Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1983, Blaðsíða 19

DV. LAUGARDAGUR 21. MAÍ 1983.
19
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Bresk kvikmynda-
ger ð í mikl inn blónia
Breska kvikniyndastofnunin hefur undanfarin ár stutt fjárhagslega við
bakið á fjölmörgum sjálfstæðum kvikmyndager ðarmönnum með göðum
árangri. Einn þeirra er breska konan Sa I ly Potter sem kvikmyndaði hér
á landi 1981 myndina GOLD sem frumsýnd verður fljötlega
Bretar í heimsókn
Miðaö viö kvikmyndaáhuga okkar
Islendinga og hve kvikmyndum eru
gerð góð skil á síöum dagbíaðanna, fór
undarlega lítið fyrir fréttum af leið-
angri breskra kvikmyndagerðar-
manna árið 1981 undir forystu leik-
stjórans Sally Potter. Þessi hópur
dvaldist hérlendis til að kvikmynda
fyrstu mynd Potters í fullri lengd sem
nú er á klippiboröinu og gengur undir
vinnuheitinu GOLD. Verður hún frum-
sýnd á næstu mánuðum. GOLD er sér-
stæð mynd aö mörgu leyti. I fyrsta lagi
er hún algerlega gerð af konum og er
þetta fyrsta breska myndin sem þann-
ig er unnin. Myndin er kvikmynduð á
svarthvíta filmu og var kvikmynda-
tökukonan Babette Mangolte sérlega
fengin til verksins frá Bandaríkjunum
þar sem hún er búsett.
Sjónvarpið hjálpar
Breska kvikmyndastofnunin er ríkis-
stofnun og því eins og flestar þannig
stofnanir svelt peningalega séð. Árið
1981 varð þó töluverð breyting á. Þá
hóf starfsemi sína í Bretlandi ný sjálf-
stæð sjónvarpsstöð „Channel Four”.
Þessa nýju rás vantaði efni af háum
gæðaflokki og bauðst þvi til að styrkja
Bresku kvikmyndasto&iunina gegn því
að fá að sýna myndir hennar síðar
meir fyrir sína áhorfendur. BK tók til-
boðinu fegins hendi og fékk meira fjár-
magn til umráða en nokkru sinni fyrr
sem myndi auka til muna framleiðslu-
kostnaðmynda BK.
Myndin sem braut ísinn
En hvaða myndir eru það sem BK
hefur fjármagnað undanfarin ár og
hafa gengið svona veL Fyrsta myndin
sem reglulega sló í gegn var RADIO
ON sem Christopher Petit leikstýrði
1979. Myndin fjallar um náunga sem
vinnur við litla innanhúss útvarpsstöð í
kexverksmiðju í London. Dag nokkurn
fréttir hann að bróöir hans hafi fundist
látinn í íbúð sinni í Bristol. Hann fer að
kanna málið og kemur þá margt óvænt
upp á yfirborðið.
Christopher Petit, sem er fyrrver-
andi kvikmyndagagnrýnandi TIME
OUT tímaritsins, naut góðrar aöstoðar
Wim Wenders við gerö myndarinnar
en hann tók að sér að vera aðstoðar-
framleiöandi. Einnig lagði David
Bowie sitt af mörkum en tónlist hans
kemur mikið við sögu í myndinni. Það
sem gerði myndina svona vinsæla var
m.a. hve mikið hún höfðaði til unga
fólksins sem alltaf hefur verið stærsti
hluti k vikmyndahúsagesta.
Það er ekki oft sem erlendir kvik-
myndagerðarmenn leggja leiö sína til
Islands til að nota stórbrotið landslag
og náttúru landsins sem baksvið í
myndir sínar. Þó hafa nokkrar erlend-
ar myndir veriö teknar hér á landi,
flestar að hluta til, þótt ein og ein hafi
verið kvikmynduð að öllu leyti hér á
landi. Hér má nefna myndir eins og
SÖLKU VÖLKU sem Svíinn Ame
Mattsson leikstýrði áriö 1954 og
BROÐUR MINN LJONSHJARTA sem
einnig er sænsk mynd, leikstýrð af Olle
Hellbom. Áriö 1967 voru Danir hér á
ferð og kvikmynduðu RAUÐU
SKIKKJUNA og einnig var þýska
myndin um SIGURÐ FÁFNISBANA
tekin að nokkru leyti hér á landi, m.a.
við Dyrhólaey og Skógafoss, á Þing-
völlum og íSurtsey.
