Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1987, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 23. FEBRÚAR 1987.
15
Blýlaust bensín
Langflestar Evropuþjóöir hafa nú hafið sölu á blýlausu eldsneyti, en ísland
er meöal örfárra landa þar sem ekki er unnt að kaupa annað en bensín
sem inniheldur biý.
Samstarf um varnir
gegnmengun
íslendingar hafa um langt skeið
tekið þátt í alþjóðasamstarfi um
vamir gegn mengun af öllu tagi og
samningar hafa verið undirritaðir
íyrir íslands hönd. M.a. hefur ríkis-
stjóm Islands undirritað og staðfest
alþjóðasáttmála um vamir gegn
loftmengun sem gerður var í Genf
milli fulltrúa 35 ríkja í hóvember
1979.
Á síðasfa þingi Norðurlandaráðs
var samþykkt tillaga samgöngu-
nefiidar ráðsins um að Norðurlanda-
þjóðir samræmdu aðgerðir til að
hverfa frá notkun bensíns og annars
eldsneytis sem inniheldur blý en út-
blástur eiturefna frá farartækjum,
er ganga fyrir slíku eldsneyti, er
vemlegur loftmengunarvaldur og
veldur sem kunnugt er miklum
skaða á gróðri og mannvirkjum auk
þess sem hann veldur heilsutjóni á
fólki. Langflestar Evrópuþjóðir hafa
nú hafið sölu á blýlausu eldsneyti,
en ísland er meðal örfárra landa þar
sem ekki er unnt að kaupa annað
en bensín sem inniheldur blý. Ein
ástæða þess er vafalaust sú að bens-
ín er keypt frá Sovétríkjunum, en
þar er sala blýlauss bensíns ekki
hafin. Þar mun þó hafa verið reynt
að koma til móts við kröfur um
hreinna bensín, en svokölluð oktan-
tala þess eldsneytis sem þar er
framleitt er þó hærri en æskilegt er
talið.
Hvað er oktantala?
Oktantala er háð samsetningu kol-
vetna í eldsneytinu en oktantala
eldsneytis úr jarðolíu er lág. Afköst
hreyfils aukast með hækkun oktan-
Kjallarinn
Guðrún
Helgadóttir
alþingismaður
tölu, auk þess sem hávaði minnkar
frá vél. Oktantala hefur því verið
hækkuð m.a. með því að velja heppi-
lega samsetningu kolvetna í elds-
neytinu eða bæta við blýmagn þess.
Á síðari árum hefur mönnum orðið
æ ljósara að útblástur frá bifreiðum,
sem ganga fyrir blýbættu bensíni,
er stórskaðlegur mönnum, gróðri og
dýrum.
Börnin í umferðinni
Á vegum Hollustuvemdar ríkisins
standa nú yfir mælingar á loftmeng-
un við fjölfarnar akstursleiðir en
niðurstöður liggja enn ekki fyrir.
Samkvæmt upplýsingum vísinda-
manna, sem við rannsóknimar
vinna, er þegar vitað að um vemlega
loftmengun er að ræða vegna um-
ferðarinnar. Mengunarvandinn
eykst hér á landi ekki síður en ann-
ars staðar og því er mikilvægt að
fylgt verði þeim vamaðarráðstöfun-
um hér á landi sem aðrar þjóðir
leggja nú kapp á.
Ekki síst ber að hafa í huga að
böm em í mestri mengunarhættu í
umferðinni. Þau em nær útblásturs-
rörum bifreiðanna en fullorðnir
vegna þess hve lág í loftinu þau em,
og böm í kerrum ekki síst.
Ekki verður undan vikist
Þó að loftmengun sé ekki það
vandamál, sem hún er víða um heim,
hér á okkar slóðum er óhjákvæmi-
legt að íslendingar taki þátt í þeim
vömum gegn mengun sem þjóðir
heims vinna nú að í æ ríkara mæli.
Ljóst er einnig að innan tíðar verða
bifreiðar þannig búnar að þær ganga
einungis fyrir blýlausu bensíni. Svíar
hafa þegar lögfest að frá árinu 1989
verði ekki framleiddar aðrar bifreið-
ar en þær sem ganga fyrir blýlausu
eldsneyti og í Noregi verður notkun
þess lögskyld í janúar 1989. Þjóðir
innan Efnahagsbandalagsins hafa
ályktað um að almenn notkun verði
hafin á blýlausu bensíni frá 1. októb-
er 1989 og í Bandaríkjunum og
Japan em nýjar bifreiðar þegar bún-
ar tækjum sem hreinsa útblástur
eiturefna en sá búnaður krefst notk-
unar á blýlausu bensíni.
