Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1984, Blaðsíða 16

52
DV. LAUGARDAGUR 25. ÁGUST1984.
Sjötti stærsti þéttbýliskjarni landsins
Kynnisferö á Völlinn
Talsvert er af börnum á Vellinum. Hér takast nokkur á í ameriskum fótbolta.
Þaö er allt svo stórt í Ameríku. Og
þess vegna kemur þaö óneitanlega
flatt upp á mann aö uppgötva aö aöset-
ur upplýsingafulltrúa varnarliösins í
Keflavík er í pínulitlum gulum timbur-
hjalli. Þaö dregur þó nokkuð úr sjokk-
inu að mæta þar inni þeim Dorothy J.
Schmidt, Commander aö tign og
stjórnanda almannatengsla á vellin-
um, og Friöþóri Kr. Eydal aöstoöar-
blaðafulltrúa.
Friöþór útskýrir þaö aö ástandið sé
ekki svona slæmt hjá þeim venjulega.
(Þau eru saman í einu herbergi) heid-
ur sé verið aö taka skrifstofur þeirra í
gegn hinum megin gangsins. Á meöan
veröi þau aö kúldrast í helmingi húss-
ins þar sem öllu ægir saman.
Dorothy J. Schmidt er vingjamleg
kona og hefur strax kurteislegar sam-
ræöur. Friöþór útskýrir aö hann ætli aö
leyfa mér aö heyra og sjá mynd-
skyggnu og segulbandskynningu á
starfsemi hersins og tilgangi meö veru
hans hér. Friöþór segist sýna þetta
Dorothy J. Scmidt, stjórnandi
almannatengsla. Hún hefur verið
13 ár i hernum.
hópum eins og Lions, skólum og fleir-
um sem koma til aö skoða völlinn. Síð-
an er farið meö hópana í heimsókn til
björgunarsveitarinnar, brunaliösins
og svo framvegis, allt eftir því hver
áhuginn er. Friöþór segir að vinna
þeirra sé að sjá um miðlun upplýsinga
um herinn en þau sjá einnig um öll boö
innan vallar. Þau gefa út The White
Falcon sem er vikurit á Vellinum.
Þau hafa ginnig þaö starf meö hönd-
um að kynna hermönnum og f jölskyld-
um þeirra sem koma til dvalar á Vell-
inum Island og Völlinn.
Schmidt segir að um þessar mundir
séu um þaö bil 3100 hermenn á Vellin-
um og um þaö bil 2000 konur og böm.
Um þessar mundir eru 1000 Islending-
ar sem starfa í fullu starfi á Vellinum
og 5 til 800 Islendingar sem vinna
hiutastörfþar.
Því næst skýrir Schmidt frá ýmsum
framkvæmdum sem hafa staöiö yfir,
einangrun, gangstéttarlagningu, hita-
veitulögn og fleira og fleira.
Flestir hermenn, sem á Völlinn
koma, hafa ráöningu í eitt ár þar. Ef
þeir koma meö f jölskyldur sínar veröa
þeir að ráöa sig til aö minnsta kosti
tveggja ára.
Sjötti stærsti
þéttbýliskjarninn
Þaö hefur verið mjög hátt hlutfall
manna sem halda áfram og fram-
lengja dvölina. Schmidt telur þaö eöli-
legt vegna þess meðal annars aö hér-
lendis sé glæpatíöni mjög lág og gott
atvinnuástand.
Næst víkur talinu aö lífi hermann-
anna. Schmidt bendir á að hægt sé aö
fara í feröir ofan af Velli meö feröa-
skrifstofu sem rekin er á Vellinum.
Hún segir aö fariö sé meö allt nýtt fólk
til Reykjavíkur og á söfn og með fyrir-
lestrum reynt aö gefa fólkinu tiifinn-
ingu fyrir því hvernig Island sé. Trú,
innflutningi, útflutningi, bókmenntum
og fleira.
Þá tekur viö tuttugu mínútna pró-
gramm með litskyggnum og dálítið út-
lenskulegu tali Mik Magnússon undir.
