Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1984, Qupperneq 10

10
DV. MIÐVKUDAGUR 25. JANUAR1984.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Umsjón Guðmundur Pétursson
Portúgal sem leitast mjög viö aö
efla tengslin viö fyrrverandi
nýlendur sínar í Afríku hefur vax-
andi áhyggjur af ólgunni í Angóla.
Bíöa menn í Lissabon meö öndina í
hálsinum eftir því hvort hinar nýju
viöræöur milli Angóla og Suöur-
Afríku komi til meö að bera þann á-
vöxt sem vonir stóöu til.
Þá er valdhöfum í Lissabon ekki
rótt vegna þess aö margir
portúgalskir borgarar eru flæktir inn
í erjumar í Suður-Angóla og það í
báðum fylkingum. Þó kannski meira
áberandi í fylkingu stjórnarand-
stæöinga. Andófsmenn úr fyrr-
verandi nýlendum Portúgals, og þó
einkanlega Angóla og Mozambique,
hafa margir aöstööu í Lissabon sem
hefur verið hinum marxisku
leiötogum í Luanda og Maputo tilefni
þykkju.
I togstreitunni í Angóla kennir
nánast allra þjóða menn sem beint
eöa óbeint blanda sér í reiptogið. Þaö
eru Angólamenn sjálfir auövitaö og
Suður-Afríkanar af ýmsum litar-
hætti, þar eru Namibíumenn,
Kúbumenn, Portúgalir, Rússar,
Austur-Þjóöverjar, Bretar, Banda-
ríkjamenn, fyrrum málaliöar frá
Katanga, Tékkar og fleiri og fleiri.
Heyrst hefur aö þar séu jafnvel
Noröur-Kóreumenn og Víetnamar.
Allt frá því aö Angóla fékk sjálf-
stæði 1975 hefur ríkt þar linnulaus ó-
friöur, þar sem barist hefur veriö um
völdin. Risaveldin og handbendi
þeirra hafa blandað sér í átökin til aö
styrkja sér vinveitta aðila í landinu
til áhrifa. Inn í þessa sturlungu flétt-
ast síðan sautján ára skæruhemaður
SWAPO (samtök alþýðu Suövestur-
Afríku eöa Namibíu, eins og landið
heitir ööru nafni), sem berjast gegn
yfirráöum Suöur-Afríku í þessu ná-
grannalandi Angóla. Bardagar
SWAPO-skæruliða og Suöur-Afríku-
hers hafa jafnoft eöa oftar veriö háö-
ir innan landamæra Angóla eins og í
Namibíu.
Viöleitni manna til þess aö gera
þessa fyrrverandi nýlendu Þjóöverja
aö frjálsu og sjálfstæöu ríki hefur til
þessa engan árangur borið. Eftir
fyrri heimsstyrjöldina haföi Suður-
Afríkustjóm veriö falin umsjá Nami-
bíu, og hefur diplómötum reynst þaö
torleystara en nokkur rembihnútur
aö losa um tök S-Afríku á landinu.
Herflokkar Suöur-Afríku hafa
margsinnis sótt langt inn í Angóla,
bæði í eltingaleik viö SWAPO-
skæruliöa, sem borist hefur yfir
landamærin, og eins aö f mmkvæöi S-
Afríkustjómar, til þess aö leita uppi
þjálfunarbúðir og bækistöövar
skæruliða og verða fyrri til þess að
greiöa höggiö, fremur en aö bíöa
árása skæruliða. Nýjasta dæmiö um
slíka árás var fyrir skemmstu og
varð til þess aö athygli umheimsins
beindist að bardagaaöilunum og
ófriðarbálinu sem stöðugt logar og
virðist á hverri stundu geta brotist út
í algert miliirík jastríð.
Valdhafar í Angóla segja að herliö
Suöur-Afríku haldi enn nokkmm
svæöum í Suður-Angóla á valdi sínu,
eftir fimm vikna herför, sem teygði
sig allt að 200 kílómetra norður fyrir
landamæri Namibíu og inn í Angóla.
I Suöur-Afríku er því haldið fram aö
herliðiö hafi veriö kvatt heim.
Marxistastjórnin í Luanda hefur
lausleg og jafnvel engin tök á
suðaustur þriðjungi landsins þar
sem UNITA-skæruliðar Jonas
Savimbi, ráða nánast lögum og
lofum. Meö stuðningi Vesturvelda og
Suður-Afríku hefur UNITA-hreyfing-
in hert aögeröir sínar gegn hinum
ráöandi samtökum MPLA. MPLA
fór með sigur af hólmi í borgara-
styrjöldinni sem braust út eftir að
Portúgalir veittu Angóla sjáifstæöi.
önnur vesturlandasinnuð samtök,
FNLA, urðu einnig að láta í minni
pokann þá eins og UNITA.
Síöan hefur Jonas Savimbi og
UNITA-skæraliðum hans stööugt
vaxið fiskur um hrygg, og eru þeir nú
taldir vera á milli 30 og 40 þúsund. Á
móti þeim teflir Luanda-stjórnin
fram 90-100 þúsund nianna stjórnar-
Kúbanskir hermenn í Angóla, sagðir vera 25—40 þúsund talsins, hafa verið burðarásinn í stjórnarhemum.
