Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1984, Blaðsíða 6

Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1984, Blaðsíða 6
6 DvtsaMMTUÐAG'um^ar.tjcwfl'raMy^ Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur Orkuefni Hverjum og einum er nauösynlegt aö neyta fæðu sem kemur úr öllum fæðu- flokkum. Aöeins þannig er tryggt aö hver og einn fái öll þau næringarefni sem hann þarfnast dags daglega. Næringarefni fæðunnar Sá matur sem við borðum hefur í flestum tilvikum að geyma prótein, fitu, kolvetni, vítamín, steinefni og vatn. Þessi efni eru líkamanum nauðsynleg svo hann geti starfað á eðlilegan hátt. 1 þessum pistli ætla ég að ræða um orkuefnin. Þau eru pró- tein, fita og kolvetni. Þessi efni ákvarða hitaeiningafjölda þeirrar fæðu sem við neytum hverju sinni. ÖU fæða inniheldur hitaeiningar. En hvað er ein hitaeining? Jú, hitaein- ing er mælikvarði sem mælir orkuna í fæðunni á sama hátt og gráðan á hitamælinum er mælikvarði á hita- stig. Tii þess að halda líkamsþyngd okkar innan þeirra marka, sem eðli- legt getur talist, er talað um að það hitaeiningamagn, sem viö neytum dags daglega, megi ekki vera um- fram þær hitaeiningar sem likaminn notar. Prótein Hvað eru prótein og hvert er hlut- verk þeirra í líkamanum? Prótein eru gerð úr amínósýrum. Við þurfum að fá 9 amínósýrur úr fæðunni, sem likamanum eru nauðsynlegar. Pró- teinin eru byggingarefni líkamans. Hann notar þau tU að bygg ja upp vefi og til endurnýjunar á þeim. Það magn próteina, sem eðlilegt má telja að komi úr fæðinu, er um 15% af heUdareiningafjölda, þ.e. af 100 hita- - MATUR OG HOLLUSTA- einingum eigum við að fá 15 hitaein- ingar úr próteinum. Það er ekki sama hvaöan próteinin koma. Hvort þau koma úr dýra- eða jurtarikinu. Bestu próteinin koma úr dýraríkinu því þaðan getum við ver- ið viss um að fá aUar þær amínósýr- ur sem líkaminn þarfnast, en ekki úr jurtaríkinu. Hvert gramm af pró- teinum gefur 4 hitaeiningar. I megrun, sem felur í sér að forðast kolvetni, nýtir líkaminn próteinin tU orkumyndunar en ekki til uppbygg- ingar. Próteinin eru líkamanum aUt- of dýrmæt tU þess að þau séu notuð í annað en uppbyggingu vefja. Þess vegna eru kolvetnasnauðir megrunarkúrar, meðal annars, varasamir. Prótein fáum við úr kjöti, fiski og mjólkurmat. Kolvetni Kolvetni skiptast í einföld kolvetni og flókin kolvetni. Einföldu kolvetnin eru t.d. sykur. Hann hefur að geyma einungis hitaeiningar en engin nær- ingarefni. Þess vegna má draga mjög úr neyslu hans án þess að það komi niður á næringargildi fæð- unnar. Auk þess leikur hann stórt hlutverk í baráttunni viö aukakflóin. Mörgum hefur reynst vel að leggja niður sykurát, t.d. í kaffi, þegar ætlunin hefur verið að megra sig. Flóknu kolvetnin kallast sterkja. Þessi kolvetni finnast meðal annars í kartöflum, baunum, hrisgrjónum og ávöxtum. Þessum kolvetnum fylgja næringarefni (vítamín, steinefni) og trefjar, sem er ein tegund kolvetna. Þessi flóknu kolvetni eru því nauð- synleg i fæðunni. Hvert gramm af kolvetni gefur 4 hitaeiningar. Æskilegt hlutfall kol- vetna í fæðinu er um 50—60% af heildarhitaeininganeyslunni. I 100 hitaeiningum ættu því 50-60 hitaein- ingar aö koma frá kolvetnum og und- ir 10 hitaeiningum úr hvítum sykri. Trefjar eru lika kolvetni en hins vegar eru þau ómeltanleg. Þau eru nauðsynleg í fæðunni vegna þess að þau halda meltingarkerfinu gang- andi, flýta fyrir för fæðunnar gegn- um meltingarkerfið og koma í veg fyrir þann kvilla sem hrjáir alltof marga hér á landi, bæði börn, full- orðna og gamalmenni, nefriilega harðlífi. Trefjaefni fáum viö m.a. úr All bran, hveitiklíði og hörfræjum og nægja yfirleitt 2—3 matskeiöar á dag til að halda kerfinu gangandi. Einnig fást trefjar úr grófu brauði, græn- meti og ávöxtum. I lokin má svo segja frá því að kol- vetni eru nauðsynleg til þess að fitan meltist til fulls. Ef þau eru ekki til staöar meltist fitan aðeins til