Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1986, Síða 20
Fer saksóknari ríkisins
í lestrarpróf?
Ríkissaksóknari, Þórður Bjöms-
son, stefndi Þorgeiri Þorgeirssyni
rithöfundi fyrir Sakadóm Reykja-
víkur þann 13. ágúst í fyrrasumar.
Siðan hafa staðið réttarhöld í máli
ríkissaksóknara gegn Þorgeiri fyr-
ir „æmmeiðandi aðdróttanir í garð
lögreglumanna í tveimur greinum
í Morgunblaðinu", eins og segir í
stefnunni. Greinar þessar birtust í
desember 1983 og komu í kjölfar
svonefnds Skaftamáls sem byrjaði
í fatageymslu Þjóðleikhússkjallar-
ans eins og frægt var. Greinar þær
sem ríkissaksóknari stefndi Þor-
geiri út af nefndust „Hugum nú að
- opið bréf til Jóns Helgasonar
dómsmálaráðherra." Seinni grein-
in bar fyrirsögnina „Neyttu á
meðan á nefinu stendur..." Þær
„ærumeiðandi aðdróttanir", sem
Þorgeiri var stefnt fyrir, vom svo-
hljóðandi í fyrri greininni: 1)
„Einkennisklædd villidýr". 2)
„Einkennisklæddu villidýra". 3)
„Stofufélagar þessa unga manns
sögðu mér að bæklun hans væri
af völdum útkastara og lögreglu.
Þessu vildi ég þá ekki trúa svona
fyrirvaralaust og spurði bæði
lækna og sjúkralið að þessu. Jú,
rétt var það: þarna var komið eitt
af fórnardýrum löggæslunnar í
næturlífi Reykjavíkur.“ 4) „Þá brá
svo við að hvarvetna hitti ég fólk
sem kunni sögur af mönnum sem
lent höfðu jafn illa eða ver í þessum
einkennisbúnu óargadýrum. Sumir
höfðu jafnvel verið sendir afturá
vitsmunastig bernsku sinnar með
kyrkingatökum sem lögreglumenn
og útkastarar kunna en fara ekki
með af skynsamlegu viti heldur
fautaskap og hugsunarleysi. Sögur
þessar eru svo gjörsamlega sam-
hljóða og margar að það verður æ
örðugra að vísa þeim frá sér eins
og hverjum öðrum uppspuna." 5)
„fórnardýr lögregluhrottanna". 6)
„...að lofa hrottum og illmennum
að þægja sínu brenglaða tilfinn-
ingalífi..."
I seinni grein Þorgeirs stefnir
saksóknari ríkisins vegna eftirfar-
andi klausu: „Aðfarirnar lýstu svo
mætavel þeirri mynd sem almenn-
ingur hlýtur óðum að vera að gera
sér af lögreglu í sjálfsvörn: bola-
brögð, falsanir, lögbrot, hindur-
vitni, flaustur og ráðleysi."
Verði Þorgeir Þorgeirsson fund-
inn sekur vegna framangreindra
ummæla um lögregluna má hann
allt eins búast við að vera dæmdur
til þriggja ára fangelsisvistar.
Ósk um lestrarpróf
Réttarhöld hafa staðið í allan
vetur vegna þessa máls. Og lauk
fyrir 10 dögum með því að dómari
lagði fyrir verjanda Þorgeirs, Tóm-
as Gunnarsson hrl., að skila skrif-
legri vörn í málinu þann 3. júní nk.
Saksóknari er hins vegar ekki
skyldur til að skila sókn í málinu
- og gerir því ekki. Dómari er Pét-
ur Guðgeirsson.
í síðasta réttarhaldi lagði Þorgeir
fram æði óvenjulega ósk - hann fór
fram á það við dómara og saksókn-
ara að þeir færu í lestrarpróf: „Mig
langar til þess að biðja um það,
herrar mínir - og það er min sein-
asta ósk hér í þessu réttarhaldi -
að þið báðir tveir: dómari og sak-
sóknari, leggið fram vottorð um
lestrarkunnáttu ykkar. Þá á ég við
tæknilega lestrarkunnáttu. Þetta
gæti t.d. verið fullnaðarpróf í lestri
eða lestrarpróf sem þið tækjuð nú
í vor eftir stöðlum Barnaskóla
Reykjavíkur. Forsendur þessarar
beiðni - sem með nokkrum hætti
er mín hinsta ósk í þessu máli -
get ég rökstutt nánar ef krafist
verður."