Erjumar í Angóla
veróa flóknari með
hverju árinu sem líður
MPLA-hermenn Luandastjórnarinnar sem hefur ráöið fjölda portúgalskra offíséra til aö þjálfa nýjar úrvals-
sveitir.
Einn af foringjum UNITA-skæraliöa, glaður og reifur, á innreið í þorp sem kennt er viö Coutinho aðmírál, rauöa
aðmirálinn.
her, þar sem meginuppistaöan er 55
þúsund manna „alþýðuvarðlið”.
Stjórnarhernum til fulltingis hefur
einnig veriö í Angóla fjöldi
kúbanskra hermanna, auk svo
sovéskra og austur-þýskra
hernaöarráðgjafa og tæknimanna. —
Um fjölda Kúbuhermannanna, sem
einnig fljúga MIG-21 orrustuþotum á
vegum Luanda-stjórnar, eru skiptar
skoöanir. Flestir hafa talið þá vera
um 25 þúsnd, en Pik Botha, utan-
ríkisráöherra Suöur-Afríku, fullyröir
aö þeir séu ekki færri en 30 þúsund og
ugglaust fleiri. UNITA-samtökin
segja Kúbumennina vera 45 þúsund
aö minnsta kosti.
Angólastjórn heldur því fram aö í
skæraliðaher Savimbis séu ein-
hverjir portúgalskir foringjar. Tals-
menn stjómarinnar segja að hvítir
og blakkir málaliöar, talandi ensku
og frönsku, hafi barist með UNITA-
mönnum og meö víkingasveitum
Suöur-Afríku sem gert hafi áhlaup á
bækistöövar stjórnarhersins og ýmis
mannvirki.
Eftir aö MPLA haföi sigraö í
borgarastríöinu virtist annar armur
andstæöinga þeirra, FNLA, lengi vel
hafa liöiö alveg undir lok. Upp á síö-
kastið hefur FNLA þó risiö upp að
nýju í norðurhluta landsins og hefur í
áróöursritum státaö af ýmsum
sigrum yfir stjóraarherflokkum. —
Ein herdeild Suður-Afríkuhers, sem
mest hefur haft sig i frammi í
Angóla, er kennd viö Afríku-
vísundinn, en hún samanstendur
aöallega af fyrrverandi liösmönnum
FNLA.
Hin opinbera fréttastofa Angóla
(kölluö ANGOP) hafði nýlega
opinbera embættismenn fyrir þeim
fullyröingum að tólf háttsettir fyrr-
verandi foringjar í her Portúgals,
séu teknir til viö aö leiðbeina þjálf-
uram hjá Angólaher sem byrjun á
myndun úrvalssveita. Portúgölsk
blöö hafa tekiö undir þessar fréttir
sem varnarmálaráöuneytiö í Lissa-
bon hefur ekki borið á móti. Er sagt í
blöðum í Portúgal aö þessir
portúgölsku foringjar hafi veriö
ráðnir í fyrra til leiöbeiningarstarf-
anna. Þaö mun hafa annast Antonio
Rosa Coutinho, varaaðmíráll sem
hlaut auknefnið „Rauði
aðmírállinn” í byltingu hersins í
Portúgal 1974 og róstunum sem upp
úrspruttu.
Coutinho, fyrrum aömíráll, var á
sínum tíma landstjóri Portúgals í
Luanda og gegndi lykilhlutverki í
framgangi mála þegar Angóla fékk
sjálfstæöi. Hann rekur nú inn- og út-
flutningsfyrirtæki í höfuöborg
Angóla.
Foringjamir sem rauöi aðmíráll-
inn réö fyrir Angólastjóm, eru allir
sagðir vera vinstrisinnar, sem látnir
voru hætta í hernum eftir gagn-
byltingartilraun hersins í nóvember
1975, þegar hið nýja lýöveldi, reikult
á fótunum, hafði nær orðið
kommúnismanum aö bráö.
Þessar fregnir um portúgölsku
foringjana hafa vakið mikla athygli í
Portúgal og víðar. Nýtt innlegg í
málið kemur frá FNLA sem heldur
því fram aö portúgölsku foringjarnir
séu ekki tólf heldur fjörutíu, sem
aðstoöi Angólastjórn við undir-
búningsþjálfun úrvalssveitanna.
Um þessar úrvalssveitir, segir
UNITA, aö stefnt sé aö því aö koma
upp 25 þúsund manna liði, aöallega
skipað málaliöum fengnum frá
Portúgal, Noröur-Kóreu og Víetnam.
Liöi þessu mun eiga aö skipta í
tvennt, og veröi annar hlutinn
staösettur í suðurhluta landsins með
það höfuöverkefni aö reká Suður-
Afríkana af höndum og yfir landa-
mærin, en hinn í norðri til þess aö
kljást viö skæruliða FNLA. Segir
Savimbi aö lengri tíma-áætlun um
verkefni norðurliðsins gangi út á inn-
rás í Shaba-héraö í Zaire meö
stuöningi Katanga-málaliöa og velta
Mobutu Sese Seko forseti frá völd-
um.
Sýna þessar fregnir best hve
margflóknar erjurnar era þarna
syðra.