í miðborg Gdansk. Af og
til athuguðu þeir vegabréf fólks og
þeir gerðu sér far um að stöðva ungl-
inga. Fyrirlitning fólks á þessum
ZOMO-mönnum var alveg augljós.
Hún skein út úr andliti hvers einasta
manns þó flestir reyndu að láta sem
ekkert væri.
Að Bilatovstræti 17, heimili
Walesa
Sem ég var á leiöinni upp að hótel-
inu, þar sem flestir blaðamennirnir
bjuggu, sá ég allt í einu gamlan svart-
klæddan mann ganga hægt og rólega
skáhallt yfir götuhorn, beint .fyrir
framan nokkra ZOMO-menn eins og til
að ögra þeim. Einn þeirra öskraði á
hann og hljóp að félögum Og íál-
áöi eitthvað við þá. Sá gamli leit ekki
einu sinni viö heldur hélt áfram hæg-
um gangi sínum. ZOMO-mennirnir
ákváðu greinilega að gera ekkert því
þeir horfðu bara á eftir þeim gamla.
En þegar hann var kominn yfir stans-
aði hann sem snöggvast og leit í átt til
herlögreglumannanna. Svo brosti
hann út í annað og hélt áfram göngu
sinni.
Á hótelinu var mér sagt aö ZOMO-
mennirnir hefðu komiö þúsundum
saman til borgarinnar daginn áöur.
Þar fékk ég einnig heimilisfang Lech
Walesa og ég ákvað að keyra til heim-
ilis hans, sem er í úthverfi Gdansk sem
heitirZazpa, aö Bílatovstræti 17.