Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1983, Qupperneq 9

DV p LAUGAíSÐAGUfHö.' OKTOBER1983.
9 «
Þátturinn „Já, ráðherra” hefur
vakið athygli. Alþingi kom nýlega
saman. Ættum við að íhuga hvað
felst í forsjá ríkisins?
Alþingi kom saman og fjármála-
ráðherra lagði fram fjárlagafrum-
varp sitt. Við erum ekki einir um að
kalla það sparnaðar- eða aðhalds-
frumvarp. Jafnvel Karvel Pálma-
son, þingmaður Alþýöuflokksins,
segir í sjónvarpsviðtali, að frum-
varpið væri að vissu leyti „tíma-
mótafrumvarp” því að reynt væri að
spara. Standist frumvarpið, verður í
fyrsta sinn í þrjátíu ár um minnkun
ríkisumsvifa að ræða. En ekki er allt
semsýnist.
Afnema hefði átt niðurgreiðslur á
verði landbúnaðarafuröa og útflutn-
ingsuppbætur, svo að eitthvað sé
nefnt. Draga hefði átt úr vexti kostn-
aðar við „yfirstjóm ráðuneyta”, svo
að eitthvað sé nefnt. Greiöum við
ekki nú þegar nóg kaup mannskapn-
um, sem segir ,,já, ráðhera”, en eins.
og í sjónvarpsþáttunum hefur
kannski öll völd ráðherra í höndum
sér?
Grátkórinn
Samt er það tímamótafrumvarp,'
sem fjármálaráðherra leggur fram
nú. I því felst, að svokölluð „sam-
neyzla”, það er ríkisgeirinn,
minnkar. Nú reynir á, að ráðherra
standist verkefnið. Þingmenn verða
undir þrýstingi frá þrýstihópum,
hver í sínu kjördæmi. Þingmenn
stjórnarandstöðu freistast, eins og
fram hefur komið, til þess aö taka
þátt í grátkómum og hrópa: „Meira
í þetta, meira í hitt”. Nú reynir á.
Margir munu hyggja, aö forsjá
ríkisvaldsins sé góð og gegn. Og
margir, sem venjulega em ekki með
í grátkómum, sem biður um meira
frá ríkinu eða sveitarstjórnum,
munu vera með í að heimta meira.
Ekki mun skorta sjálfstæðis- og
framsóknarmenn í þann hóp, sem
næstu vikur og mánuöi mun biöja um
meira fjármagn en í frumvarpinu
greinir. Hvorki sjálfstæðis- né
framsóknarmenn hafa hér á landi
samþykkt í reynd, að einkafram-
takið sé bezt. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur allajafnan veriö fulltrúi for-
sjár ríkisins eins og hinir.
Eg hlýddi í fyrradag á ágætt erindi
Hannesar H. Gissurarsonar hjá
stofnun Jóns Þorlákssonar.
Nú mætti ætla, að þarna hefðu
íhaldssamir sjálfstæðismenn komið
saman til þess aö harma, aö Sjálf-
stæðisflokkurinn væri ekki sá flokkur
frjálshyggju sem þeir vildu. Svo var
ekki.
„Þröngi kjóllinn"
I erindi sínu sagði Hannes, að erfitt
væri að frelsa heiminn.
Hann vitnaði i erindi skáldsins
góðkunna, Steins Steinarr:
„Að frelsa heiminn er eins og að
standa uppi á stól í stóru veitinga-
húsi og kalla út í salinn: Hér inni er
stúlka í alltof þröngum kjól. Og
öllum er ljóst, að þessi maður er
galinn.”
Hannes sagöi um stofnun Jóns Þor-
lákssonar: „Einhverjir kunna að
spyrja. Hefur þessi stofnun ekki
neina stjómmálastefnu? Er hún
ófiekkuö af allri snertingu við veru-
leika stjórnmálanna? Tvennu er hér
til að svara. 1 fyrsta lagi finnst okkur
mörgum, að bezta stjómmálastefn-
an sé engin stjómmálastefna, en í
því felst, að við lítum ekki á það sem
Frá þingsetningunni. — Eru þlngmenn iíka blekktir?
Kjósandinn
er blekktur
Haukur Helgason
adstodarritstjórl
verkefni okkar að smala mönnum
saman í eina hjörð og stefna síðan
með hana í eina átt, hvort sem hún er
til hægri eða vinstri heldur að leyfa
einstaklingunum að hafa hverjum
sina stefnu í lifinu, láta þá í friði,
þannig aö tilveran sé lifandi hring-
iða. I öðm lagi verður reynt að rann-
saka mál af fyllstu óhlutdrægni.” Nú
munu margir segja, aö stofnun Jóns
Þorlákssonar renni stoðum undir
Sjálfstæöisflokkinn. En hlustum á,
hvað þeir haf a fram að f æra.
Hannes Hólmsteinn gat réttilega
um það i erindi sínu í fyrradag, að
ríkið heföi hér á landi stöðugt þrengt
að markaðnum. „Þröngi kjóllinn”
væri ríkið. Þrengt hefði verið á
síðustu áratugum að nauðungar-
iausri samvinnu einstaklinganna, án
þess að bersýnilegt væri, að vib
værum einhverju bættari. Hin mikia
staðreynd stjórnmáianna á tuttug-
ustu öld hefði verið vöxtur ríkisins.
