Dagblaðið Vísir - DV - 18.07.1983, Qupperneq 13

DV. MÁNUDAGUR18. JULI1983.
13
TAFLA1 VINNSLUGETA ÁLVERA í VESTUR-EVRÓPU 1982ÍEIGU STÆRSTU ÁLFÉLA GANNA Þús. tonn
Pechinoy Ugine Kuhlman (Frakkiandii 7S5
Alusuisse (Sviss) 473
Ardal (Noregi) 370
VA W (Vestur-Þýskalandil 345
EFiM (Itallul 280
Alcan (Kanadal 220
Norsk Hydro (Noregil 160
en bið hefur orðið á samþykki ríkis-
stjómarinnar viö hana. 1 ráöi er líka að
setja upp nýtt félag í eigu EFIM og
Alusuisse sem eignahald hafi á
áliðnaöinum. En Alusuisse mun setja
það skilyrði fyrir aðild sinni að Italir
berí kostnað af endurskipulagning-
unni, 735 milljarða líra.
A Spáni hefur orðið mikiö tap hjá
Aluminio Espagnol. I október 1982 fékk
það greiðslufrest á $ 9 milljóna árs-
fjórðungslegri afborgun af $ 200 millj-
óna láni. Aluminio Espagnol er í eigu
Endasa og Alugasa. Endasa er að

TAFLA II
A. ÁL VINNSLA 1978-1982
ÞÚS. TONN
Norður- Suður- Austur Suður- Ah/innsia
ÁR Afríka Amerika Ameríka Asía Asta Evrópa Ástralía Alls ádag
1978 336 5.409 413 1.126 385 3.345 414 11.428 31,3
1979 401 5.421 668 1.084 376 3.425 425 11.800 32.3
1980 437 5.726 821 1.168 399 3.595 460 12.606 34,4
1981 483 5.603 793 817 513 3.551 536 12.296 33,7
1982 501 4.343 795 376 625 3.286 548 10.474 28,7
B. ÁLVINNSLA íDESEMBER-MÁNUÐ11981OG 1982
1981 42 423 66 50 47 292 46 966
1982 39 341 70 24 58 268 50 850
Heimild: International Primary Aluminium institute. •
ámm og hefur hringur þessi nú selt
Alcan áliönað sinn.
I Vestur-Þýskalandi kom í septem-
ber 1982 upp til endumýjunar raf-
magnssamningur Alcans vegna álvers
þess við Ludwigshafen. 1 samninga-
þrefi hefur staðið og lætur Alcan i veðri
vaka að það loki fremur álverinu en að
greiöa uppsett rafmagnsverð. Álverin
tvö í Hollandi eiga í vanda. Álver Adel-
félagsins, sem heyrir Hoogoven-
hríngnum til, hefur síðan 1963 fengið ó-
dýrt rafmagn frá jarðgas-rafstöð en
hollenska ríkisstjómin hefur tilkynnt
að hún muni rífta samningi þessum
áður en hann rennur út 1998. Hitt
álverið, sem er í eigu Pechiney-hrings-
ins, f ær rafmagn frá kjamorku-rafstöð
en uppi em háværar raddir um lokun
hennar.
I Frakklandi mun Pechiney um skeið
hafa haft í undirbúningi að loka
smáum álverum. Fyrir ári fór hringur-
inn fram á lækkun verðs á rafmagni til
álvera sinna og í nóvember hét ríkis-
stjórnin honum rafmagnsstyrk. Fram-
lag styrksins hefur dregist og hringur-
inn hefur á orði að loka öllum álverum
sínum í landinu.
Á Italíu hefur EFIM, eins konar
framkvæmdastofnun, sett fram áætlun
um endurskipuiagningu áliðnaðarins,
miklu leyti í eigu ríkisins og að nokkra
Alcans en Pechiney á meirihluta í
Alugasa. Spánski áliðnaðurínn
þarfnast endurskipulagningar og
munu ríkið og Alcan hafa orðið ásátt
um aö leggja fram 11,5 milljarða
peseta til hennar en Pechiney hefur
hug á að draga sig í hlé.
