Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.1987, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1987.
13
Ný viðhorf í menntamálum
og heilbrigðisþjónustu
Markmið byggðastefnu unga
fólksins er að unga fólkið hafi raun-
hæf tækifæri til þess að setjast að á
landsbyggðinni og búa sér þar heim-
ili og framtíð. Opinber þjómjsta er
mikilvæg fyrir hvert heimili og því
verður að reka hana þannig og
byggja hana þannig upp að skatt-
peningamir nýtist sem þest. Opinber
þjónusta á að geta nýst öllum íbúum
landsins án þess að skattar hækki.
Ungt fólk, sem sest að á landsbyggð-
inni, þarf t.d. að geta treyst því að
hafa aðgang að fyrsta flokks heil-
brigðisþjónustu og skólakerfi.
I byggðasteíhu unga fólksins eru
settar fram tillögur um umbætur og
markmið í skólamálum og heilbrigð-
isþjónustu. Áhersla er lögð á að ná
meiri árangri í skólastarfinu og
skipuleggja framhaldsmenntunina
út frá því meginsjónarmiði að fóma
ekki gæðunum fyrir útþensluna. í
heilbrigðismálunum er lögð meginá-
hersla á að öldrunarþjónustan
byggist upp úti um land.
Nýtum fyrstu skólaárin betur
Góðir skólar em ein af undirstöð-
um framfara í landinu. Menntun er
lykillinn að tækifærum unga fólks-
ins og því er mikilvægt að reka
skólana og byggja þá upp með þeim
hætti að þeir nýtist unga fólkinu sem
best hvar sem það elst upp.
Brýnasta verkeíhi í skólamálum
núna er að nýta fyrstu skólaárin
betur þannig að hægt sé að útskrifa
stúdenta a.m.k. einu ári fyrr en nú
er gert. íslensk ungmenni verða
stúdentar einu til þremur árum eldri
en tíðkast í nálægum löndum. Hér
má vel ná góðum árangri vegna þess
að fyrstu skólaárin em svo illa nýtt.
Bömin læra lítið annað en lestur,
skrift og reikning fyrstu árin og
skóladagurinn er of stuttur. Með því
að útskrifa stúdenta a.m.k. einu ári
Byggðastefna unga fólksins
fyrr sparast mikið fé, bæði hjá hinu
opinbera en ekki síður hjá unga fólk-
inu sem er að brjótast í gegnum
skóla.
Margir foreldrar lenda í vandræð-
um þegar bömin byrja í skóla vegna
þess að skóladagurinn er styttri en
gæslutíminn var áður og eins vegna
þess að skóladagurinn fellur iðulega
illa saman við venjulegan vinnudag
og þau tækifæri sem bjóðast í hluta-
störfum. Hefur jafhvel verið bmgðist
við þessu með því að taka upp gæslu
í skólum fyrir þömin eftir að kennslu
lýkur. Hér er verið að fara inn á
alranga braut. Byggðastefna unga
fólksins leggur áherslu á að hlutverk
skólanna á að vera kennsla en ekki
gæsla. Það á að nota féð, sem renn-
ur til skólarekstursins, til þess að
auka kennsluna en ekki að taka upp
gæslu.
Þá þarf að auka sjálfstæði skól-
anna. í því skyni er rétt að hið
opinbera greiði fyrir skólakostnað
með föstu framlagi á hvem nem-
anda, sem þarf að vera breytilegt
eftir aðstæðum á hveiju svæði. Síðan
eiga forráðamenn skólanna, hvort
sem það em skólastjórar, kennarar,
foreldrar, sveitarstjómarmenn eða
önnur samtök, að hafa sem frjálsast-
ar hendur um sjálfan reksturinn.
Með því em miklar líkur á því að
árangur í skólastarfinu stóraukist
og að hægt sé að ná því marki að
útskrifa stúdentana fyrr en nú er
gert.
Gæði og sérhæfing
I fyrirrúmi
Við uppbyggingu framhaldsskól-
anna verður að leggja höfuðáherslu
á þátt sérhæfingar og gæða. Það
má ekki taka fyrir of margt í einu
og gera allt af vanefnum. Höfuðat-
riði fyrir ungt fólk á landsbyggðinni
er að fá fyrsta flokks menntun. Það
Kjallariim
Viljálmur Egilsson
formaður Satnbands
ungra sjálfstæðismanna
er í sjálfu sér ekkert aðalatriði að
fá alla sína menntun í heimabyggð.