háifs og getur slíkt ástand haft slæmar auka- verkanir í för meö sér. Þess vegna eru kolvetnasnauðir megrunarkúrar slæmir fyrir líkamann. Fita Fitan er gerð úr fitusýrum. Fitu- sýrurnar skiptast í mettaðar og ómettaðar fitusýrur. Mettuðu fitu- sýrurnar koma úr dýraríkinu. Þær fitusýrur eru slæmar vegna þess að þær hækka blóðfituna og geta þar af leiðandi valdið æða- og hjartasjúk- dómum. Dæmi um fæðutegundir sem innihalda mettaðar fitusýrur eru kjöt og mjólkurmatur. Þess vegna er æskilegt að skera alla sýnilega fitu burt af kjötmeti og drekka léttmjólk í stað nýmjólkur svo eitthvaö sé nefnt. Omettaðar fitusýrur stuðla aö lækkun blóðfitu. Þær fást úr jurta- olíum, lýsi og fiski. Ein þessara ómettuðu fitusýru kallast línoisýra. Hún er lífsnauðsynleg fitusýra, þ.e. líkaminn þarf nauðsynlega að fá hana úr fæðinu. Linolsýran breytist í prostaglandin í líkamanum og gegna þau miklu hlutverki. Hlutfall fitu í fæðinu á ekki að vera yfir 35% af heildarorkuneyslunni, þ.e. af 100 hitaeiningum eiga ekki meira en 35 hitaeiningar að koma úr fitunni. Til þess að auka hlutfall ómettuðu fitusýranna í fæðinu á að boröa jurtasmjörlíki eða jurtaolíur í stað smjörs eöa smjörlikis. Auka fiskneyslu á kostnað kjöts og taka lýsi á hverjum degi. Næringartafia Manneidisféiagsins Lesendum til halds og trausts í baráttunni viö næringargildi fæðunn- ar bendi ég á næringartöflu Mann- eldisfélagsins sem fæst í flestum bókabúðum og sumum matvörubúö- um. Hún er ódýr, hægt að hengja hanauppáveggíeldhúsi ogauðveld ínotkun. Gunnar Kristinsson matvælafræðingur. Endurbótalán: Veitt til húsnæðis eldra en 20ára Með hækkandi sól og betra veðurfari fara menn gjaman að huga að því hvort ekki þurfi að dytta að húsakynn- um sínum. Slíkar lagfæringar geta verið mismunandi miklar. Ef um meiriháttar viðgerðir eða endurbætur á húsnæði er aö ræða geta menn sótt um sérstök lán. ÞesSi lán eru nefnd endurbótalán og er það Byggingars jóð- ur ríkisins sem veitir þau. Þessi lán eru háð þeim skilyrðum að viðkomandi húsnæði sé eldra en 20 ára. 1 sambandi við kaup og sölu íbúða er einnig hægt að fá einskonar endurbóta- lán. Það er í þeim tilfellum sem við- komandi húsnæði, sem keypt er, er i mjög slæmu ástandi og sýnt þykir að endurbóta sé þörf. Uirisóknarfrestur fyrir endurbótalán er enginn og er þessum lánum úthlutaö mánaöarlega. Sérstök eyðublöð fást hjá Húsnæðisstofnun. Á þeim verður umsækjandinn aö gera nákvæmlega grein fyrir þeim framkvæmdum sem fyrirhugaðar eru. Síðan er farið ná- kvæmlega yfir umsóknina hjá Húsnæð- isstofnun og gerð kostnaðaráætlun.. Lánið er síðan ákveöið út frá þessari áætlun. Lágmarkskostnaöarupphæð sem hægt er sækja um lán út á er 351 þúsund krónur. Mögulegt er að fá lán fyrir allt að helmingi kostnaðarins en þó aldrei hærri upphæð en nemur helmingi af nýbyggingarláni. Lánið greiðist út þegar 75 prósent af viðkomandi endurbótum er lokið. Ot- borgun lánsins fer því eftir því hversu hratt miöar viö endurbæturnar. Að sögn Katrínar Atladóttur, for- stöðumanns Byggingarsjóðs ríkisins, er nokkuð mikið um að sótt sé um þessi lán og hefur það farið vaxandi undan- farin ár. Þá eru einnig veitt svokölluð orku- spamaöarlán sem sérstaklega eru ætluð til orkusparandi aögerða í sam- bandi við húsnæði. Fram að þessu hafa þessi lán einungis verið veitt til þeirra svæða sem búa við olíukyndingu. Nú eru hins vegar að koma ný lög þar sem þessi lán verða ekki einskoröuð við oh'usvæði og þar með einnig veitt til svæða sem hafa hitaveitu. aph HRAÐI er svarið s I nútíma þjóðfélagi getur rökrétt hugsun og snör handtök skipt öllu máli. Með auknum ueltuhraða og lægri tilkostnaði, nýtir þú fjármagn þitt betur og stendur því betur að uígi í sífellt harðnandi samkeppni. Kynntu þér ferðatíðnina, sérfarmgjöldin og þjónustu okkar strax, þuí þinn hagur er okkar fag. . FLUGLtlDm FLUGFRAKT simh27800

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.