Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1986, Blaðsíða 34

34
DV. FIMMTUDAGUR 20. MARS1986.
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Gengið um tækniminjasafn Þjóðminjasafnsins:
Þegar ekkert er eftir
af altaristöflum og rúm-
fjölum þá taka bflamir við
„Þegar ekki er hægt að safna fleiri
altaristöflum og rúmfiölum þá eru
bílarnir næstir," segir Þór Magnús-
son þjóðminjavörður. „Við leggjum
mesta áherslu á að safna hversdags-
legum hlutum sem settu svip á daglegt
líf. Þar er áhugaverðast að eiga vöru-
bílana sem ollu byltingu í flutningum
og samgöngum í landinu. Þeir gegndu
sama hlutverki og járnbrautir í öðr-
um löndum.“
Það eru þessi tæki sem eiga að vera
uppistaðan í tækniminjasafni Þjóð-
minjasafnsins. Þegar hefur verið
dregið mikið í safnið. Þar eru nokkur
sýnishorn af bifreiðum, bátavélum,
dráttai vélum, siglingatækjum og yfir-
leitt öllu því sem barst til landsins á
fyrstu árum tæknibyltingarinnar -
það er að segja því sem enn er eftir.
Safn án húss
En hvar er tækniminjasafnið til
húsa? Eiginlega alls staðar og hvergi.
Husnæði undir það er ekkert til en
mununum er komið fyrir í leiguhús-
næði víðs vegar um bæinn. Slökkvi-
bíll af gerðinni Ford T er geymdur á
slökkvistöðinni. Annar vörubíll af
sömu gerð er uppi á Ártúnshöfða. Ein
bátavélin er í Þjóðminjasafninu og
önnur í skemmu við Árbæjarsafhið.
Þar eru raunar flestar bátavélanna
óuppgerðar og bíða þess að tími verði
til að koma þeim í stand.
Enn sem komið er gengur betur að
safna hlutunum en að koma þeim í
sýningarhæft; form. Stefnan er að
bjarga frá glötun enda hefur einn
maður ekki undan að gera allt upp
sem safninu berst. Það er atvinna
Páls Jónssonar vélvirkja að endur-
byggja verkfærin. Hann hefur þjónað
Þjóðminjasafninu síðan árið 1977. Á
þeim árum hefur hann komið í lag
flestu af því sem safnið á nú afheilleg-
um gripum. Og hann hefur auk þess
alla króka úti við öflum tækja sem
síðar eiga eftir að prýða væntanlegt
tækniminjasafn.
Það er þohnmæðisverk. Menn þurfa
að hafa augun opin fyrir öllu því sem
hugsanlega gæti komið að notum.
Það vantar ef til vill hlíf á vél. Heyrst
hefur að þannig hlíf sé til norður í
landi. Bretti af slökkvibíl hefur ef til
vill endað í mýri uppi á Skeiðum. Þá
þarf að grafa það upp. Og þannig er
endalaust hægt að rekja sögurnar af
aðdráttunum i safnið.
Byrjaði með gamla Ford
Fyrsti gripurinn, sem Þjóðminja-.
safnið eignaðist til að hafa í væntan-
legu tækniminjasafni var slökkvibíll
af gerðinni Ford T frá árinu 1923 -
merkilegt eintak með gólfskiptingu í
stað gírskiptingar og að sjálfsögðu
án yfirbyggingar eins og algengt var
með fyrstu bílana sem komu til lands-
ins.
Þetta er fyrsti slökkvibíllinn sem
keyptur var til nota utan Reykjavík-
ur. Það voru Akureyringar sem eign-
uðust bílinn nýjan og Akureyringum
þjónaði hann lengi vel. Hann var
síðan seldur og breytt í vörubíl.
Það var Erlingur Halldórsson,
hrunaeftirlitsmaður í Hafnarfirði,
sem vissi hvar þessi ágæta bifreið var
niður komin. Hann tók að sér að gera
hana upp og færa aftur í upprunalegt
horf. Endurbæturnar varð hann að
gera eftir minni því engar myndir eru
til af þessari bifreið eins og hún var
við komuna tif landsins árið 1923.
Viðgerðinni var lokið árið 1970 og
bíllinn þá afhentur Þjóðmjnjasafn-
Á Slökkvistöðinni er þessi forláta dæluvagn sem notaður var fram á tíma
vélknúinna farartækja.
Þegar Pétur Jónsson var að gera upp Alpha-vélina sem nú er geymd í Þjóð-
minjasafninu þurfti að smíða mót og steypa að nýju nokkra vélarhluta.
Þetta er glóðarhausvél af gerðinni Bolinders - vel gangfær þótt enn vanti hlif-
ina yfir hausinn.
Alpha-vélin eftir að hún var gerð upp og komið fyrir í Þjóðminjasafninu. Hún
er nú sem ný.
,*