Aðalatriðið fyrir unga fólkið á
landsbyggðinni er að geta átt raun-
hæfan kost á því að snúa til baka
eftir að hafa náð sér í fyrsta flokks
menntun. Hluti af menntun hvers
ungmennis er einmitt að komast að
heiman, kynnast lífinu annars stað-
ar í landinu eða í útlöndum. Með
því að fara víða öðlast unga fólkið
dýrmæta reynslu og þekkingu og
verður vfðsýnna og umburðarlynd-
ara.
Því á að byggja framhaldsmenntun
á landsbyggðinni fyrst og fremst upp
á sérhæfingu og gæðum. Slík stefha
leiðir til þess að algengt verður-að
ungt fóik af höfuðborgarsvæðinu
leitar sér að góðri menntun í fram-
haldsskólum á landsbyggðinni
þannig að straumurinn verður ekki
í eina átt. Hér skiptfr ekki endilega
máli að sérhæfðir framhaldsskólar
séu á sem fjölmennustum stöðum. í
útlöndum eru hin frægustu mennta-
setur oft á fámennum stöðum þar
sem allt lífið snýst í raun í kringum
slíkar stofiidnir.
Unga fólkinu á landsbyggðinni er
ekki gerður greiði með annars flokks
menntun. Byggðastefna unga fólks-
ins leggur áherslu á að sjálf mennt-
unin sé aðalatriði og að tækifærin
til þess að koma til baka eftir nám
séu til staðar. Þá fær landsbyggðin
að njóta krafta vel menntaðs ungs
fólks.
Öldrunarþjónustuna
út á land
Aðgangur að góðri heilbrigðis-
þjónustu er mikilvægur fyrir fólk
sem býr á landsbyggðinni. Vegna
bættra samgangna er orðið auðveld-
ara en áður að tryggja að allir
iandsmenn fái þá bestu þjónustu sem
völ er á þegar alvarleg veikindi eða
slys ber að höndum.
Það sem skiptir mestu máli í upp-
byggingu heilbrigðisþjónustunnar á
landsbyggðinni er að öldrunarþjón-
ustan, ásamt almennri heilsugæslu
og bráðaþjónustu, verði akkeri
hermar. Nú eru um 17.000 íslending-
ar 70 ára og eldri og á næstu 15 árum
munu bætast um 6.000 manns í þenn-
an aldurshóp. Stóra verkefni heil-
brigðisþjónustunnar á næstu árum
verður að veita þessu fólki myndar-
lega þjónustu. Þetta er fólk sem
hefur lagt mikið af mörkum til þess
að gera ísland að góðu landi og á
skilið að vel sé um það hugsað þegar
aldurinn færist yfir.
Það á ekki að vera stefnan að drífa
gamla fólkið inn á stofiianir þegar
eitthvað bjátar á. Fólk á að geta
dvalist eins lengi heima og það kýs
og heilsan leyfir. En til þess að eldra
fólk geti verið sjálfs sín herrar eins
lengi og mögulegt er þarf að gera
átak til þess að koma upp litlum
íbúðum fyrir aldraða í tengslum við
heilsugæslustöðvar og sjúkrahús á
landsbyggðinni. Þessar íbúðir gætu
þess vegna og e.t.v. helst verið eign-
aríbúðir sem fólk ætti sjálft og seldi
þegar það gæti ekki verið i þeim
lengur.
Ennfremur eru ótal möguleikar
fyrir uppbyggingu í alls kyns sér-
hæfðum heilbrigðisstofnunum úti á
landsbyggðinni sem þurfa ekkert
endilega að vera í eigu ríkisins.
Nútímaþjóðfélagi fylgir eftirspum
eftir alls kyns þjónustu, s.s. í heilsu-
rækt, megrun, endurhæfingu og
hverju sem nöfrium tjáir að nefna.
Slíkar stofhanir er einmitt ofl æski-
legra að hafa í fámenni.
Stefna tækifæranna
Byggðastefria unga fólksins er al-
hliða uppbyggingarstefna fyrir
landsbyggðina. Hún er ekki óskalisti
um framlög á fjárlögum. Það sem
hér hefur verið nefrit um opinbera
þjónustu á landsbvggðinni er frekar
til þess fallið að spara í ríkisbú-
skapnum en að kosta meiri skatt-
heimtu.
Það er svo margt sem hægt er að
gera á landsbyggðinni ef fólk leyfir
sér að opna augun fyrir tækifærun-
um sem þar eru. Byggðastefna unga
fólksins er stefna sem bendir á tæki-
færin og leiðir til þess að nota þau.
Byggðastefna unga fólksins er stefria
almennrar skynsemi og framfara en
ekki barlóms og styrkja.
