Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.1987, Side 15

MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1987.
15
Hagsmunamál aldraðra í dag
Sá hópur sem fyllir hina öldruðu
sveit fer stækkandi ár frá ári hér á
landi sem annars staðar. Hlutfalls-
lega IJölgar öldruðum mest hér á
höfuðborgarsvæðinu vegna þeirrar
margvíslegu þjónustu sem þar er
fyrir hendi.
Enginn kröfugerðarhópur
Um óskir og þarfir þeirra er þó
minna rætt og ritað i fjölmiðlum en
annarra þjóðfélagshópa. Orsakir
þess eru þó ekki þær að tilefni þess
?é minna eða að þar sé ekki margur
vandinn óleystur. Hér er ekki um
neinn skipulagðan hagsmunahóp að
ræða sem beitt getur verkfallsvopni
eða öðrum ámóta leiðum í barát-
tunni fyrir bættum kjörum og betra
mannlífi.
KjaUariim
Gunnar G. Schram
alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn
„Eftirlaun og örorkulaun verði aldrei
lægri en lágmarkslaun samkvæmt kjara-
samningi Verkamannasambands íslands.
Nú munu þau laun vera 27 þús. krónur á
mánuði.“
Þess ætti heldur ekki að gerast
þörf. Víst er um það að innan allra
stjómmálaflokka landsins er fullur
vilji á því að vinna að hagsmunamál-
um aldraðra, þótt stundum vilji þau
gleymast í hita baráttunnar.
Vinnumiðlun aldraðra
í þessu sambandi er það þess virði
að minnst sé á eitt það félag sem
eldri borgarar í Reykjavík og ná-
grenni hafa með sér og unnið hefur
mikið og gott starf allt frá því það
var stofnað fyrir nokkrum misserum.
Félagsmenn eru um 5.000 af öllu
höfuðborgarsvæðinu, en formaður
er Snorri Jónsson og vara formaður
Barði Friðriksson.
Markmið félagsins, og annarra
hliðstæðra samtaka, er að gæta
hagsmuna eldra fólks, meðal annars
með því að skapa efnahagslegt ör-
yggi og gott umhverfi hjá öldruðum.
Þar er eitt meginmálið að vinna að
úrbótum í húsnæðismálum, koma
upp vinnumiðlun fyrir eldra fólk og
leitast við að hafa áhrif á lagasetn-
ingu og ákvarðanir sem varða
hagsmuni eldra fólks.
Fjögur baráttumál
Það er full ástæða til þess að
minna á nokkur þau grundvallarat-
riði sem varða hagsmuni aldraðs
fólks og mörg samtök sem aldraðir
hafa með sér hafa sett á oddinn og
framkvæma þarf af hálfu Alþingis
og ríkisstjómar.
Hér skulu þessi sérstaklega nefnd.
1. Eftirlaun og örorkulaun verði
aldrei lægri en lágmarkslaun
samkvæmt kjarasamningi
Verkamannasambands Islands.
Nú munu þau laun vera 27 þús.
krónur á mánuði.
2. Eftirlaunaþegar og öryrkjar
greiði ekki ■ fasteignagjöld af
íbúðum sem þeir búa fejálfir í.
3. Tekjutrygging skerðist ekki ef
heildartekjur eftirlaunaþega og
öryrkja fara ekki yfir skattleys-
ismörkin. Samkvæmt hinu nýja
staðgreiðslukerfi mimu skatt-
leysismörk einstaklings verða
33 þús. kr.
4. Tekjuskattslögunum verði
breytt þannig að eftirlauna- og
örorkulaunþegar njóti sér-
stakra skattfríðinda ef heildar-
tekjur fara ekki yfir meðallaun
á skattárinu.
Hér er um málefhi að ræða sem
mikil nauðsyn er á að allir flokkar
sameinist um að fái framgang þegar
nýkjörið Alþingi kemur til starfa á
komandi hausti. Hér er vissulega
um pólitískt mál að ræða en ekki
flokkspólitískt. Þess vegna ætti að
vera skilningur fyrir þeim og stuðn-
ingur í öllum flokkum.
Húsnæðismálin áfram í
brennipunkti
Á undanfömum árum hefur mikið
átak verið gert í byggingu íbúða fyr-
ir aldraða. Þar hafa margir lagst á
eitt, ríki, sveitarfélög og samtök
aldraðra hér á höfuðborgarsvæðinu
og annars staðar á landinu. Þrátt
fyrir það er þörfin enn mikil á þessu
sviði.
Með lögunum um nýja húsnæðisl-
ánakerfið, sem gildi tóku 2. septemb-
er síðastliðinn, er aukinn lánsréttur
til þeirra sem byggja íbúðir fyrir
öryrkja og aldraða. Á þann hátt
hefur verið skapaður betri grun-
dvöllur fyrir framkvæmdir á því sviði
en áður var.
