Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1984, Blaðsíða 12

12
DV.FIMMTODAGUirsr.'JtWrigBl”'3 wn
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjörnarformaöurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 684611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Simi ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuöi 275 kr. Verð í lausasölu 25 kr.
Helgarblaö 28 kr.
Konunglegi forstjórinn
Langstærsta vandamál menntastofnunar Sameinuðu
þjóðanna, Unesco, er sjálfur framkvæmdastjórinn,
M’Bow frá Senegal. Hann lítur ekki á sig sem forstjóra í
vestrænum skilningi, heldur telur sig hafa alræðisvald
eftir afrískum hefðum. Hofmóður hans lýsir sér í ýmsum
myndum.
Forstjórinn getur hagað sér eins og alræðisherra, af
því að hann hefur traustan stuðning ráðamanna Araba-
ríkja og Afríkuríkja og víðtækan stuðning ráðamanna
annarra ríkja þriðja heimsins. Þessir ráðamenn líta á
M’Bow sem hæfilega ögrun gegn vestrænni nýlendu-
stefnu. , , „ , , ,
Forstjórinn hefur arum saman hagað ser ems og það
sé fyrir neðan virðingu hans að ræða um f járhagsáætlun
Unesco, sem hans hágöfgi hefur sjálfur sett fram. Enda
er nú svo komið, að vonlausar reynast tilraunir til að átta
sig á bókhaldi stofnunarinnar, sem er í hreinni óreiðu.
Forstjórinn umgengst sendiherra þátttökuríkjanna af
stakri fyrirlitningu og er ófáanlegur að tala við þá nema á
eigin forsendum. Hann bannar starfsmönnum Unesco að
gefa sendiherrunum upplýsingar. Samt eru nærri allar
tillögur hans samþykktar orðalaust af meirihlutanum.
Forstjórinn hefur sjúklegan áhuga á leynd. Meira að
segja úrklippusafn stofnunarinnar er leyndarskjal, þótt
þar sé ekki annað en það, sem hefur birzt um Unesco á
prenti. Eftir skjalabrunann mikla í höfuðstöðvunum í
vetur hafa grunsemdir manna á þessu sviði aukizt í hans
garð.
Forstjórinn hefur látið breyta tveimur, víðáttumiklum
hæðum stórhýsis Unesco í París í einkaíbúð fyrir sig.
Hann ekur um á sex glæsivögnum af dýrustu gerð. Þegar
hann fer til útlanda, hefur hann um sig þrefalt stærri hirð
en tíðkast hjá framkvæmdastjórum annarra stofnana
Sameinuðu þjóðanna.
Forstjórinn er lélegur stjórnandi og hefur endur-
skapað Unesco í sinni mynd. Hann hefur ýtt í burtu hæfi-
leikamönnum og ráðið í staðinn ættingja sína frá Senegal,
aðra Senegala, Afríkumenn og Araba. I því tekur hann
ekkert tillit til hæfileika, heldur eingöngu hollustu við sig.
Um nokkurra ára skeið hefur ríkt andrúmsloft grun-
semda, fordóma, umburðarleysis og skipulagsleysis í
höfuðstöðvum Unesco í París. Þaðan flýja flestir þeir,
sem eitthvað geta. I staðinn eru ráðnir undirmálsmenn,
sem ekki skyggja á konunglega tign forstjórans M’Bow.
Ástæðan fyrir því, hve léttilega honum hefur tekist að
eyðileggja Unesco, er, að vestræn þátttökuríki hafa litið á
stofnunina sem kjaftasamkundu. Þau hafa sent þangað
þreytta embættismenn og lágt setta ráðuneytisfulltrúa,
er hafa litið á starf sitt sem sumarfrí í París.
Hið bezta, sem komið hefur fyrir Unesco, er tilkynning
Bandaríkjanna um, að þau muni yfirgefa stofnunina um
næstu áramót. Vonandi framkvæma Bretar hótun sína
um að gera slíkt hið sama. Þá er búizt við, að Vestur-
Þjóðverjar fylgi í kjölfarið. En hvar er Island?
í dálkum þessum hefur nokkrum sinnum verið hvatt
til, að Island segi sig úr Unesco og verji menningaraðstoð
sinni á annan hátt, svo að 50 aurar af hverri krónu brenni
ekki upp í höfuðstöðvunum í París. Nú ætti nóg að vera
vitað til að taka mark á þessari ráðleggingu.
