Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.1986, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1986.
Frjálst,óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 1-1, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð i lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Forval og samningar
Tveir af helztu verkalýðsforingjum Alþýðubanda-
lagsins heyja harða baráttu í forvali flokksins í Reykja-
vík nú um helgina. Þeir Asmundur Stefánsson og
Þröstur ÓLafsson berjast um að hljóta öruggt sæti á
lista flokksins við næstu þingkosningar. Aðrir, sem
koma til greina í efstu sætin, eru Svavar Gestsson og
Guðrún Helgadóttir. Ekki er víst, að flokkurinn geti
fengið nema þrjá þingmenn kjörna í Reykjavík. Barátta
þeirra fjögurra, sem nefnd voru, er því hin ákafasta.
Illu heilli setja átök þeirra Ásmundar og Þrastar strik
í reikninginn í kjarasamningunum. Þeir eru mjög á
öndverðum meiði um, hvernig staðið skuli að samning-
unum. Það spillir fyrir árangri í samningamálunum og
verður launþegum til tjóns. Staða þeirra félaga fyrir
forvalið og atkvæðaveiðar valda óskunda.
Þeir reyna að stela sviðinu hvor af öðrum.
Fréttir síðustu vikna sýna, hvernig þetta gerist.
Launþegar höfðu til skamms tíma reiknað með, að
kjarasamningar færu fram með svipuðum hætti og
venjulega, nú þegar samningar verða lausir um áramót-
in. En Þröstur Ólafsson kom með leikfléttu. Hann og
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Verkamanna-
sambandsins og Dagsbrúnar, fengu samþykkt í Dags-
brún, að nú skyldi aðeins stefnt að bráðabirgðasamning-
um. Alvörusamningarnir yrðu látnir bíða þingkosninga
og þess, að sæist, hvaða ríkisstjórn yrði við völd eftir
þær.
Þröstur ÓLafsson var því enn að leggja undir sig
sviðið og reyna að marka stefnu fyrir alla verkalýðs-
hreyfinguna. Asmundur Stefánsson snerist strax gegn
þessari stefnu Þrastar. Ásmundur fékk því framgengt,
að formannaráðstefna Alþýðusambandsins lýsti yfir um
síðustu helgi, að nú skyldu gerðir alvörusamningar en
ekki samningar til bráðabirgða. Meira að segja tókst
að fá formannafund Verkamannasambandsins til að
hafna hugmynd formanns síns, Guðmundar J., og óska
eftir alvörusamningum. Ásmundur hafði því unnið sigur
um sinn og stolið senunni af Þresti. Ásmundur fylgdi
þessum sigri eftir. Næsta dag var lýst yfir, að Alþýðu-
sambandið og Vinnuveitendasambandið hygðust reyna
að semja fyrir fyrsta desember, sem sé á tæpri viku.
Tækist slíkt eða miðaði verulega í viðræðum í þessari
viku, hefði Ásmundur staðið með pálmann í höndunum
fyrir forvalið. Verkalýðsmenn vænta þess, að í þessum
samningum tækist til dæmis að hækka mikið laun hinna
lægst launuðu. Margir vonast til, að hækka mætti
lægstu laun úr 19 þúsund krónum á mánuði upp í 25-26
þúsund. Eftir er að sjá, hvernig fer um það. En Þröstur
Ólafsson gat ekki látið Ásmund standa upp úr sem leið-
toga. Þröstur lék því enn leik.
Hann fékk Dagsbrún til að lýsa yfir í fyrradag, að
félagið léti hvorki Alþýðusambandið né Verkamanna-
sambandið semja fyrir sig. Dagsbrún leggur þungann á
uppstokkun í frumskógi kauptaxtakerfisins og hefur því
áberandi aðrar áherzlur en ASÍ-menn. Þessi samþykkt
Dagsbrúnar olli taugatitringi í röðum samningamanna.
Þröstur hafði enn tekið frumkvæðið. Vinnuveitendur
telja fráleitt að semja án Dagsbrúnar. Staða Ásmundar
var eyðilögð.
