Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1986, Blaðsíða 4

4
DV. FIMMTUDAGUR 20. MARS1986.
Stjórnmál Stjórnmál Stjórnmál Stjórnmál
A L Þl N Gl I - SPEGIL-
MYND ÞJÓDARINNAR?
Á Alþingi Islendinga sitja sextíu
kjörnir fulltrúar allrar þjóðarinnar.
Margir munu ætlast til þess að
alþingismenn séu eins konar spegil-
mynd þjóðarinnar sjálfrar: að þar séu
óbeinir fulltrúar ólíkra þjóðfélags-
hópa, hvort sem miðað er við mennt-
un, atvinnugrein eða kyn, búsetu eða
aldur.
Þetta virðist eðlilegt sjónarmið,
þótt að sjálfsögðu sé ekki hægt að
krefjast þess að algjört samræmi sé i
þessu efni milli þings og þjóðar. I
þjóðfélagi örra breytinga er einnig
við því að búast að tilfærslur í sam-
félaginu taki nokkurn tíma að hafa
áhrif á gerð þess hóps manna sem
hverju sinni veljast til þingsetu.
En hversu góð spegilmynd af þjóð-
inni er sá hópur þingmanna sem nú
sitja á þingi? Og hvaða breytingar
hafa orðið í því efni síðustu áratugi?
Hér verður varpað fram nokkrum
upplýsingum um þingmenn nú og, til
samanburðar, þá þingmenn sem
kjörnir voru í þingkosningunum árið
1963.
Um helmingur háskólamenn
Það fer ekki á milli mála að mun
fleiri alþingismenn hafa lokið há-
skólaprófi en gengur og gerist með
þjóðinni.
Á meðfylgjandi töflu er skólaganga
núverandi þingmanna tilgreind. Þar
sést að tuttugu og sex þingmenn hafa
lokið háskólaprófi. Það eru um fjöru-
tíu og þrír af hundraði þingmanna.
Þar til viðbótar hafa fjórir stundað
háskólanám án þess að ljúka þaðan
prófi. Helmingur þingmanna hefúr
þannig verið við nám í háskóla.
Háskólapróf þingmanna eru af
ólíku tagi en einn hópur sker sig þó
alveg úr og kemur það líklega ekki á
óvart. Það eru lögfræðingar. Þeir eru
nú þrettán á þingi.
Aðeins einn alþingismaður hefur
látið unglingaskólanámið nægja,
annar gagnfræðaskólanám, sá þriðji
nám í Kvennaskólanum. Fimm þing-
menn hafa fagpróf í einhverri grein.
•Jafnmargir eru búfræðingar. Sex hafa
lokið kennaraprófi og átta námi í
verslunarskóla.
Lögfræðingum fækkað
Hvernig var menntun alþingis-
manna háttað eftir þingkosningarnar
1963? Hvað hefur breyst í því eíhi á
tuttugu og þremur árum?
Háskólamenntaðir menn voru þá
sem nú um helmingur þingsins (tutt-
ugu og átta, en fimm til viðbótar
höfðu stundað háskólanám án prófa).
En skipting þeirra innbyrðis var
nokkuð ólík og menntunin mun ein-
hæfari. Þá voru til dæmis nítján lög-
fræðingar í hópnum. Þeim hefur því
fækkað umtalsvert á þingi.
Sömuleiðis voru mun fleiri án um-
talsverðrar skólagöngu í hópi þing-
manna árið 1963 en nú. Að öðru leyti
vísast til meðfylgjandi töflu.
Fimmtán af hundraði konur
Konum fjölgaði talsvert við síðustu
alþingiskosningar m.a. vegna tilkomu
framboðs Kvennalistans.
Á þingi eiga nú sæti níu konur en
fimmtíu og einn kárlmaður. Hlutur
kvenna er því fimmtán af hundraði,
Fréttaliós
ELÍAS SNÆLAND
JÓNSSON
AÐSTOÐARRITSTJÓRI
en þær er hins vegar um helmingur
þjóðarinnar sem kunnugt er.
Þetta er hins vegar mikil framför
frá því sem var árið 1963. Þá var
einungis ein kona kjörin á þing.