Island á sæti í nefnd þeirri innan Unesco, sem á að
gera tillögur um björgun stofnunarinnar. Það starf er
vonlaust frá grunni, því að sjúklingurinn getur ekki
læknað sig, þegar um M’Bow, hinn konunglega forstjóra,
er að ræða. Eina vonin er, að vestræn ríki hverfi úr sam-
tökunum. Jónas Kristjánsson.
Þegar tilveran flett
ir tjöldunum frá
Tilveran glettist stundum við menn,
flettir skyndilega fró þeim tjöldum,
sem þeir reyna aö sveipa sig í, svo að
þeir standa eftir berstrípaðir, en við
áhorfendur vitum síðan ekki, hvort við
eigum heldur að hlæja eða gráta. Eg
var fyrir skömmu að blaöa í bókinni
Þeir settu svip á öldina, sem Iöunn gaf
út á síðasta ári, en í henni skrifa sextán
menn um jafnmarga islenska stjóm-
málamenn, og rakst þá á tvær setning-
ar, sem tilveran hefur í einhverri
glettni hrist út úr pennum höfundanna.
Einkaskólar og ríkisskólar
önnur setningin er í þætti eftir Gísla
Ásmundsson um Brynjólf Bjarnason,
ráðherra og helsta kennimann ís-
lenskra kommúnista á árum áöur. Þar
segir frá einstakri fórnfýsi Brynjóifs
og látlausum ofsóknum gegn honum:
þeim tíma gerðist þaö, að hann
skrifaði ritdóm um Bréf til Láru eftir
Þórberg Þórðarson, sem varö til þess,
að hann var dæmdur fyrir guðlast og
bann lagt við, að hann væri ráðinn til
kennslustarfa. Lítt mun þáverandi
kennslumálaráðherra hafa órað fyrir
því, að só maður, sem þannig var
settur út af sakramentinu, ætti eftir að
verða menntamálaráðherra landsins.
Ekki þótti skólastjóra Kvennaskólans,
Ingibjörgu H. Bjarnason, ummælin
saknæmari en svo, að hún hafði dóm-
inn að engu, enda Kvennaskólinn
einkaskóli.” (Bls. 201-202.)
Ekki þarf að taka það fram, að Gísli
Ásmundsson var frá fyrstu tíð skoð-
anabróöir Brynjólfs, sannfærður
Moskvumaður. En hvað er hann að
segja í þessari setningu? Það er reynd-
ar athygli vert, að Ingibjörg H.
Bjamason var þá þingmaður Ihalds-
Þórarinn Þórarinsson segir, að Magnús Sigurðsson hafi verið skipaður
bankastjóri Landsbankans til þess að tryggja framsóknarfyrirtækjum
rekstrarfó.
flokksins — „auðvaldið” var greini-
lega ekki grimmara en þetta! En hitt
er þó enn merkilegra, sem Gísli segir
siðan, „enda Kvennaskólinn einka-
skóli”. Hvað felst í þessu? Ekkert
annað en það, sem frjálshyggjumenn
hafa alltaf sagt: Gallinn viö víötækan
ríkisrekstur er sá, að valdið lendir i
fárra höndum og ekki alltaf réttu
mannanna, en aðrir eiga síðan alla
sína afkomu undir þeim. Kosturinn við
einkarekstur er, að margir ólíkir menn
hafa valdið, svo að skoðanir eiga sér
marga ólíka griðastaði.
Kvennaskólinn var einkaskóli, þess
vegna óháður ríkinu og griðastaður
þess manns, sem hafnaði sannleik
ríkisins. I þessari einu litlu setningu
eftir sameignarsinnann Gísla
Ásmundsson komast meginrökin fyrir
séreignarréttinum svo sannarlega til
skila. En þessir menn hafa reyndar
alltaf vitað þetta. Héöinn Valdimars-
son hóf einkarekstur til þess að veröa
óháður öðrum. Kristinn E. Andrésson
skildi, að hann fengi aldrei ríkið til aö
gefa út áróðursrit sin, svo að hann
stofnaði Mál og menningu. Og sjálfur
Leon Trotskí sagði í riti árið 1937: „I
landi, þar sem stjómin er eini atvinnu-
rekandinn, bíður stjómarand-
stæðingsins hægur hungurdauði.”