Þess vegna fjallar bvggðastefna
unga fólksins um almenna efriahags-
stjóm, framfarir í atvinnumálum,
hagnýtingu lífeyrissjóðanna og upp-
byggingu opinberrar þjónustu.
Byggðastefna unga fólksins er fram-
tíðin fyrir unga fólkið á landsbvggð-
inni.
Vilhjálmur Egilsson.
Af Albertsmáli og fjölmiðlum
Fá mál hafa vakið meiri athygli á
síðustu mánuðum en framboð Al-
berts Guðmundssonar og stuðnings-
manna hans. Aðdragandi framboðs-
ins hefúr og verið ákaflega
sögulegur og fjölmiðlafjöldinn, sem
þjóðin býr nú við, hefur flutt okkur
fréttir af málinu frá einni mínútunni
til annarrar. Menn hafa útvarpað
og sjónvarpað sömu viðtölunum við
sömu mennina í síbylju og hver
spekingurinn á fætur öðrum hefur
verið leiddur fram til að segja álit
sitt á atburðunum öllum. „FVétta-
skýrendur" hafa lýst atburðunum
eins og spennandi kappleik í ein-
hverri íþróttinni.
Þorsteinn og Albert
Um tíma virtist Þorsteinn vera að
reka Albert úr ráðherraembætti
vegna meintra skattsvika en svo
kom í ljós að hann var aldrei rekinn
heldur kaus að „segja af sér“. Siðan
virtist Sjálfstæðisflokkurinn vera að
setja Albert út af Reykjavíkurlistan-
um vegna sömu skattsvika, þar sem
honum var ekki treystandi fyrir ráð-
herrastólnum, en svo kom í ljós að
það var líka misskilningur, Sjálf-
stæðisflokkurinn vildi að Albert
sæti sem fastast á listanum. Skatt-
svikin þvældust bara fyrir setunni í
ráðherrastól en ekki á listanum. Sið-
ferðisvitundin í Sjálfstæðisflokknum
virtist því ekki einhlít, það sem
leyfðist á einum stað var óleyfilegt
á öðrum.
Áframhaldandi spenna
Síðan sagði Þorsteinn, að Albert
yrði aldrei aftur ráðherra og þá kast-
aði fyrst tólfunum. Albert ákvað að
fara í sérframboð og fékk sér til full-
KjaUajinn
Óttar Guðmundsson
yfirlæknir
tingis gamla og nýja stuðningsmenn.
Þorsteinn virtist koma af fjöllum og
gat ekki skilið hvað manninum
gengi til að fara af listanum. Dóttir
Alberts kom héim frá Ameríku og
talaði af alvöruþunga í fjölmiðlum
um meðferðina á föður sínum. Al-
bert missti stjóm á sér á Borginni
og sló til ljósmyndara en sonur Al-
berts kom aðvífandi og huggaði
ljósmyndarann sem ekki ætlar að
kæra Albert og Albert virðir dreng-
lyndi hans fyrir það. Dóttirin lýsti
því þá yfir að Einar ljósmyndari og
Albert væru vinir og kjaftshöggið
væri bara á milli þeirra og kæmi því
þjóðinni ekki við.
Týnda myndin
Þessi atburðarás hefúr verið ákaf-
lega hröð og fréttir morgunsins vom
orðnar gamlar að kveldi. Fjöhniðlar
tíunduðu svo hveija hreyfingu höf-
uðpersónanna i leikritinu og
margendurtóku öll viðtölin sem við
þær vom höfð og birtu ótal myndir
af ábúðarmiklum stjómmálaleið-
togum í smekklegum fötum. Að vísu
misstu blaðaljósmyndaramir af
vagninum þegar loksins eitthvað
sögulegt gerðist og því er engin
mynd til af áflogum Alberts og ljós-
myndarans.
Gúrkutið
Vinir mínir í blaðamannastétt
kvarta oft hástöfum undan hinni
svokölluðu gúrkutíð en það er það
kallað þegar tíðindalítið er í fréttum.
Þá bera þeir sig aumlega og hafa
viðtöl hverjir við aðra um landsins
gagn og nauðsynjar. Þá verða engar
fréttir að stórfréttum og menn eigra
um spenntir en aðgerðalitlir og
bölva fréttaleysinu hástöfum. Ég hef
oft velt því fyrir mér hvað mundi
gerast ef fréttaflóðið yrði svo mikið
að enginn réði við neitt og við af
gúrkutíðinni tæki ríkuleg kartöflu-
uppskera af alls konar fréttum.