Þar er sagt frá Vellinum. I því er meö-
al annars sagt frá aðstoð hermanna í
Heimaey er þar var gos, samvinnu
veðurfræðinga Islendinga og Banda-
ríkjamanna viö veöurrannsóknir og
því að 25% af starfsmönnum vamar-
liösms séu Islendingar.
Á þaö er einnig bent aö þetta sé sjötti
stærsti þéttbýliskjaminn á Islandi. Um
900 íbúöir séu á Vellinum og makar
hermanna og fjölskyldur séu hvattar
til aö koma. Þá er sagt frá uppbygg-
ingu „bæjarins” og menntakerfi, frí-
stundastörfum, sjónvarpi í gegnum
kapal og aö reynt sé aö draga úr áhrif-
um á menningu Islendinga. Vamarlið-
iö sé vísvitandi haft fáliöaö til aö leggj-
ast ekki þungt á.
Eftir dagskrána sitja Friðþór og
Schmidt fyrir svömm um líf fólksins á
vellinum.
Ariö 1974 var gert samkomulag um
aö hermenn byggju eingöngu á Vellin-
um og 1976 og 1977 voru tilbúnar blokk-
ir sem hafin haföi veriö bygging á og
allir fluttir inn á Völlinn. Einu banda-
rísku ríkisborgararnir, sem nokkru
sinni dveljast utan Vallar, sögðu
Schmidt og Friðþór vera fjölskyldur
hermanna sem kæmu í stutta heim-
sókn.
Kynjaskipting hermanna á Kefla-
víkurflugvelli er þannig aö um 17 pró-
sent hermanna á Vellinum eru kven-
kyns. Þaö er dálítið yfir meöaltali því í
bandaríska hernum eru óbreyttir
kvenmenn 9,2 prósent en foringjar 8,8
prósent. Vinnutími hermannanna
margra á Vellinum er frá átta til fimm
en svo eiga þeir iíka skyldudaga sem
geta lent á helgi. Þetta er líka misjafnt
eftir því hvar þeir starfa því sums
staðar eru vaktir tuttugu og fjóra tíma
sjö daga vikunnar eins og Schmidt orö-
ar þaö.
Hermennimir fá 30 daga frí á ári
sem þeir geta tekið í pörtum eða allt í
einu. Þaö fer eftir fjárhag þeirra
hvernig þeir verja því. Sumir fara
um landið, aörir fljúga meö Flug-
leiðum til Evrópu.
I ferðir um landið fara þeir með
feröaskrifstofu af Vellinum. Schmidt
fór til dæmis sjálf nýlega til Víkur.
Afskekkt
En hvemig skemmta hermennirnir
sér?
„Margir fara á matsölustað í Kefla-
vík en þeir hafa einnig aösögn Schmidt
nýtt sér vel þá vakningu sem oröiö hef-
ur í veitingahúsalífi og matsölustööum
í Reykjavík. Schmidt segir að fólk sem
hingað komi sé ákaflega hrifið af
fiskinum og brauöi og kökum sem séu
hérlendis léttari og meö minni sykri en
Bandaríkjamenn eigi aö venjast. Unga
fólkið fer eitthvaö á diskótek. Friöþór
upplýsir þaö aö óbreyttum hermönn-
um af lægstu gráöum sé óheimilt aö
vera á almannafæri milli tólf á miö-
nætti og f ram til sex á morgnana.
Á vellinum eru skólar. Þaö eru um
700 böm þar og því nauösynlegt að
vera meö menntastofnanir.
En á hvaða aldri eru hermennirnir á
Vellinum?
„Obreyttir eru á aldrinum 20 til 25
ára. Foringjar eru frá því á þrítugs-
aldri til langt fram á fimmtugsaldri.
Minni hluti er á fimmtugsaldri og mjög
fáir á sextugsaldri. Um fimmtíu pró-
sent hermannanna eru í yngsta aldurs-
hópnum.
Er Island vinsælt meöal hermann-
anna?