Það er því ljóst að vandamál geta
skapast verði ekki hafinn undirbún-
ingur að þessum breytingum hér á
landi sem fyrst. Olíufélögunum mun
ekkert að vanbúnaði að hefja sölu
blýlauss bensíns hvað varðar búnað
en ýmis atriði þarf að kanna, svo sem
samkeppnishæfhi, kaupsamninga,
bifreiðainnflutning og eflaust ótal
margt fleira, og þyrfti þar að koma
til samvinna hagsmunaaðila, not-
enda og seljenda. Breyting sem þessi
tekur langan tíma en mikilvægt er
að vel takist til um undirbúning
hennar því að fram hjá henni verður
ekki komist.
Á Alþingi hef ég því flutt tillögu
til þingsályktunar um að ríkisstjóm-
in hafi frumkvæði að aðgerðum til
undirbúnings því að blýlaust bensín
verði fáanlegt hér á landi. Undan
því verður ekki vikist og því er tíma-
bært að hefjast handa.
Guðrún Helgadóttir
Á síðari árum hefur mönnum orðið æ
ljósara að útblástur frá bifreiðum sem
ganga fyrir blýbættu bensíni er stórskað-
legur mönnum, gróðri og dýrum.
Vanda hjálparstöðvar-
verður að leysa
„Stöðin er ekki meðferðarstofnun í eiginlegum skilningi, en hjálp hennat
er fyrst og fremst fólgin í því að veita bágstöddum bömum og unglingum
húsaskjól, öryggi, næringu, svefn- og hvildaraðstöðu, snyrti- og þvottaað-
stöðu.
innar
Á þinginu 1984 flutti Kvennalist-
inn þingsályktunartillögu um
athvarf fyrir unga fíkniefrianeytend-
ur. Þessari tillögu var vísað til
ríkisstjómarinnar á þeim forsendum
að stjómskipuð nefnd væri þegar að
vinna að þessu verkefni og mundi
gera um það tillögur. Nefndin hefur
nú skilað tillögum sínum til heil-
brigðisráðherra fyrir allöngu en þó
ekkert verið aðhafst af hálfú stjóm-
valda í þessum efnum.
Hjálp í viðlögum
I desember 1985 hóf starfsemi sína
hjálparstöð fyrir böm og unglinga á
vegum Rauða kross Islands og er
hún til húsa að Tjamargötu 35. Til-
gangur stöðvarinnar samrýmist
þeim gmndvallaratriðum sem Rauði
krossinn byggist á og starfar eftir,
þ.e. að veita hjálp í viðlögum og
sinna fyrirbyggjandi starfi, í þetta
sinn fyrir unglinga allt að 18 ára
aldri. Einnig var þessu framtaki
jafnframt ætlað að vera könnun á
því hve mikil þörf er á slíku at-
hvarfi, þ.e. hver fjöldi þeirra bama
og unglinga er sem eiga í vanda
vegna ávana- og fíkniefnaneyslu og
einnig af hvaða rótum sá vandi er
runninn.
Stöðin hefur nú starfað í rúmlega
eitt ár og verið opin allan sólar-
hringinn. Á þeim tíma hafa leitað til
hennar 80 einstaklingar 137 sinnum,
44 stúlkur og 36 drengir. Sextíu og
átta sinnum komu einstaklingar með
lögheimili í Reykjavík, 46 sinnum
utan af landi og 23 sinnum úr ná-
grannabyggðum Reykjavíkur.
Meðalaldur þeirra var 17 ár, með-
aldvalartími 6,6 nætur.
Húsrúm og hjartarúm
Öllum kostnaði við rekstur stöðv-
'"T"! 1 ! 'i : 1 !* ■—ri-.:—■ » ^ i } '• .
arinnar hefur verið haldið í lág-
marki, bæði með hagsýni en ekki
síður með ómældri sjálfboðavinnu.
Kostnaður Rauða krossins af rekstri
stöðvarinnar var 4,8 milljónir kr. á
árinu 1986. Stöðin hefur haft sam-
vinnu við opinberar stofhanir og
einstaklinga sem sinna þeim vanda
er að unglingunum steðjar, eins og
t.d. unglingaráðgjöf ríkisins, ungl-
ingadeild Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur, SÁÁ að Vogi, félags-
ráðgjafa og sálfræðinga.