Þetta er fjörug skák. En hún spillir einingu í verka-
lýðshreyfingunni og gerir erfitt að taka fulltrúa
launþega alvarlega að sinni.
Haukur Helgason.
„Eftirleikurinn reyndist auðveldur fyrir Ólaf, málfiutningur hans á miðstjórnarfundinum var eins og eftir kokkabók-
um norska heimatrúboðsins, fundarmenn fögnuðu væntanlegum sigri nýrrar jafnaðarstjórnar með sigurglýju i
augum og són í höfðinu, eins og á best lukkuðu bænasamkomum heittrúarsafnaðar."
Hugmyndin í Heims-
mynd er falsmynd
Ekki er ráð nema í tíma sé tekið,
hugsuðu þeir sjálfetæðismenn á síð-
astliðnu sumri, þegar þeir tóku til
við að velta fyrir sér hvers konar
stjómarmynstur kæmi helst til
greina efitir kosningar á næsta ári.
Þeir þrír menn, sem mestan sigur
unnu í prófkjörum í haust, voru
valdir til að viðra getspeki sína í
hinu glæsilega tímariti stuttbuxna-
deildar, Stefni; þetta vom auðvitað
þeir Birgir, Friðrik og Halldór
Blöndal.
Eftir þurra en lögmannslega rök-
semdafærslu komst Birgir að þeirri
niðurstöðu að viðreisnarútgáfan
væri litt traustvekjandi með nýjum
formanni Alþýðuflokks; gagnkvæmt
traust og náin vinátta viðreisnarár-
anna rokin út í veður og vind milli
þessara „aðila“. Álit Birgis á Jóni
Baldna síst meira en Höllustaða-
bónda. Þeir Frikki og Blöndal
komust að ámóta niðurstöðu, ofur-
litlum fölva hafði slegið á innileik-
ann í garð Framsóknar og meira að
segja hafði Halldór óljósan grun um
að einhverjar væringar væru innan-
flokks í Alþýðubandalaginu og það
ekki nægilega trúverðugt þess
vegna. ^
Þrátt fyrir það að þessir valin-
kunnu sóma- og gáfumerfn gerðu sér
fulla grein fyrir því að það þarf að
minnsta kosti tvo til, líkt og Dansk-
urinn segir, þá fannst engin niður-
staða nema sú helst að Sjálfstæðis-
flokkurinn gæti ekki stjómað með
neinum nema sjálfum sér. Af þessu
má sjá að hinn mesti viðvanings-
bragur var á öllum þeirra vangavelt-
um.
Stjórnarmyndun í HEIMS-
MYND
Það var hins vegar enginn minnsti
vottur viðvaningsbrags þegar Ólafur
Ragnar, hinn víðfrægi stjómmála-
fræðingur, tók til við að leysa stjóm-
armyndunardæmið. Þar em
auðvitað hæg heimatökin enda em
pólitísk módel allt í senn hans lær-
dómur, lífestarf og leikur. Eins og
við hugljómun spratt lausnin fúll-
sköpuð út úr lokkaprýddu höfði
hans, líkt og Pallas Aþena úr höfði
Seife forðum. Afeprengi óvenju fjöl-
þættrar pólitískrar reynslu og mikils
lærdóms kallaði Ólafur jafnaðar-
stjóm, stjóm Alþýðubandalags,
Alþýðuflokks og Kvennalista.
Nú var heldur en ekki handagang-
ur í öskjunni við að koma hugmynd-
inni á framfæri með sém mestum
glæsibrag. Keyra hana í gegnum alla
fjölmiðla, sem ærið er af, og rúlla svo
yfir foiystu flokksins, sem ekki bar
hönd fyrir höfuð sér, og stækkaða
miðstjóm. Það tókst án þess að
Kjallarinn
Garðar
Sigurðsson
þingmaður fyrir
Alþýðubandalagið
nokkur æmti eða skræmti, enda
hafði Ólafur strax í upphafi kynnt
hugmynd sína sem stefriu Alþýðu-
bandalagsins, án þess að nokkur
stofnun flokksins hafði svo mikið
sem verið spurð.
Þetta er kallað „að hanna at-
burðarás" á fagmáli stjómmálafræð-
inga.