Gunnar G. Schram
Greinarhöfundur skipar fimmta sæti
á lista Sjálfstæðisfiokksins í Reykja-
nesi.

B
ifM

„Á undanförnum árum hefur mikið átak verið gert í byggingu ibúða fyrir aldraða. Þar hafa margir lagst á
eitt, ríki, sveitarféiög og samtök aldraðra hér á höfuðborgarsvæðinu og annars staðar á landinu."
Ókostir séreignar á íslandi
Eignarhald húsnæðis, þ.e. hvort
rekin er einhliða „sjálfseignar-
stefiia" eða hvort félagsleg jafhrétt-
isstefna með áherslu á leigmbúðir
og samvinnurekstur er ríkjandi,
skiptir meira máli en margir gera sér
grein fyrir. Hugmyndafræðilegt for-
ræði íhalds- og markaðshyggju-
manna hefur því miður verið það
sterkt hérlendis að félagshyggjufólk
hefur oftar en ekki veigrað sér við
að gagnrýna séreignarhyggjuna.
Grein þessi er viðleitni til þess að
sigla á móti þeim straumi.
Stór ókostur íslenska séreignar-
kerfisins er áhættan sem í því er
fólgin að leggja fjárhagslegt öryggi
fjölskyldunnar að veði á fasteigna-
markaði, sem allt bendir til að verði
ótryggari með hveiju ári sem líður.
Ljóst er að aðeins nokkur hluti
íbúða hér á landi mun geta staðið
undir hinum háu lánum „nýja lána-
kerfisins". T.d. koma íbúðir á lands-
byggðinni yfirleitt alls ekki til með
að standa undir þeim. Einnig hlýtur
áherslan á sjálfsbjargarhæfnina við
öflun húsnæðis í reynd ætíð að koma
niður á þeim sem minnst mega sín.
Af þeim sökum eru húsnæðiskjör
aldraðra og öryrkja hér á landi langt
á eftir „kratalöndunum vondu“ í
kringum okkur.
Hefðbundin sókn íslendinga í eigið
húsnæði er hins vegar skiljanleg í
ljósi þess að á fyrri hluta aldarinnar
varð þorri íbúa í þéttbýli að hírast
í leiguhjöllum og kjallaraskonsum í
eigu fárra eignamanna (oft flokks-
bundinna í Ihaldsflokknum, síðar
Sjálfstæðisflokknum). Eigið hús-
næði verkafólks jafngilti á þessum
tíma frelsi undan þungri áþján fégr-
áðugra húseigenda og sífelldum
flutningum haust og vor.
Að láta verðbólguna byggja
yfir sig
í dag höfum við, sem betur fer,
KjaUariim
Jón Rúnar Sveinsson
félagsfræðingur
einhverjar aukasetningar um þörf á
leigmbúðum fyrir fátæka og smáa.
Einkaeign á húsnæði er, eins og all-
ir vita, heilagasta kýrin í hugmynda-
fræðiflósi Sjálfstæðisflokksins.
I reynd hafa þó íslenskir stjóm-
málamenn gegnum tíðina gert bæði
fátt og smátt til að auðvelda mönn-
um að gerast þinglýstir eigendur
steypunnar í kringum sig. Lánakerfi
húsnæðismála hefur alla tíð verið
alltof pasturslítið til þess að styðja
að gagni við bakið á aukinni steypu-
eign landsmanna. íslendingar hafa
því lengst af sjálfir verið smiðir
sinnar húsnæðisgæfu.
Einn „vin litla mannsins" verður
þó að nefna til sögunnar. Sá vinur
í raun er blessaður verðbólgudraug-
„Stór ókostur íslenska séreignakerfisins
er áhættan, sem í því er fólgin, að leggja
fjárhagslegt öryggi fjölskyldunnar að veði
á fasteignamarkaði, sem allt bendir til að
verði ótryggari með hverju ári sem líður.“
fyrir löngu lagt að baki það hús-
næðisástand sem ríkti á árunum
1920-1950. í dag búa 90% þjóðarinn-
ar í eigin húsnæði. Þó svo að sú
tala kynni að lækka í 80% eða jafii-
vel 70% þá haggast ekki öruggur
meirihluti séreignarinnar.