Áliðnað utan Evrópu hefur kreppan
víðast hvar leikið illa.
III
I Astraliu hefur álvinnsla aukist frá
1980 en áform um ný álver hafa verið
lögð á hilluna sem og í Nýja Sjálandi.
Hins vegar Indlandshafs, í olíufursta-
dæminu Bahrein, hafa hins vegar verið
reist ný álver sem fá rafmagn frá olíu-
rafstöðvum.
I Japan hefur áliðnaður skroppið
saman en þarlendis hafa álver að
mestu leyti fengið rafmagn frá olíu-
rafstöðvum. Álverum hefur verið
lokað og hefur vinnslugeta starfræktra
álvera fallið úr 1,6 milljónum tonna
t1977 niður í 700.000 tonn 1982.
I Kanada er áliðnaður enn í vexti og
fá álver rafmagn frá vatnsafls-raf-
stöðvum. Nýtt álver hefur verið reist í
Quebec-fylki. Og Pechiney, sem
dregur saman seglin í Evrópu, hyggst
reisa stórt álver upp á $ 1 milljarð í
fylkinu. I Bandaríkjunum hefur álver-
um verið lokað og dregið úr vinnslu í
öðrum. I álverum þriðja stærsta
bandaríska álfélagsins,Kaiser Alumin-
um and Chemicals, nemur vinnsla
þannig aðeins 19% af vinnslugetu
þeirra. Frestað hefur verið að reisa ný
álveríBrasiliu.
Framan af áttunda áratugnum voru
nokkrar horfur á að lönd með báxít-
námur byndust samtökum áþekkum
OPEC og drægju til sín vaxandi hluta
álvinnslunnar. Um sinn að minnsta
kosti hafa slíkar fyrirætlanir strandaö
á þrengingum iðnaðarins. A milli mála
fer ekki að þeim hefur alþjóðlega efna-
hagskreppan valdið. Og þangað til úr
henni raknar verður ekki vænst varan-
legs uppgangs í áliönaði.
Haraldur Jóhannsson
hagfræðingur.
réttistalið sem nú blómstrar meðal
annars i öllum stjómmálaflokkunum
— „þið hafið sama rétt, elskurnar,
nú skuluð þið bara nota hann” —
þetta tal er ekkert annað en tilraun
karla til að stöðva frelsisbaráttu
kvenna og beina henni inn á hættu-
lausar brautir. Nema því fylgi vilji
til að verða við sjálfsögðum kröfum
um raunverulegan jöfnuð kvenna og
karla, raunverulegan jöfnuö í að-
stöðu og raunverulega sama rétt.
Það verður að viðurkenna að lífsvið-
horf og menning kvenna séu jafnrétt-
há og skuli vega jafnþungt í samfé-
laginu og öllum einingum þess.
Karlahreyfing
Verkalýðshreyfingin er byggð upp
frá grunni sem karlahreyfing. Fyrir
henni er karlforysta. öll vinnubrögð
og skipulag eru eins og tíðkast hjá
samtökum karla annars staðar í
þjóðfélaginu. Hér breytir engu þótt
einstakar konur séu með. Þær leika
eftir nótum karlforystunnar á lang-
flestum sviðum — meira að segja í
svonefndum „kvennafélögum” inn-
an ASI. 011 lúta þau sama skipulagi.
Flest eru þau hluti sömu flokksræðis-
maskínunnar.
En vissulega má ekki gleyma því
sem jákvætt er. Félög kvenna hafa
stundum markað sérstöðu. Og konur
i æðstu forystu heildarsamtakanna
hafa ekki alltaf fylgt á hæla karl-
anna.
skrá fyrir böm ó meðan félagsfundir
fara fram?
dagvistarmálum, lengja fæðingaror-
lof 1 svona 9 til 12 mánuöi, auka
möguleikana á að vera heima hjá
k jör karla þrátt fyrir jafnréttislög og
lög um sömu laun fyrír sömu vinnu.