Þaö er í hópi þeirra landa sem kall-
ast afskekkt. Ýmsar ívilnanir valda
því hins vegar að menn geta séö sér í
hag aö koma til Islands. Dæmi um það
er til dæmis hermaður sem býr í Texas
og hefur verið þar í þrjú ár og þarf að
flytja sig annaö. Ef hann fer af frjáls-
um vilja til Islands í ár getur hann
ákveöiö hvert hann fer eftir áriö og
getur þess vegna aftur farið til Texas
og veriö þar næstu þrjú árin. Menn
sem eru í flugsveitum koma hingað
hugsanlega vegna þess aö hér fá þeir
tækifæri til aö vinna þau störf sem þeir
eru þjálf aöir til.
Heilmikiö af fólkinu sem hérna dvel-
ur fær aö sögn Friöþjófs Islandsdellu.
Þaö reynir að læra íslensku og kynnast
menningunni. Friöþór segir aö þaö sé
almennt geysimikill áhugi. Hann segir
að þaö hafi áreiöanlega aukist eftir aö
hlutfall f jöiskyldufólks jókst.
Sjálfboðaliðar
Bandaríkjaher er byggöur upp af
sjálfboðaliðum. Menn gera samninga í
ákveðinn árafjölda. Til dæmis 3, 4 og 6
ára samninga sem þeir geta svo endur-
nýjað.
En hvers vegna fara þeir í herinn ?
Hermennirnir fara til dæmis í herinn
til aö fá tækifæri til að geta ferðast, aö
sögn Dorothy J. Schmidt. Ef menn
ætla aö vinna sig upp í hernum þýðir
þaö venjulega tuttugu ár. Eftir þann
árafjölda geta menn dregiö sig í hlé
með hálft kaup. Foringjar veröa að
hafa verið í College og óbreyttir veröa
aö hafa gengiö í gegnum High school.
Hermenn geta fengið aukna menntun á
meöan á herþjónustu stendur. Á Vell-
inum er til dæmis rekinn kvöldskóli frá
Websterháskóla.
Laun nýbyrjaðs óbreytts hermanns
eru 596 dollarar á mánuði og laun
fyrstu gráöu foringja eru 1143 dollarar.
Síðan hækka þessi laun eftir starfs-
reynslu og tign.
Eftir þessar upplýsingar aUar fór
Friðþór meö mig í mat í Messanum
svonefnda. Þar matast óbreyttir og Is-
lendingar. Starfsfólkið er yfirleitt ís-
lenskt. Bandarískir stjórnendur sögð-
ust afgreiöa um 700 máltíöir í hádeginu
og um 2000 máltíöir á sólarhring. Á
boðstólum voru þennan dag hamborg-
arar, kjúklingar, fiskur, lambakjöt og
fleira. Friöþór sagöi aö lambakjötiö
væri mjög vinsælt þegar þaö væri á
boðstólum enda þætti lambakjöt hinar
mestu kræsingar í Bandaríkjunum. I
Messanum, sem svo er nefndur, voru
verkaklæddir Islendingar, hinar ýmsu
geröir Bandaríkjahermanna sem
ófróöum Islendingi var ómögulegt aö
greina í sundur.
Eftir þetta ók Friöþór hring um vöU-
inn og lét dæluna ganga um byggingar-
tíma, eldsneytisinntöku á flugi, gæslu-
flug og viö sáum þyrlur vamarUösins,
framkvæmdir viö flugbrautir og fleira.
Svæöiö er nokkuð grasi gróið og víöa í
íbúðahverfunum voru börn aö leik á
litlum vöUum. I sumum gluggum voru
álþynnur vegna birtunnar á næturnar
sem hermönnum virðist geöjast mis-
vel.
Vinkað
Hin eldri hús á VelUnum bera nokkuð
annað svipmót en íslensk og myndu
vart þykja sérlega glæsUeg í íslenskri
byggö. Þarna voru hins vegar ný-
byggöar blokkir sem heföu getaö sómt
sér í hvaða nýbyggingarhverfi sem er í
Reykjavík. Viö nokkrar gömlu blokk-
irnar voru verkpallar því veriö var aö
einangra þær.
Brátt lauk hringferðinni og viö sner-
um aftur tU híbýla Friöþórs og
Schmidt. Þá var ekkert annaö eftir en
að kveðja.
Vöröurinn í hliöinu vinkaði. Ég Uka.
SGV
Friðþór Kr. Eydal blaðafulltrúi.
Bandarískur hermaður i mat.