Steinhljóð
En hvorki Pétur dómari né Þórð-
ur saksóknari kröfðust rökstuðn-
ings Þorgeirs vegna þessarar
beiðni um próf í lestri. Þeir létu
bara eins og þeir hefðu ekki heyrt
hana. Og þótt hún væri lögð fram
skriflega á borð dómara var hún
ekki færð til bókar. Það var stein-
hljóð í dómsalnum í Borgartúni 7
- eitt andartak var sem engill flygi
um salinn. Það hefur eflaust verið
réttlætisgyðjan að flögra kringum
höfuð hinna lærðu manna. En sak-
sóknari þagði. Og dómarinn þagði
líka, horfði staðfastlega út um
gluggann.
Verjandinn fór fram á að beiðnin
yrði færð til bókar. Ekkert svar.
Ekkert skrifað i bók.
Tómas Gunnarsson verjandi
skrifaði þá Pétri sakadómara bréf
og sendi seinna þann sama dag.
Þar segir m.a.: „Ákærði bað um að
lögð yrðu fram vottorð um lestrar-
kunnáttu dómarans og ríkissak-
sóknarans í málinu og bauðst til
að rökstyðja beiðnina, ef óskað
yrði eftir.
Dómarinn og ríkissaksóknarinn
hlustuðu á ákærða lesa upp beiðn-
ina, en síðan lét dómarinn sem
hann hefði ekki heyrt hana né
heldur ósk mína sem verjanda um
að beiðnin yrði bókuð. Var beiðnin
því ekki færð til bókar. Ekki var
spurst fyrir um afstöðu ríkissak-
sóknara til beiðninnar, né heldur
rök ákærða fyrir henni. Ekki var
heldur sinnt athugasemdum mín-
um þegar bókun þinghaldsins var
lesin upp við lok þess.“
Og heyrnarleysi réttarins var síð-
an undirritað og vottað af tveimur
starfsmönnum - í útskrift yfir rétt-
arhaldið var ekki minnst á það sem
Þorgeir, stefndi í málinu, og verj-
andi hans höfðu þó lengst mál um.
Steinhljóð.
Ritdómarar þurfa að kunna
að lesa
Þorgeir sagði blaðamanni að
hann ætlaði sér ekki að hlíta dómi
um ritstörf sín frá hendi manna sem
ekki treystu sér í lestrarpróf. „Það
er langt síðan að ég komst að þeirri
niðurstöðu að ástæðan fyrir því að
þeir eyða tima og fé í að reka þetta
mál áfram er ólæsi þeirra.
Tilgangurinn með því að biðja
þá um að fara í lestrarpróf var í
sjálfu sér hávísindalegur. Ég vildi
komast að því hvaða tegund ólæsi
þeir væru haldnir. Ólæsi getur ve-
rið tvenns konar - tæknilegt ólæsi,
þ.e. að menn kunna ekki að kveða
að. Og svo huglægt ólæsi. Séu þeir
haldnir huglægu ólæsi, þá lesa þeir
kannski uppá 10, en ólæsi þeirra
er þá geðrænt og getur stafað af
pólitík eða öðrum huglægum höml-
um.
Ég samdi mínar greinar með sér-
stöku tilliti til laga um meiðyrði.
En þessir gæjar hafa brotið bæði
lög og stjórnarskrá í þessu máli.
Svo neita þeir að fara í lestrarpróf
- og þar af leiðir álykta ég að þeir
hafi dæmt sjálfa sig ólæsa og þar
með óhæfa til að dæma. Ég get því
ekki tekið mark á þeim. Dómarinn?
Ég hef ekki getað greint á milli
þeirra. Dómarinn virðist vera ein-
hvers konar þjónn saksóknarans. í
íslensku réttarfari virðist ekki
gerður greinarmunur á dómsvaldi
og ákæruvaldi.“ _GG