Framhjá sliku er siglt með því að að-
Enn eitt sem íhuga þarf rækilega
er sú staðreynd að það era konur
sem vinna undir ströngustu og brjál-
uðustu bónuskerfunum sem hér fyr-
irfinnast — t.d. í fiskvinnslunni. Und-
ir oki slíkra kerfa era pínd út stór-
aukin afköst en launin hækka ekki
um nema hluta þess. Verkalýðs-
hreyfingin verður að taka upp bar-
áttu fyrir því að slík þrælakerfi veröi
lögð niður — án þess að tekjur skerö-
ist.
Aukna hlutdeild í stjórnun
Það hefur sýnt sig að þótt bæst hafi
við ein og ein kona í forystulið hreyf-
ingarinnar hefur hvorki gengið né
rekið að færa starfshætti hennar og
stefnu að neinu marki nær því sem
hentar konum eða er þeim til hags-
bóta. Mér finnst því koma til greina
að gera dólitla tilraun — setja reglur
(kannski til bráöabirgða) um lág-
markshlutdeild kvenna í stjórnun
hreyfingarinnar. I félögum þar sem
konur eru i meirihluta yrði þá skylt
að konur væra í meirihluta í stjórn-
um og ættu formenn. Fjöldi kvenna í
stjómum félaga og sambanda ætti
þannig aö minnsta kosti aö fylgja
hlutdeild þeirra sem almennra fé-
laga. Þessi tilraun er vel þess virði
að gera hana. Hún mundi allténd
fjölga konum í forystustörfum og
veita konum aukið sjálfsöryggi og
aukna reynslu á sviðum sem karlar
einoka nú.
0 „Fjöldi kvenna í stjórnum félaga og sam-
banda ætti... að minnsta kosti að fylgja
hlutdeild þeirra sem almennra félaga.”
Bœtta aðstöðu kvenna
Eg minntist áðan á að aðstæður
kvenna og karla væra ekki þær
sömu. Þetta á ekki síst við um félags-
störfin. Hér þarf vissulega að gera
stórátak. Það má bæði gera með því
að leggja stóraukna og sérstaka
áherslu á að styðja þjólfun og mennt-
un kvenna í félagsstörfum — og með
því að miða skipulag félaganna og
starfsins i þeim við það að bæði kyn-
in hafi jafna aðstöðu til þátttöku.
Látum eitt lítið dæmi nægja:
Hvemig væri að hafa sérstaka dag-
Konur — þrœlar nútímans?
Annaö sem snertir aðstöðu kvenna
er þau kjör sem þær búa við á vinnu-
markaðnum og sú aðstaöa sem þær
hafa tilað stunda vinnu utan heimilis
— til viðbótar við óbyrgð á heimilis-
haldi og bömum. Er það ekki lýsandi
um þessa aöstööu að þrír f jórðu hlut-
ar allra islenskra kvenna stunda
vinnu utan heimilis en þær taka ekki
nema þriðjung þeirra launa sem
greidd eru? Hvernig væri að velta
fyrir sér hvers vegna þetta er svona?
Verkalýðshreyfingin hefur aldrei
lagt sig nægilega fram um að bæta
aðstöðu kvenna — gera úrbætur í
veikum börnum ó fullum launum,
koma á sveigjanlegum vinnutima
sem hægt er aö laga að skólatírna
og/eða dagvistartima bamanna
o.s.frv. Almenn launakjör kvenna
eru einnig stóram lakari en launa-
greina konumar frá öðrum, skira
störf þeirra sérstökum nöfnum og
fella þessi störf síðan undir lægstu
taxtana. Verkalýðshreyfingin ber
engu síður ábyrgð á þessu en at-
vinnurekendur.
Fleiri systrafólögl
Tilraunir hafa verið gerðar innan
verkalýðshreyfingarinnar til að efla
samstööu kvenna. Árið 1981 komu
forystukonur úr ýmsum verkalýðsfé-
lögum saman til ráðstefnu um kjara-
mál sín í ölfusborgum. Upp úr því
varð til óformlegt samstarf sem fékk
heitið „Systrafélagið” og hefur m.a.
komið fram í kjarasamningum og á
síðasta þingi Verkamannasambands
Islands þar sem verulegur árangur
náöist í aö f jölga konum í stjóm þess.
Guðmundur Sæmundsson,
Akureyri.