Eftirleikurinn reyndist auðveldur
fyrir Ólaf, málflutningur hans á mið-
stjómarfundinum var eins og eftir
kokkabókum norska heimatrúboðs-
ins, fundarmenn fögnuðu væntan-
legum sigri nýrrar jafnaðarstjómar
með sigurglýju í augum og són í
höfðinu, eins og á best lukkuðu
bænasamkomum heittrúarsafnaðar.
„Fólkið í landinu" og „félagshyggju-
öflin“, eins og Ólafur segir svo oft,
höfðu myndað stjóm; ráðherralisti
birtur með pompi og pragt, að visu
án Hjörleifef?). Ólafur Graham trúði
því heitt að stjómin myndi pluma
sig vel.
Formsatriðin ein voru eftir
Ólafur kann allt - nema telja
„Jafiiaðarstjómin“ var svo gott
sem í burðarliðnum. Ólafur og félag-
ar vom komnir í ljósmóðursloppana,
og miklar hríðir fóm um flokka þá
og samtök sem meinta aðild áttu að
króganum en kollhríðin lét á sér
standa. Jón Baldvin neitaði „alfar-
'ið“, eins og nú er sagt, minnstu
hlutdeild í „jafnaðarfóstrinu“., sem
hann taldi aðeins mislukkað hugar-
fóstur formanns framkvæmdastjóm-
ar; Jón taldi kvennalistaliðið ekki
samstjómarhæft. Oft ratast kjöftug-
um satt á munn. Kvennalistinn, hinn
pólitíski misskilningur, gaf heldur
ekkert út á „hugmynd" Ólafe og fé-
laga, enda svo sem sama hvorum
megin hiyggjar hann liggur.
Jón svaraði með því að leggja sjálf-
ur fram ráðherralista af sinni hálfu,
að sjálfsögðu mjög hógværan, að
hans hætti, og reyndist tilbúinn til
að halda fram hjá öllu þessu liði og
þá með íhaldinu.
Ekki er því að neita að ofurlitlir
agnúar virðast vera á því að mynduð
verði svokölluð „jafnaðarstjóm"
samkvæmt þeim Ólafi. Að vísu hefur
ekki annað skeð en það að eins og
tveir þriðju þess liðs er horfið „út
úr myndinni", eins og sagt er í nú-
tímamáli, sem mynda átti stjómina.
Það getur varla talist mikið vanda-
mál pólitískra módelsmiða en hins
vegEir öldungis ófært ef tillit er tekið
til staðreynda; það gerir Ólafur ekki
hversdags. Af hveriu ætti hann svo
sem að taka mið af þeim? Það er
hins vegar sýnu verra ef formaður-
inn hefur látið dragast út í díki
óraunsæis og fáránlegrar óskhyggju.
En - að hveiju beindist óskhyggj-
an? Að mynda stjóm sem afar fáir
trúa að nokkum tíma geti gengið
og líklegast endar með ósköpum.
Allt þetta gildir þó engu. Ein-
faldlega vegna þess að þetta lið hafði
aldrei svo mikið sem skugga af
„séns“ til að fá meirihluta (til guðs
lukku). Kratamir em þó ekki nema
6, kannski að viðbættum þrem bak-
fisklitlum flækingum, 10 úr AB og
þrír pilsklæddir, samtals 22 þing-
menn. Ekki er þetta meirihluti af 63.
Jafhvel þó menn byggi á afepymu
óraunsærri „skoðanakönnun" telst,
þess hópur aldrei meira en 30 af 63.
Það er heldur ekki meirihluti.
Ólafúr kynnti hugmynd sína í
HEIMSMYND, hann gat ekki verið
þekktur fyrir minna. En sú heims-
mynd reyndist falsmynd, enda allt
mgl frá upphafi.
Ölafur kann aUt nema að telja.
Loks mætti nefna eitt smáatriði,
sem ekki hefur verið getið, það á
eftir að kjósa.
Garðar Sigurðsson.
„En - að hverju beindist óskhyggjan? Að
mynda stjórn sem afar fáir trúa að nokk-
um tíma geti gengið og líklegast endar
með ósköpum.“ ,