BÚSETA ÞINGMANNA
1963 1986
Reykjavík 30 23
Reykjanes 5 8
Vesturland 4 6
Vestfirðir 2 2
Norðurland vestra 5 4
Norðurland eystra 5 7
Austurland 4 5
Suðurland 5 5
60 60

AÐALSTARF FYRIR ÞINGMENNSKU
1963 1986
Opinbera kerfið 23 27
Landbúnaður 7 8
Sjávarútvegur 7 4
Iðnaður 1 0
Viðskiptalíf 9 4
Fjölmiðlun 6 7
Annað 7 10
60 60
(Undir „annað“ flokkast einkum störf hjá þjónustufyrirtækjum
í einkaeign og félagasamtökum.)
Nær helmingur starfsmenn
hinsopinbera
Forvitnilegt er að skoða skiptingu
þingmanna eftir þeim atvinnugrein-
um sem þeir störfuðu í sem aðalstarf
áður en þingsetan varð meginverk-
efni þeirra.
Eins og meðfylgjandi tafla ber með
sér hefur nær helmingur núverandi
alþingismanna, eða tuttugu og sjö,
haft aðalstarf sitt hjá hinu opinbera,
þ.e. riki eða sveitarfélögum. Þar af
eru kennarar á ólíkum skólastigum
fjölmennastir, eða þrettán talsins.
Landbúnaðurinn er sú framleiðslu-
atvinnugrein sem á flesta fulltrúa á
þingi eða átta. Sjávarútvegurinn hef-
ur fjóra. Úr viðskiptalífinu (þar með
talin bankastarfsemi) koma sömuleið-
is fjórir þingmenn, en iðnaðurinn á
engan fulltrúa.
Starf við fjölmiðlun virðist vænlegt
til jjingsetu sem ‘fyrr: sjö þingmenn
hafa haft aðalstarf sitt fyrir þing-
mennskuna við dagblöð, útvarp eða
sjónvarp. Mun fleiri hafa starfað við
fjölmiðla að einhverju leyti en haft
annað sem aðalstarf síðustu árin fyrir
þingkjör.
í þessu samhengi er ekki úr vegi
að líta á mikilvægi helstu atvinnu-
greina fyrir þjóðarbúið.
Tölur um virka starfsmenn í at-
vinnulífinu sýna að sjö til átta af
hundraði vinnuaflsins starfa við land-
búnað, um fimmtán af hundraði við
sjávarútveg og um tuttugu af hundr-
aði við opinberan rekstur.
Landbúnaðurinn er því hálfdrætt-
ALDUR ÞINGMANNA 1963 1983
Yngri en 30 ára 1 1
30-39 ára 8 12
40-49 ára 20 20
50-59 ára 19 21
60-69 ára 11 5
70 ára og eldri 1 1
60 60
MENNTUN ALÞINGISMANNA
1963 1986
Háskólapróf 28 26
Verslunarpróf 8 8
Kennarapróf 3 6
Búfræðipróf 4 5
Háskólanám án prófs 5 4
Fagpróf ýmiss konar 2 5
Annað 10 6
60 60
(Fagnám: Stýrimannaskóli, vélskóli, iðnskóli, fóstruskóli, sjúkraliða-
skóli. Annað: Stúdentspróf án frekara náms, kvennaskóli, gagnfræða-
skóli, unglingaskóli, barnaskóli. Háskólapróf: Flestir, eða 19 árið 1963
og 13 árið 1986, með iögfræðipróf.)
I dag mælir Dagfari_______I dag mælir Dagfari_______I dag mælir Dagfari
Ráðherrablómvendir
Það dró heldur betur til tíðinda í
þinginu i fyrradag. Forystan í Al-
þýðusambandinu og fulltrúar
Verkamannasambandsins stilltu
sér upp í röð fyrir framan hans
hátign Matthías Bjarnason banka-
málaráðherra og færðu honum
blómvönd og þakkarávarp með
glassúr. Haft er eftir forseta ASÍ í
einu dagblaðanna í gær að blóma-
gjöfin hafi verið virðingarvottur
vegna þess að ráðherrann beitti
„öllu því sem hann átti til“ til að
fylgja eftir nýgerðum kjarasamn-
ingum. Formaður Verkamanna-
sambandsins bætti því við að ráð-
herrann hefði „gengið í málið með
einstökum dugnaði og skörungs-
skap“.
