Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1987, Side 10

10
MÁNUDAGUR 23. FEBRÚAR 1987.
Utlönd
DV
Fylgst með soveskum
andófsmönnum úr garðskýli
Robert van Voren, starfsmaður Bukovskystofnunarinnar, fyrir utan garðskýlið í Amsterdam þar sem barist er fyrir frelsi sovéskra andófsmanna.
Simamynd Reuter
Það var í litlu garðskýli í Amsterdam
í Hollandi sem hollensk mannrétt-
indasamtök skipulögðu alþjóðlega
baráttu fyrir frelsi sovéska sálfræð-
ingsins Anatoly Koryagin.
Robert van Voren, starfsmaður
Bukovskistofhunarinnar sem hefur
aðalbækistöðvar sínar í skýlinu, var
fyrstur Vesturlandabúa til þess að
skýra frá fréttum varðandi mál Kory-
agins vegna símtala sinna við fjöl-
skyldu og vini sálfræðingsins í
Sovétríkjunum. Og það var einnig
R..'jert van Voren sem greindi frá því
hvenær Koryagin sameinaðist fjöl-
skyldu sinni á ný eftir fimm og hálfs
árs vist í fangelsi og þrælkunarbúðum.
Annríki í garðskýlinu
Annríki hefur verið í litla garðskýl-
inu frá því að fregnir fóru að berast
af náðun margra annarra andófs-
manna í Sovétríkjunum. Samtökin
hafa orðið sér úti um lista með nöfnum
þein'a sem sleppt hefur verið og þeirra
sem enn eru í haldi. Upplýsingar hafa
borist um það að margir þeirra sem
sleppt hefúr verið hafi lofað að taka
ekki upp andsovéska starfsemi.
Bukovskystofhunin tók upp barátt-
una fyrir Irinu Grivninu en hún fékk
vegabréfsáritun árið 1985. Eftir það
beittu mannréttindasamtökin sér fyrir
náðun Koryagins og var leitað til
læknasamtaka og þingmanna.
5.000 samviskufangar
Samkvæmt áliti starfsmanna
Bukovskystofnunarinnar eru eitt þús-
und þekktir samviskufangar í Sovét-
ríkjunum og eru þá þeir taldir með sem
sitja inni á geðsjúkrahúsum. Robert
van Voren, sem er einn þeirra fjögurra
sem eru í fullu starfi hjá stofnuninni,
telur að óhætt sé að margfalda þá tölu
með fimm til þess að fá fram fjölda
allra samviskufanga í Sovétríkjunum.
Þessi hollensku mannréttindasam-
tök voru sett á fót til þess að berjast
fyrir frelsi hins þekkta andófsmanns,
Vladimirs Bukovsky, á áttunda ára-
tugnum. Þegar honum var loks sleppt
árið 1976, í skiptum fyrir Luis Corval-
an, kommúnistaleiðtoga frá Chile, var
ákveðið að samtökin skyldu halda
áfram að kenna sig við Bukovsky og
víkka út starfsemina. Bukovsky býr
núna í Englandi.
Óánægja í Moskvu
Að sögn Roberts van Voren hefur
stofhunin sett sér tvö aðalmarkmið. I
fyrsta lagi að senda fatnað og lyf með
ferðamönnum til fjölskyldna fang-
anna. í öðru lagi að berjast fyrir frelsi
mikilvægra andófsmanna eins og áður
er sagt, auk þess sem settar eru saman
nákvæmar skýrslur um alla þá sem
taldir eru hafa komist í kast við so-
vésk yfirvöld vegna samvisku sinnar.
Það er þó stefna samtakanna að veita
ekki þeim andófsmönnum aðstoð sem
beita ofbeldi.
Rekin er bókaverslun á vegum sam-
takanna en starfsemin byggist að
mestu leyti á framlögum. Hafa þau úr
miklu minna að spila heldur en stærri
mannréttindasamtök, eins og til dæm-
is Amnesty Intemational.
Eftir því sem Robert van Voren seg-
ir eru yfirvöld í Moskvu ekki ýkja
hrifin af starfsemi stofhunarinnar,
ekki síst vegna nafhsins sem hún ber.