Stöðin er ekki meðferðarstofnun í
eiginlegum skilningi, en hjálp henn-
ar er fyrst og fremst fólgin í því að
veita bágstöddum bömum og ungl-
ingum húsaskjól, öryggi, næringu,
svefii- og hvíldaraðstöðu, snyrti- og
þvottaaðstöðu. Einnig og ekki síst,
aðstoð við að greina vanda sinn með
umræðum, hvatningu, stuðningi og
ábendingum til lausnar. Aðalreglan
við móttöku gesta á stöðina er að
viðkomandi óski sjálfur aðstoðar.
Enginn vafi er á því að hjálpar-
stöðin gegnir mikilvægu hlutverki
og ótvíræð þörf er fyrir starfsemi af
þessu tagi. Rauði krossinn hefúr lagt
fram fé til reksturs stöðvarinnar fyr-
ir fyrsta ársfjórðung þessa árs, en
vegna annarra verkefna og skuld-
bindinga Rauða krossins treysta
forráðamenn hans sér ekki til að
leggja af mörkum meira fé til þessar-
ar stöðvar. Velunnarar stöðvarinnar
em nú uggandi um hag hennar í
næstu framtíð nema til komi stuðn-
ingur frá opinberum aðilum, bæði
ríki og sveitarfélögum.
Þess vegna bar ég fram fyrirspum
til forsætisráðherra fyrir hönd
Kvennalistans um það hvort fram-
kvæmdanefnd ríkisstjómarinnar um
ávana- og fíkniefni gerði ráð fyrir
áframhaldandi rekstri hjálparstöðv-
arinnar. Einnig spurði ég að því
hvort ríkisstjómin mundi tryggja
nægilegt fé til reksturs stöðvarinnar
á þessu ári.
Svör ráðherranna lofa góðu
I svari Steingríms Hermannssonar
forsætisráðherra kom fram að fram-
kvæmdanefnd ríkisstjómarinnar til
að samhæfa aðgerðir í baráttunni
gegn útbreiðslu og notkun ávana-
og fíkniefna hefði verið mjög starf-
söm síðan hún var skipuð í maílok
1986 og hygðist senn skila tillögum
sínum.
Hann bjóst við þvi að tillögur um
afgreiðslu á erindi Rauða krossins
vegna hjálparstöðvarinnar mundu
liggja fyrir í lok febrúarmánaðar.
Jafhframt taldi hann fullan skilning
vera á því að þessari starfsemi yrði
að halda áfram og reyndar að auka.
I sama streng tók Ragnhildur
Helgadóttir heilbrigðisráðherra.
Hún vildi reyndar kanna þá leið til
þrautar að Samtök sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu tækju að sér
rekstur stöðvarinnar. Hins vegar
taldi hún að ríkið yrði með ein-
hverjum hætti að koma til stuðnings
ef ekki tækist að koma rekstrinum
yfir til sveitarfélaganna því að þessi
starfsemi hefði sannað gildi sitt og
haft mikla þýðingu í samstarfi við
heilbrigðisstofnanir sem sinna böm-
um og unglingum.
Lofa skal þó dag að kveldi
Það ber að fagna svo góðum undir-
tektum tveggja ráðherra. Einnig er
KjaHariim
Guðrún
Agnarsdóttir
þingkona Samtaka um
Kvennalista
ánægjulegt að þetta mikilvæga mál-
efni skuli mæta góðum skilningi.
Hins vegar hafa stjómvöld ekki séð
ástæðu til þess hingað til að beina
sérstökum aðgerðum að því að sinna
fyrirbyggjandi starfi eða meðferð
fyrir unglinga vegna vímuefna. Þrátt
fyrir miklar umræður um þau mál,
bæði á Alþingi, í fjölmiðlmn og með-
al almennings. Mörgum hefúr þvi
orðið tamt að treysta orðum þeirra
varlega en bíða eftir því að heyra
verkin tala.
Úrræði til meðferðar og forvama
gegn vímuefnum varða í raun
stefriumörkun í málefrium fjölskyld-
unnar. Slík stefriumörkun var aldrei
forgangsverkefni þessarar ríkis-
stjómar. Tveir ráðherrar hafa nú
lýst yfir velvilja og skilningi á þeim
biýna vanda sem hjálparstöð Rauða
krossins býr við þar eð rekstur henn-
ar er eimmgis tryggður til aprílloka.
Nú bíðum við eftir aðgerðum.
Guðrún Agnarsdóttir
„Velunnarar stöðvarinnar eru nú uggandi
um hag hennar í næstu framtíð nema til
komi stuðningur frá opinberum aðilum,
bæði ríki og sveitarfélögum.u