Og hvað var það nú sem verka-
lýðshreyfingin gladdist svona mikið
yfir? Jú, ráðherrann hafði komið því
til leiðar að bankarnir hættu við að
hækka þjónustugjöld sín. Þetta eru
gjöld sem bankarnir taka fyrir
ýmiss konar þjónustu, hundrað
krónur þar og hundrað krónur hér,
greiðsla fyrir tékkhefti sem kosta
hundrað og fimmtíu krónur og þar
fram eftir götunum. Yfirleitt hafði
enginn tekið eftir þessu lítilræði og
ekki einu sinni ráðherrann sjálfur.
Að minnsta kosti kom það honum
í opna skjöldu þegar formaður
Verkamannasambandsins kvaddi
sér hljóðs utan dagskrár í síðustu
viku og taldi upp þau gjöid sem
bankarnir hefðu hækkað á eigin
spýtur um sama leyti.
Ráðherrann gekk í málið og eftir
því sem verkalýðshreyfingin hefur
uppgötvað var það hans verk prívat
og persónulega sem nú hefur leitt
til þeirrar niðurstöðu að bankaveld-
ið hefur séð að sér og dregið hækk-
anirnar til baka. Og þess vegna var
blómvöndurinn afhentur.
Þetta mun í fyrsta skipti í sögunni
sem ráðherra fær blómvönd fyrir
að vinna verk sem honum ber að
vinna - og gera það sem hann á að
gera. Nú hefur það að visu komið
fyrir áður að ráðherrar hafa sinnt
skyldustörfum sínum, og það jafn-
vel ótilkvaddir, en verkalýðsforyst-
an hefur greinilega ekki búist við
að Matthías Bjarnason væri einn af
þeim sem gerðu það sern þeir eiga
að gera. Þess vegna gladdist hún svo
ákaflega að hersingin mætti öll í
þinghúsinu til að færa Matthíasi
þakkir sinar.
Nú kann einhver að velta því fyrir
sér hvaða máli það skiptir verka-
mennina í Verkamannasamband-
inu hvort bankagjöld af víxlaþjón-
ustu og tékkheftum eru nokkrum
krónunum hærri eða lægri. Einhver
hefði haldið að aðrar stéttir væru
tíðari gestir í bankabatteríinu en
launamaðurinn í verkalýðsfélögun-
um. Að minnsta kosti gætu sumir
sagt að stundum hefði verið stærra
tilefni til blómagjafa af hálfu ís-
lensku alþýðustéttarinnar heldur
en endilega nú.
En þetta er misskilningur. Verka-
mennirnir hans Guðmundar jaka
hafa haft þungar áhyggjur af banka-
gjöldunum og Iifskjör þeirra standa
og falla með þessum útgjöldum.
Örvænting þeirra hlýtur að hafa
verið gífurleg þegar bankarnir réð-
ust gegn kjarabótunum þeirra í
hækkuðum bankakostnaði, alveg
eins og þegar bévítans bílaumboðin
ætluðu að svindla á lækkuninni sem
ASÍ hafði samið um í kjarabót
handa umbjóðendum sínum. Það
eru bílarnir og bankarnir sem skipta
máli fyrir launafólkið í landinu og
Alþýðusambandið og Verkamanna-
sambandið vita hvar hagsmunirnir
liggja.
Þess vegna afhenda verkalýðs-
foringjarnir blómvendi þegar ráð-
herrar veija umbjóðendur þeirra
fyrir lífskjaraskerðingu bankanna.
Nú bar svo við að sama daginn og
Matthías fékk blómvöndinn til-
kynnti Ragnhildur tryggingaráð-
herra að hún hefði fengið trygg-
ingafélögin til að lækka iðgjöldin á
bílatryggingunum. Þetta hlýtur að
kosta annan blómvönd handa Ragn-
hildi og svo koll af kolli. Enginn
ráðherranna lætur það um sig spyij-
ast að hann sé minni i skörungs-
skapnum þegar kemur að því að
gera það sem hann á að gera og ef
svo heldur fram sem horfir verður
gósentíð i blómabúðunum á næs-
tunni. Vonandi duga kjarabæturnar
fyrir blómunum. Dagfari