Barðist gegn misnotkun
geðlækninga á andófsmönnum
‘ natoly Koryagin, sem í síðustu
viku var sleppt úr fangelsi í Sovétríkj-
unum, er geðlæknir sem barðist fyrir
rétti pólitískra fanga er lokaðir voru
inni á geðveikrahælum af öðrum
ástæðum en heilsufarslegum.
Hann er 48 ára gamall og starfaði
síðast skammt frá heimabæ sínum,
Kharkov í Úkraínu, eða fram til 1979,
þegar hann gekk til liðs við samtök
andófsmanna sem vildu ganga eftir þvi
að Sovétstjómin stæði við ákvæði
Helsinkisáttmálans er hún hafði und-
irritað 1975.
Vöktu athygli á misnotkun geð-
veikrahæla
Þessi samtök vöktu athygli á mis-
notkun geðveikrahæla og geðlækn-
inga sem brögð vom að. KGB notaði
slíkar stofhanir til þess að loka inni
pólitíska fanga og bijóta á bak aftur
andstöðu þeirra.
Samtökin höfðu gert skrá yfir fimm-
tíu og sjö slík tilvik sem þau gátu
fært sönnur á en hópurinn leystist síð-
an upp 1981, enda höfðu þá flestir
félagar samtakanna ýmist verið
hnepptir í varðhald eða hraktir í út-
legð.
Dæmdur fyrir undirróðursstarf-
semi
Koryagin var handtekinn í febrúar
1981 eftir að hafa úrskurðað heilbrigð-
an mann sem yfirvöld höfðu sent á
geðveikrahæli eftir að hann hafði
haldið því fram að öryggisbúnaði í
sovéskum námum væri ábótavant.
Koryagin var dæmdur í sjö ára hegn-
ingarvinnu og síðan skyldi fylgja fimm
ára útlegð innanlands. Sökin var brot
á 70. grein sem kveður á um and-
sovéskan áróður og undirróðursstarf-
semi gegn ríkinu.
Var hann sendur í þrælabúðir nærri
Perm í Úralfiöllum og 1985 var vist
Anatoly Koryagin geðlæknir barðist
gegn misnotkun geðlæknahæla þar
sem pólitískir fangar voru lokaðir inni
og neyddir i lyfjameðferð þótt fullkom-
lega heilbrigðir væru. - Símamynd
Reuter.
hans þar lengd um tvö ár eftir að
Koryagin hafði farið í hungurverkfall
um hríð. Það kvisaðist úr búðunum
að Koryagin hefði verið hafður í ein-
angrun og sætt harðræði, auk þess sem
næringu hafði verið þvingað ofan í
hann í einhveiju hungurverkfallanna
sem hann fór í. Sömuleiðis bilaði hann
á heilsu.
Margheiðraður á Vesturlönd-
um
f mótmælaskyni við fangelsun Kory-
agins vísuðu alþjóðasamtök geðlækna
Sovétríkjunum út úr samtökunum
1983 og eftir það var Koryagin kosinn
heiðursfélagi í samtökunum síðar á
því ári. Virt geðlæknasamtök og vís-
indafélög í Bretlandi, Bandaríkjunum,
Frakklandi og Kanada gerðu Koryag-
in að heiðursfélaga sínum jafnframt
því að ýmis mannréttindasamtök á
Vesturlöndum héldu máli hans sífellt
á lofti.
Menn höfðu fyrst pata af því í vetur
að til stæði að láta Koryagin lausan
þegar Sakharov greindi frá því 31. jan-
úar að hann hefði frétt að Koryagin
hefði verið fluttur úr þrælabúðunum
og í fangelsi. Það er einmitt oft háttur-
inn sem hafður er á þegar láta á
einhvem lausan.
Á að flytjast úr landi
Galinu, eiginkonu Koiyagins, hefur
verið sagt það af yfirvöldum að Kory-
agin megi flytjast úr landi en ef hann
vilji það ekki verði hann aftur hneppt-
ur í varðhald. Hún segist gjaman vilja
flytjast til Sviss ef hrekja eigi þau úr
landi. Þau hjón eiga þrjá syni. Elsti
sonur þeirra, Ivan, afþlánar þriggja
ára þrælabúðavist fyrir skrílslæti sem
fiölskyldan segir að hafi verið tilbúnar
sakir.
/ILPINE
Toppurinn í bíltækjum
10ADE0
&
Skipholtí 7 - Símar 20080 og 26800.