Ekki má heldur gleyma öllum þeim
sjónvarpsstöövum sem sent hafa kvik-
myndagerðarmenn til Islands, bæði til
heimildarmyndagerðar eða vinnslu á
framhaldsþáttum eins og BBC þáttun-
um RUNNING BLIND sem unninn var
upp úr samnefndri bók Desmond
Bagley. Einnig hefur oft staöið til að
kvikmynda stórmyndir hér á landi en
áætlanir þar að lútandi hafa yfirleitt
runnið út í sandinn á síðustu stundu.
Er skemmst að minnast þess þegar
kvikmyndagerðarfélagið Twentieth
Century Fox ætlaði aö vinna myndina
LEITINA AÐ ELDEMUM að nokkru
leyti hérlendis.
til sýninga í almennum kvikmynda-
húsum við góða aðsókn.
Þessum stórhug BK má líkja við til-
raun til aö koma á framfæri vönduöum
og góðum myndum sem framleiddar
eru af óháðum kvikmyndagerðar-
mönnum þ.e. þeim sem ekki eru á
samning hjá stóru kvikmyndafélögun-
um eða sjónvarpi og hafa þannig oftast
lokaorðin varðandi fullvinnslu viðkom-
andi myndar. Þessi tilraun hefur lofað
góðu þótt nú séu ýmis teikn á lofti sem
benda til þess að fleiri vilji fá bita af
kökunni þar sem nokkrar myndir hafa
skilað hagnaði.
þeir ynnu viö þær myndir sem BK f jár-
magnaöL með sérstökum kjörum. Nú
var leyfilegt að nota færri tæknimenn
við gerö kvikmynda en almainir samn-
ingar sögöu fyrir um, leyfilegt var að
nota starfsmenn og tæknimenn sem
ekki voru í viðkomandi stéttarfélagi og
starfsfólkið tók lægri laun en tíðkaöist
gegn því að fá greitt samkvæmt taxta
ef myndin skilaöi einhverjum hagnaði.
Þetta atriði varðandi launin er í fullu
samræmi við yfirlýsta stefnu BK að
borga öllu starfsfólki sömu laun sem
vinnur aö kvikmyndagerð. Þótt ekki
Aðalhlutverkin eru í höndum Colette
Laffont, sem hafði áöur leikið í 30 mín-
útna mynd að nafni THRILLER sem
Pottergeröi 1979, og svo Julie Christie.
I samræmi við þann anda sem rikti
meöal kvikmyndagerðarfólksins, þá
þáði Christie sömu latn fyrir leik sinn
og aðrir leikarar í myndinni þrátt fyrir
frægð sína og auknar líkur á betri aö-
sókn að myndinni vegna þátttöku
hennar.
Breska kvikmyndastofnunin
Annaö mikilvægt atriði varðandi
GOLD er að hún er fjámögnuð af
Bresku kvikmyndastofnuninni
(British Film Institute) og að myndin
er gerð af óháöum kvikmyndagerðar-
mönnum. Á undanförnum árum hefur
BK virkað sem mikil lyftistöng fyrir
sjálfstæða breska kvikmyndagerð
meðan aðsókn að kvikmyndahúsum
hefur hríðfallið í Bretlandi og stóru
kvikmyndagerðarfyrirtækin hafa al-
veg gefist upp á að gera kvikmyndir
þarlendis. Stórhluti þeirra mynda sem
BK hefur f jármagnar hefur hlotið mik-
ið lof á kvikmyndahátíðum og í sumum
tilfellum hafa myndirnar verið teknar
önnur mynd sem hefur notiö mikilla
vinsælda er THE DRAUGHTSMAN’S
CONTRACT sem Peter Greenaway leik-
stýrði 1982. Þetta er þriðja myndin
sem Greenaway gerir fyrir BK og sú
sem mest var lagt í. Myndin gerist 1691
og fjallar um ástarsamband hefðar-
frúar og teiknara sem hún fékk tfl að
teikna myndir af landareign þeirra
hjóna, sem gjöf til eiginmanns síns.
Atriði úr myndinni Burning An lllusion sem fjaiiar
um kynþáttavandamálið i Bretiandi.
Þótt kvikmyndaframleiösludeild BK
hafi verið stofnuð 1951 þá tók hún ekki
fjörkipp fyrr en 1976 þegar Peter
Sainsbury varð yfirmaöur hennar. Til
ársins 1976 hafði BK aðallega fjár-
magnaö stuttar listrænar myndir og
byrjendaverk ungra og efnilegra leik-
stjóra enþessarmyndirhlutulítiðfjár-
magn og voru yfirleitt ekki í það háum
gæðaflokki að almenn kvikmyndahús
heföu áhuga á að taka þær til sýninga.
