Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1985, Blaðsíða 50

50
DV. MÁNUDAGUR16. DESEMBER1985.
HÁRGREIÐSL ustofan
clAIDA
BLÖNDUHLÍÐ 35
SÍMI13068
Bjóðum allar gerðir permanenta,
lagningar, strípur og nýjustu klipp-
ingar, erum með 10°/o afslátt fyrir
ellilífeyrisþega. Pantið tímanlega
fyrirjól.
v
LAUSAR STÖÐURHJÁ
REYKJAVÍKURBORG
Reykjavíkurborg vill ráða starfsfólk til eftirtalinna
starfa. Starfskjörsamkvæmt kjarasamningum:
• □ Bókasafnsfræðing í 50% starf við bókasafn
Heilsuverndarstöðvarinnar.
□ Læknaritara í 50% starf, eftir hádegi, við Heil-
sugæslustöð míðbæjar.
Upplýsingar gefur framkvæmdastjóri heilsu-
gæslustöðva í síma 22400, kl. 9.00-10.00,
alla virka daga.
Umsóknum ber að skila til Starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9, 6. hæð, fyrir
kl. 16.00 mánudaginn 23. des. 1985.
>
SMÁAUGLÝSINGAR DV
MARKAÐSTORG
TÆKIFÆRANNA
Þú átt kost á aö kaupa og selja
allt sem gengur kaupum og sölum.
Bara aö nefna þaö í smáauglýsingum DV,
hlnu ótrúlega markaöstorgi tækifæranna.
Markaöstorgiö teygir sig víöa, Þaö er sunnanlands
sem noröan, vestan sem austan, í bátum sem flug-
vélum, snjóbílum sem fólksbílum, hvarvetna er DV lesiö.
Einkamál. Já, paö er margt í gangi á markaöstorginu,
en um hvaö er samiö er auövitaö einkamál hvers og eins.
Sumir borga meö fínpressuöum seölum.
Menn nýkomnir úr banka? Þarf alls ekki aö vera.
Gætu hafa keypt straubretti á markaöstorginu daginn áöur.
Smáauglýsingar DV eru markaöur meö mikinn mátt.
Þar er allt sneisafullt af tækifærum.
Þaö er bara aö grípa þau.
Þú hringir...27022
Vid birtum...
Það ber árangur!
Smáauglýsingadeildin er í Þverholti 11.
Opið: Mánudaga-föstudaga, 9.00—22.00
laugardaga, 9.00— 14.00
sunnudaga, 18.00—22.00
Frjalst,ohao dagblað
ER SMÁAUGLÝSINGABLADiD
Menning Menning Menning
Að hnýsast
í sjálfan sig
íslenskir elskhugar
Höf. Jóhanna Sveinsdóttir
Útg. Forlagið, 1985.
Bók þessi hefur að geyma átján
viðtöl við karlmenn á ýmsum aldri,
allt frá tuttugu til sjötíu og fimm
ára. Um ýmislegt er rætt, svo sem
ást, vináttu, tilfinningar, hjóna-
bönd, skilnaði, samkynshneigð og
kynlíf.
Jóhanna segir í formála bókar-
innar: „Ef til vill verða þessi viðtöl
ritstjórum hvatning til að gera
meira að því að tala við hversdags-
hetjurnar Pétur og Pál sem eru
öllu einlægari en það þekkta fólk
sem oftast er verið að eltast við á
síðum dagblaða og vikurita, fólk
sem margt hvert hefur komið sér
upp skotheldri ímynd út á við,
grímu sem er borin von að það feili
frammi fyrir lesendum á sama hátt
og viðmælendur mínir gera sér far
um í þessari bók.“
Hvar byrjar einlægni?
Við lestur bókarinnar hljómaði
þessi ósk Jóhönnu stöðugt í hausn-
um á mér „vegna þess að maður
geymir svo miklu meira með sjálf-
um sér, en það sem hægt er að segja
eða eiga með öðrum. Eins og það
sem felst í bak við sögur,“ svo vitn-
að sé í Froskmann Hermanns
Mássonar.
Hvar byrjar einlægni manns og
hvar endar hún? Getur maður, sem
er ekki einlægur gagnvart sjálfum
sér, verið einlægur gagnvart öðr-
um? Er það ekki svo að til að
standa undir okkur sjálfum, oft á
tíðum, er sjálfsblekkingin nauð-
synleg?
Til að verjast áföllum búum við
gjarnan til „skothelda ímynd“ inn
á við. Því held ég að viðmælendur
Jóhönnu séu, þrátt fyrir nafnleynd,
ekkert einlægari en gengur og
gerist í blaðaviðtölum.
Átakanlegt
Enda er það svo að sumir viðmæ-
lendur hennar afhjúpa sjálfa sig
með „einlægni sinni og hrein-
skilni" eins og t.d. ungur maður
sem er ekkert að eltast við kven-
fólk, hleypur sko ekkert á eftir
konum, nehei, sér sko engan til-
gang í því að eyða tíma í svoddan
nokkuð. Hann er kaldur og klár
karl, segist sáttur við sína lífs-
stefnu og sitt lífshlaup, ekkert sem
angrar hann. Viðtalið er átakan-
legt.
Sumir viðmælendurnir eru sjálf-
umglaðir, jafnvel montnir, aðrir
ferðast á lífslyginni í leit að sann-
leikanum og sjálfum sér. Sumir eru
skemmtilegir, aðrir leiðinlegir eins
og gengur og gerist. En þetta er
einmitt stærsti kostur bókarinnar:
Hver og einn fær að njóta sin í
þeim sannleika, eða þeirri blekk-
ingu sem hann sjálfur kýs. Þeir sem
hafa átt brösótta ævi reyna að
finna blóraböggul; kenna öðrum
um það sem miður fer, en þakka
sjálfum sér það sem hefur heppnast.