Hvert yrði fréttamatið? Hvaða frétt-
ir hefðu forgang fram yfir aðrar?
Yrði einhver munur á fjölmiðlunum,
hvað um sjónvarp og hljóðvarp,
hvað um blöðin?
Fréttamat
Ég þarf ekki að hugsa um þetta
lengur, nú veit ég vegna þess að nóg
hefúr verið af fréttunum þessa síð-
ustu daga; Albertsmálin, verkfall
kennara, yfirvofandi lokun Landsp-
ítala vegna hópuppsagna o.fl. En
þegar upp er staðið eru það fram-
boðsmál heildsala úr Reykjavík, sem
er tortryggilegur í eigin flokki vegna
meintra skattsvika, sem yfirskyggja
allt annað. Verkfóll kennara og
vandræðaástand hjá framhalds-
skólanemum skipta litlu máli við
hliðina á framboðsmálum Alberts,
neyðarástand sjúklinga á spítulum
landsins vegna uppsagna og verk-
falla á spítulunum skiptir engu máli
í samanburði við tönnina frægu sem
slegin var út blaðaljósmyndaranum.
Siðferðilegar spurningar
Á hinn bóginn virðist enginn hafa
neinn áhuga á að ræða aðalatriði
þessa máls, af hveiju Albert var lát-
inn víkja. Er það eðlilegt að ráðherra
landsins sé viðriðinn skattsvikamál?
Er það eðlilegt að sami maðurinn sé
í stjóm stórs fyrirtækis og jafriffamt
í bankaráði helsta viðskiptabanka
þess? Er það aðlilegt að ráðherra
þiggi stórgjafir frá fyrirtækjum? Víð-
ast hvar erlendis hefðu þessar
ávirðingar fyrir löngu útilokað
þennan mann frá þátttöku í stjóm-
málum én íslendingar hafa sérstöðu
um margt. Fjölmiðlamir leggja þar
sitt af mörkum með því að drepa
málum á dreif og draga athygli fólks
frá meginatriðum málanna en ein-
blína þess í stað á ýmis aukaatriði
og hliðaratvik sem litlu máli skipta.
Þannig einbeittu spyrlar sjónvarps-
ins sér að því hvemig höfuðpersón-
unum liði en spurðu ekki um
aðalatriðin: Hvers konar siðgæði á
að ríkja í íslenskum stjómmálum?
Em skattsvik afsakanleg? Er lík-
amsárás afsakanleg og eðlileg vegna
þess að maður er þreyttur og illa upp
lagður? Em öll kurl komin til grafar
í skattamálum Alberts og fyrirtækis
hans? Hvemig er siðgæðið í Sjálf-
stæðisflokknum hugsað?
Aframhaldandi pælingar
Nú þegar framboð Alberts og hans
manna er komið ffarn er von að þess-
um málum linni, en þó hræðist ég
að svo sé ekki. Nú eiga allir fjölmiðl-
ar landsins eftir að spekúlera
tímunum saman um ffamboð Al-
berts, áhrif þess á aðra flokka, hverju
megi spá um úrslit. hvaða flokkar
tapa og hveijir ekki. Verður Albert
áhrifalaus á þingi eða kemur hann
til með að leiða stóran þingflokk?
Svörin við öllum þessum spuming-
um munum við fá á kjördegi og allar
getspár um þessi mál eru viðlíka
raunsæjar og spár um veðurfar á
sumri komanda. Vonandi geta fjöl-
miðlar nú farið að snúa sér að því
sem virkilega er að í íslensku þjóð-
félagi þessa stundina, verkföllum og
vaxandi verðbólgu þrátt fyrir allt
góðærið fræga. Og ef ræða á Alberts-
málin áffam verður að ræða þessar
siðferðilegu spumingar málsins.
Hvaða kröfur viljum við gera til
stjómmálamanna, hvaða kröfur vilj-
um við gera til siðferðisins í landinu?
Lokaorð
Vonandi fara fjölmiðlar að axla
þá ábyrgð sem á þeim hvílir. Annars
verður andleg gúrkutíð viðvarandi á
íslenskum fjölmiðlum, sama hversu
mikið er að gerast, vegna þess að
blaðamennimir sjá ekki aðalatriði
málanna fyrir alls kyns tilfinninga-
legum smáatriðum sem þvælast fyrir
sjónum manna. Nú þegar fyrsta
þætti Albertsmálsins er lokið má
segja að íslenskir fjölmiðlar hafi sýnt
að þegar miklir atburðir gerast verða
menn jafnráðalausir og þegar litlir
atburðir gerast.
Óttar Guðmundsson