Breyting til batnaðar
Þessu vildi Peter Sainsbury breyta.
Hann vildi leggja ineira fjármagn í
myndimar og reyna að efla dreif ingar-
kerf ið svo fleiri aðilar ættu þess kost að
taka myndimar til sýningar. Eitt það
fyrsta semSainsbury gerði var að gera
samning við stéttarfélag tæknimanna
sem vinnur að kvikmyndagerð um að
hafi verið gerður eins samningur við
félag leikara þá vom þeir yfirleitt til-
búnir að vinna fyrir sömu laun og aðrir
til að hjálpa til aö styrkja óháða breska
kvikmyndagerð.
Til að sjá um dreifingu myndanna
sem BK fjármagnaði þá stofnaði
Sainsbury nýja deild sem sá um alla
dreifingu á myndunum. Ekki voru nú
allir ánægöir með það, enda missti
THE OTHER CINEMA kvikmynda-
dreifingarfyrirtækiö stóran spón úr
aski sínum því það hafði dreift stómm
hluta af myndum BK. Eins fannst
mörgum kvikmyndagerðarmönnunum
sem fengu styrk frá BK þeir fá að ráða
of litlu um dreifingu mynda sinna og
samninga þar að lútandi. Þessi aðferð
hefur þó gefiö góða raun og gert BK
kleift að kynna myndir sínar um allan
heim.
Teiknarinn ihinnilofuðu mynd The Draughtsman's
Contract.
sem gerði henni kleift að fjármagna 6
myndir það árið.
En þessi fjárstuðningur sjónvarps-
ins getur orðið BK dýrkeyptur. Stéttar-
félag tæknimanna við kvikmyndagerð
hef ur lýst því yfir að BK f ái ekki lengur
að njóta neinna sérstakra forréttinda
lengur vegna þess að „Channel Four”
sé rekið eins og hin stóru kvikmynda-
dreifingarfélögin með hámarks hagnaö
sem takmark. Félag atvinnuleikara
hefur tekið sömu afstöðu enda hafa
þeir staöiö í launabaráttu við „Channel
Four” að undanfömu. Því stendur
Breska kvikmyndastofnunin andspæn-
is þeirri ákvörðun hvort hún eigi aö
neita að veita viðtöku fjármagni frá
sjónvarpinu og minnka þar með há-
marks fjárveitingu til hverrar myndar
eða ráða tæknilið og leikara sam-
kvæmt samningum stéttarfélaganna
Gullbjörninn í Berlín
BURNING AN ILLUSION var gerð
1981 af Menelik Shabazz og fjallar um
líf þeldökkra í Notting Hill hverfinu í
London. Hún lýsir hvernig söguhetjan,
ung þeldökk stúlka að nafni Pat, þrosk-
ast og öðlastskýraristéttarmeðvitund.
Hún vinnur á skrifstofu og leggur sig
þar alla fram. Hana dreymir um að
komast áfram í hinu borgaralega sam-
félagi og klæðist því samkvæmt því,
kaupir „réttu” hlutina og skemmtir
sér með vinkonum sem allar dreymir
um að giftast sem fyrst. En þessi þjóð-
félagsmynd hennar verður fyrir miklu
áfalli er hún kynnist Del, verkamanni,
sem elskar hana á sinn hátt og reynir
að opna augu hennar fyrir umheimin-
um og hvernig lífið sé, sem honum
tekst.
Kvikmyndaframleiðendur hafa allt-
af verið hálfragir við að fjármagna
myndir sem fjalla um kynþáttavanda-
mál og hafði gengið á ýmsu áður en
Breska kvikmyndastofnunin sá sér
fært að styrkja gerð myndarinnar.
Líklega verður myndin ASCEND-
ANCY að teljast eitt mesta afrek kvik-
myndastofnunarinnar. Hún var frum-
sýnd í ár á kvikmyndahátíðinni í Ber-
lín og nældi þar í sjálfan gullbjörninn
sem eru æðstu verðlaunin sem hátíðin
veitir.
ASCENDANCY, sem Edward
Bennet leikstýrir, fjallar um Irland á
árunum 1969-1983 og er líklega ein sú
besta og jafnframt metnaðarfyllsta
mynd sem stofnunin hefur staöið að.
Hún segir sögu Connie Wintour sem
Julie Covington leikur. Síðan bróðir
hennar, sem var hermaður, dó hefur
hún þjáöst af þunglyndi ~g lömun á
hægri handlegg. Hún lifir í minning-
unni um bróður sinn, en þegar breskur
liðþjálfi kemur inn á heimilið fer hug-
myndaheimur hennar að riðlast.
Baldur Hjaltason.