Það hefði skipt litlu máli, hvort
stjórnmálaflokkar þeir, sem hefðu
haft ríkisvaldið, hefðu verið „hægri”
eða „vinstri”. Ríkið hefði haldið
áfram að vaxa þrátt fyrir öll ólík víg-
orð stj ómmálamanna.
Hver bað um það?
Svo segir Hannes H. Gissurarson,
en gerir hann sér fyllilega grein fyrir
því? Við vitum, að Hannes hefur
látið til sín taka undir merki Sjálf-
stæðisflokksins. Væntanlega skilur
hann, ef marka má orð hans, hve
víðs fjarri Sjálfstæðisflokkurinn
hefur verið því marki, sem hann
gjarnan lýsir yfir, að hann stefni að.
Það er rétt hjá Hannesi, að við
höfum ekki beðið um þennan vöxt
ríkisins. Þótt fjárlagafrumvarp
Alberts Guðmundssonar sé sparnað-
arfrumvarp, felst í því miklu meiri
ríkiseyðsla og því miklu meiri skatt-
heimta en við viljum. Hver bað um
það, aö skatttekjur hins opinbera,
ríkis og sveitarfélaga, yxu ir 25 pró-
sentum í 45—47 prósent af þjóðar-
tekjum á nokkrum áratugum: Nei,
enginn okkar, sem skattana
greiðum, hefur beðið umþað.
Hvað segir Hannes um það? Hann
segir: „Vöxtur ríkisins hefur ekki
orðiö, af því að menn hafi kosiö hann.
Viö vitum af daglegri reynslu okkar,
að flestir kjósa lægri skatta og víð-
tækara frelsi til að velja. Islendingar
segja ekki svo frá upphafi sínu, að
þeim hafi þótt skattar fulllágir í
Noregi og því numið land í Norður-
Atlantshafi. Berlínarmúrinn var
ekki reistur til þess aö takmarka að-
ganginn að Austur-Þýzkalandi, þar
sem ríkiö er miklu, miklu stærra en í
Vestur-Þýskalandi. Ekki hefur
heldur borið á miklum vandræðum
vegna þess, að menn reyni að flytjast
frá Bandaríkjunum til Kúbu eða frá
Hong Kong til Kínaveldis. Menn hafa
á öllum öldum veriö aö greiöa
atkvæði með fótunum, og í þeirri at-
kvæðagreiðslu hefur frelsiö alltaf
veriö tekið fram yfir valdið.”
Flokkarnir piata
Hvað eru menn að k jósa?
Fólk kýs þá, sem hafa hæfileika til
að afla sér atkvæða.
Mál hafa ekki verið lögð fyrir það
meö réttum hætti. Allir stjórnmála-
flokkar segja okkur, hvar ;ræða
megi á ríkisafskiptum, enginn, hvað
ríkisafskiptin kosta okkur hvert og
eitt. Stjómmálaflokkarnir setja ekki
rétt verð á mál sín. Þeir plata.
Alhr segja þeir, hvað þeir geti
gert, fái þeir umboð og forræði fyrir
fjármálum okkar, vel aðmerkja.
Fólk heldur, að þaö geti með því að
ganga inn í kjörklefann, útvegað sér
ókeypis hádegisverð, sagði Hannes.
Húsmóðirin, sem kaupir inn, fær
miklu betri upplýsingar um ávinn-
inginn af ríkisafskiptum en um
kostnaðinnaf þeim.
Stjórnmálamennimir fá ekki
heidur hlutlausar upplýsingar. Sér-
hagsmunimir, þrýstihópamir, öskra
að þeim, en almannarómur er sem
hvísl í samanburði. Sérhagsmunimir
hafa stofnanir og talsmenn, en al-
mannahagsmunir ekki.
Og svo eru embættis-
mennirnir sem segja ,já,
ráðherra"
Hér hefur verið vitnað drjúgt í
Hannes Hólmstein Gissurarson.
Flest sem hann sagði í erindinu í
fyrradag, er rétt.
Kannski koma nýir tímar.
Kannski þýðir fjárlagafrum-
varpið, aö raddir almúgamanna,
sem biðja ekki um sósialisma,
heldur afnám rangláts tekjuskatts
hafi hljómgrunn hjá ráðamönnum,
þótt það sjáist ekki i stóm þessu
sinni. Von er um betri tíð. Almúga-
mönnum, þeim með „bognu bökin”
eins og fjármálaráðherra talar um,
yrði meiri akkur í afnámi tekju-
skattsins, sem þeir greiða en
margir hinna ríku að litlu leyti, en
þeim væri i einhverjum óljósum
„félagsmálapökkum”.
Látum stofnun Jóns Þorlákssonar
sýna. aö hún hafi eitthvað gagn-
merkt til mála að leggja. Látum
hana hafa áhrif á öll okkar, ef
marka má það, sem kom frá henni í
fyrradag.
Haukur Helgason.