Viðtalið við hommann virðist
vera hvað lausast við allan yfir-
drepsskap og tilgerð.
Líflegur og orðheppinn
Það er ekki að sjá að hann eyði
lífinu í að leita að sökudólg örlaga
sinna, heldur leitast hann við að
lifa í sátt við sjálfan sig og annað
fólk. Hann birtist manni sem aðlað-
andi manneskja; hefur ekki fundið
sjálfan sig og veit það. Hann leyfir
þó tímanum að vinna með sér á
meðan hann byggir sig upp sem
venjulegur þjóðfélagsþegn.
Sjötíu og fimm ára „karl“ er
einhver skemmtilegasta persónan
sem Jóhanna talar við. Hann er
líflegur og orðheppinn og sér hlut-
ina í sérkennilegu ljósi. Það viðtal
hefði mátt vera miklu lengra.
Maður með þetta langa ævi hlýtur
að eiga miklu meira að miðla en
hér kemur fram.
Annar skrautlegur persónuleiki
Sælir eru einfaldir
Vésteinn Lúðvíksson.
OKTAVÍA.
Mál og menning 1985,100 bls.
í þessari bók er stuttur rammi:
Félagið ætlar að ráða sér fram-
kvæmdastjóra, „fjarska virkur en
að sama skapi umdeildur félagi að
nafni Oktavía var meðal umsækj-
enda“. Formaður leggur þá til að
þessi umsókn fái sérstaka umfjöll-
un, hver 12 stjórnarmanna
rökstyðji „atkvæði sitt og afstöðu
með átta stuttum sögum um hana,
hinum til upplyftingar og fundar-
efninu til framdráttar". Það sagna-
safn verður síðan uppistaða bókar-
innar, en hver sögumaður dregur
stutta ályktun í lok sinnar frásagn-
ar. Sú ályktun virðist mér alltaf
ómerkileg og oftast út í hött miðað
við undanfarnar sögur: „Fram-
kvæmdastjóri Félagsins verður að
hafa jákvæð áhrif; leysa fremur en
flækja; að geta greint rétt frá
röngu; skilja börn; vera ósigrandi:
eiga sér litríka sögu. Þetta er þá
kaldhæðnin miðað við undanfarn-
ar sögur; til dæmis þegar áttundi
maður hefur sagt frá því hvernig
Oktavía stakk upp í yfirborðslegan
boðara: „Oktavía skal ekki ráðin.
Framkvæmdastjóri Félagsins verð-
ur að vera nærgætinn."
Annað háðslegt atriði sem skapar
dýpt í textanum er hvernig persón-
ur eru einkenndar; ævinlega með
formúlum venjulegs umtals „gift-
ist söngelskri ekkju úr sveit; Kona
á besta aldri kvartaði undan stöð-
ugri vanlíðan; atorkusamur stór-
eignamaður; vammlaus banka-
gjaldkeri og margra barna faðir;
slyng kaupkona; sótti um starf hjá
vel reknu bókaforlagi". Það sem á
e.t.v. að vera sérkennandi reynist
innihaldslaust: „Við Miklubraut
bjó kona“. Og líklega er það mein-
ingin með þessu öllu saman; að
segja að einstaklingssérkennin séu
á yfirborðinu, í sýnd fremur en
raun. Það væri í samræmi við
annað í þessari bók.
Takmarkað
og einhliða
96 örstuttar sögur á 94 blaðsíðum
- það liggur í augum uppi að hvergi
er svigrúm fyrir skáldleg tilþrif í
umhverfislýsingum, fléttu atburða
eða persónulýsingum. Persónurnar
eru tegundareintök, sögurnar
dæmasögur. Fólkið sem rekst á
Oktavíu er venjulegt fólk, tak-
markað og einhliða á einhvern
hátt. Oktavía sýnir því fram á villu
þess vegar og iðulega sér þá per-
sóhan ljósið. Ekki er það nú alltaf,
það yrði einum of leiðinlegt, en
þótt viðmælandi Oktavíu verði
stundum bara ruglaður við orð
hennar eða óánægðari en áður þá
ætti lesendum ævinlega að skiljast
hve rangt er að halda sér í eitt
hlutverk, að hugsa um „háleita
hluti“ en ekki hversdagslega, að
reyna að sýnast mikill í augum
umhverfisins; þá er nú betra að una
sér við innri styrk í kyrrð. Ég sé
ekki ástæðu til að gera hér skrá
yfir þau viðhorf sem svona eru
boðuð; víða sér stað búddískra
skoðana höfundar, einkum í því að
afhjúpa mótsagnir hversdagslegrar
meðalhegðunar og -hugsunar.
Einnig gætir næstu frelsunar hans
þar á undan, til hjálræðis kynlífs-
ins, o.s.frv. Málið er að bókin er
öll á kennimannlegu sviði þurra
dæmisagna um réttan og rangan
hugsunarhátt. Og á því sviði hlýtur
Vésteinn að lenda í skugga rita sem
margir lesendur þekkja: Nýja
testamentisins, Hávamála og
fleiri. Slík spekirit geta verið mjög
skáldleg, sem ég get ekki sagt um
Oktavíu: ég man hvað ég hreifst
af Svo mælti Zaraþústra eftir
Nietzsche og af Dhammapadda.
Yfirmáta sjálfstæð
og þroskuð
Hér hefur verið reynt að tína til
það sem kallast mætti skáldlegt í
Vésteinn Lúðvíksson - „boð-
skaparástríðan spillir...
Bókmenntir
ÖRN ÓLAFSSON
Oktavíu en það virðist mér næsta
lítið. Svo nefndur sé nærtækur