Samvinnufyrirtæki og einka-
fyrirtæki
Hin setningin er í þætti eftir gamlan
og nýjan kunningja okkar Islendinga,
Þórarin Þórarinsson ritstjóra, um
Jónas Jónsson frá Hriflu. Þar segir frá
samvinnu Jónasar og Hallgríms
Kristinssonar, forstjóra Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga: „Þetta urðu
mestu gróskuár samvinnuhreyfing-
arinnar á Islandi. Það átti sinn þátt í
þessu, að Sigurður á Ystafelli fór að
ráðum Jónasar og skipaði Magnús
Sigurðsson bankastjóra við Lands-
bankann. Hann tryggði kaupfé-
lögunum rekstrarfé til jafns viö kaup-
menn.” (Bls.92)
Getur maður verið öllu skýrmælt-
ari? Þórarinn segir í þessari setningu
kinnroðalaust, að samvinnuhreyfingin
eigi velgengni sína að þakka banka-
stjórum frá Framsóknarflokknum,
sem hafi tryggt henni „rekstrarfé til
Menn voru talsvert duglegir við að
sverja í lok siöustu viku. Hver eftir
annan vitnuðu stjómmálaforingjar um
það að engar baktjaldaviðræður færu
fram um hugsanlega myndun nýrrar
stjórnar ef sú núverandi yrði að leggja
upp laupana. Sumir töldu þetta upp-
tuggiö slúður úr Helgarpóstinum, aðrir
að ég heföi heyrt sögur niðri í bæ og
hlaupið eftir þeim, þegar ég taldi mig
hafa vissu fyrir því að einhverjar
slíkar viðræður ættu sér stað.
Nú er það auðvitaö svo að aldrei
verður sannað nema með vitna-
leiðslum aö viðræður af þessu tagi séu i
gangi. Og slikt vitni koma ekki fram í
dagsljósið fyrr en allt er afstaöiö. Viö-
ræður um sprengingu ríkisstjórna og
myndun nýrra fara fram á bak viö
harölæstar dyr og fregnir af þeim leka
ekki út nema fyrir slys. Þegar af þeirri
ástæðu eru allar yfirlýsingar um að
viöræður séu ekki í gangi marklitlar.
Á móti má segja að menn liggi eilíflega
vel við höggi, ef einhver vill bera
rangar sögusagnir út, því svardagar
séu álitnir marklausir.
1. september
er viðmiðunin
Ég held því enn f ram að viðræður um
myndun nýsköpunarstjórnar hafi
verið í gangi. Vegna leyndarinnar er
hins vegar erfitt að slá því föstu hve
þýðingarmiklar þær hafa veriö. Það er
stundum talað um „þyngd” þeirra sem
taka þátt í svona viðræðum og er þá átt
við áhrif þeirra innan raða fylgis-
manna, t.d. í stjómmálaflokkunum.
Eg skal ekki fullyrða um „þyngd” í
þessum viðræðum, en hún hefur til
skamms tíma verið að aukast. Einn
Kjallari
á fimmtudegi
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
heimildarmanna minna hefur fullyrt aö
innan sumra flokkanna sé þessum við-
ræðum haldið í mjög þröngum hópi
vegna þess að vitað sé um harða and-
stöðu gegn þeim.
Hann fullyrðir að 1. september sé sá
útgangspunktur sem viðræðurnar
miðist við. Frumskilyrði þess að þær
geti borið árangur sé mikill órói á
vinnumarkaði, helst verkföll, þannig
aö auðvelt sé að sýna fram á að launa-
málastefna ríkisstjórnarinnar hafi
beðið skipbrot. Verði þá miklu
auðveldara fyrir Sjálfstæöisflokkinn
aö sh'ta samstarfinu og einnig fyrir A-
flokkana að ganga til samstarfs við
hann, því þá megi beita gamalkunnu
afsökuninni að þjóðarnauðsyn krefji. I
raun og veru velti á því hve vel takist
að mynda þennan óróa á vinnu-
markaðnum, hvort lagt verði út í nýtt
nýsköpunarævintýri, þegar drjúgt er
liðið á k jörtimabilið.
Ekki lagt í aö kjósa?
Ýmsir hafa haldiö því fram að ef út-
lit væri fyrir að ríkisstjómin biði skip-
brot í kjarabaráttunni sem framundan
er þá ætti hún aö láta þjóðina ganga að
kjörborði og leita eftir stuöningsyfir-
lýsingu við stefnu sína. Með hana í
farangrinum gæti hún bariö niður
flestar tilraunir til þess að riðla því
jafnvægi sem komiö er á efnahags-
^ „Ég held því enn fram að viðræður um
myndun nýsköpunarstjórnar hafi verið í
gangi. Vegna leyndarinnar er hins vegar erfitt
að slá því föstu hve þýðingarmiklar þær hafa
verið.”