Flestir, ef ekki allir, fslenskir
stjómmálaflokkar keppast í orði við
að styðja séreignarstefhuna sem
meginlausn húsnæðisvanda þjóðar-
innar. Vinstri flokkamir játast að
meira eða minna leyti undir séreign-
artrúna, þó svo að yfirleitt fylgi þvi
urinn sem steig sín fyrstu skref
hérlendis í síðasta stríði og hefur
vaxið mjög og dafhað síðan og er
reyndar þessa stundina að hefja enn
eina leiftursóknina gegn peninga-
málastjórum þjóðarinnar. Með
árunum varð vöxtur hans æ trölls-
legri samtímis því að straumþungi
sóknar þjóðarinnar í eigið húsnæði
jókst ár frá ári. Samtímis varð hús-
næðið einnig stærra og stærra með
vaxandi verðbólguhraða og sístækk-
andi hagfæti hinnar ungu og ný-
frjálsu þjóðar.
Einsýnin er ekki góö
Mjög stór - sumir segja of stór -
hluti þjóðarauðsins liggur af þessum
sökum í húsnæðisstofni lands-
manna. Það er mikil einsýni að
halda að einstaklingsbundin eign sé
eina aðferðin, sem til greina komi.
við að veita sem flestum hlutdeild í
þessum mikla auði. Almennar leigu-
íbúðir, svo og blandað eignarform.
þar sem eignarhald fasteignanna er
að meginhluta bundið sameiginlegri
eign þeirra er i húsnæðinu búa. hafa
víða reynst vel.
Kreppuhugsjónin um ágæti einka-
eignarinnar hefur mjög misst gildi
sitt í því þjóðfélagsástandi er nú rík-
ir á Islandi. Við erum á hraðri leið
inn í upplýsingaþjóðfélag þar sem
hreyfanleiki fólks og
eykst í sífellu. Ungu fólki hentar
ekki lengur að eyða bestu árum sín-
um í að koma sér upp hinu margum-
rædda „þaki yfir höfuðið", sem oftar
en ekki verður sá „hurðarás um
öxl“ er leggur fjárhag fjölskyldunnar
í rúst til margra ára. Þvi unga fólki
fer því stöðugt fjölgandi er æskir
nýrra valkosta sem hafa í sér fólgna
minni áhættu en einstefha séreign-
arinnar hefur haft i för með sér, með
áþreifanlegum og oft átakanlegum
afleiðingum á undanfömum 3-4
árum.
Því ekki læra af nágrönnun-
um?
Nágrannar okkar á Norðurlönd-
um stríddu á sínum tíma við svipuð
kreppuvandamál og Islendingar í
húsnæðismálum. Á Norðurlöndum
voru það hins vegar sósíaldemó-
kratar sem á þessum tíma tóku við
stjómartaumunum. Þar hefur æ síð-
an verið lögð mikil áhersla á-félags-
legar lausnir í húsnæðismálum án
þess þó að hefta frelsi þeirra sem
fremur kjósa að eiga húsnæðið al-
gerlega sjálfir. í heild hefur hús-
næðisstefna norræna sósíaldemó-
krata reynst verkafólki. og raunar
öllum þorra fólks. miklum mun far-
sælli heldur en sú sérhvggju-stefnu-
levsa sem Sjálfstæðisflokkurinn í
krafti stærðar sinnar og andvara-
leysis félagshvggjuflokkanna ’nefur
getað þröngvað upp á íslendinga.
í umræðum hérlendis er öll tilvís-
un til óumdeilanlega góðs árangurs
félagsmálahreyfinga á Norðurlönd-
um við að jafna og bæta almenn
lifskjör vfirleitt afgreidd sem hið
versta „Skandinavíudekur" og jafn-
vel sem samúð með Haraldi lúfu.
þeim upphafsmanni ríkisafskipta á
Norðurlöndum sem forfeður okkar
neituðu að undirgangast. Sömu
mönnurn óar á hinn bóginn ekki hið
minnsta við að hnýta okkar litlu
þjóðarfleytu aftan í hið „westur-
heimska" flugmóðurskip þar sem -
að því er best verður séð - elliær
skipstjórinn hefur misst bæði minni
og mál.
Lifeyrissjóðir launþega gætu, ef
rétt væri á haldið, verið fjárhagsleg-
ur bakhjarl öryggis, valfrelsis og
jafnréttis í húsnæðismálum. Öfug-
snúningur hlutanna hér á landi er
hins vegar slíkur, þessir sjóðir fólks-
ins hafa - með samþykki og jafnvel
virkum stuðningi forystusveitar
launþega - verið þjóðnýttir í þágu
sem blómlegastra fasteignaviðskipta
á suðvesturhominu um leið og um-
bótum í þágu félagslegra íbúðabygg-
inga og bættrar stöðu landsbyggðar-
innar hefur verið frestað um
óákveðinn tíma.
Stefiiubreyting í þessum málum
virðist því miður ekki í sjónmáli þar
sem líkumar á framlengingu núver-
andi stjómarmynsturs aukast nú
dag frá degi.
Jón Rúnar Sveinsson