Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.1988, Page 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Otgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð i lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
Lífshætta á fjöllum
Páskahelgin er um garö gengin meö ferðalögum,
fermingum og fríum. Páskarnir eru lengsta samfellda
fríið á árinu aö sumarfríum undanskildum og engin
furöa þótt dagarnir séu notaðir til hins ýtrasta til afþrey-
ingar og upplyftingar. Samt verður aö ætla aö helgi
þessarar kirkjuhátíðar komist til skila enda mun kirkju-
sókn hafa verið góð og almennt má fullyrða að kristnin
og kirkjan eigi rík ítök í íslendingum og sé frekar í sókn
heldur en hitt.
Enda þótt þorri fólks hafi þannig notið hátíðardag-
anna, hvort heldur í trúrækni eða orlofi, ber þann
skugga á að voveifleg dauðaslys áttu sér stað á fjöllum
uppi. í báðum tilvikum var um að ræða ferðalög í
óbyggðum þar sem jeppabifreið annars vegar og vél-
sleði hins vegar hröpuðu með þeim afleiðingum að
tvennt fórst og tveir aðrir menn sluppu naumlega. Frétt-
ir hafa einnig verið sagðar af fleirum sem lentu í
hrakningum á hálendinu en sluppu með skrekkinn eftir
að björgunarsveitir höfðu verið kallaðar út.
Þessi slys eru því hörmulegri sem hér er um að ræða
ferðalög ungs fólks sem í upphafi leggur af stað sér til
skemmtunar en hvorki af nauðsyn né skyldu. Slik slys
eru því sorglegri sem þau ber að vegna ævintýraleitar
og svaðilfara sem ekki eiga sér annan tilgang en svaðil-
farirnar.
Á undanfórnum árum hefur vélsleðaeign íslendinga
vaxið stórlega og jeppabifreiðar skipta þúsundum. Þessi
farartæki eru í auknum mæh notuð til aksturs inn í
óbyggðirnar, ekki síst um helgar og hátíðar, þar sem
þær fá notið sín í fannkyngi og á jöklum og láta engan
farartálma stöðva sig. Slík ferðalög heilla margan mann-
inn og eru eflaust mikil ævintýri þegar allt gengur vel.
En það er ekki heiglum hent að sækja öræfin heim.
Veður eru enn válynd þótt vor sé í lofti og það er sitt-
hvað að þeysa um á vélsleða niðri í byggð ellegar bjóða
óbyggðunum birginn. Enda er það segin saga að um
hverja páska endurtaka sig sömu voðafréttirnar um
dauðaslys eða hrakfarir ofurhuga sem lenda í gildrum
óveðurs, jökulsprungna eða snjóbhndu.
Er ekki kominn tími til að slysavarnafélög, björgunar-
sveitir eða opinberir aðilar vari fólk við slíkum ferðalög-
um, jafnvel banni þau með öllu, nema þá undir traustri
leiðsögn? Það er ekkert gamanmál fyrir björgunarmenn
að leita uppi týnda og hrakta ferðamenn sem gera sér
leik að því að bjóða hættunum heim. Hvað þá fyrir að-
standendur hinna týndu eða látnu að bíða þeirra ótíð-
inda sem af slíkum svaðilfórum hljótast.
Nú kann einhver að segja að það sé mál hvers og
eins hvort hann leggur sig í hættu, menn séu frjálsir
ferða sinna. En er það svo? Er það hverjum og einum
í sjálfsvald sett að fara sér að voða vegna fífldirfsku eða
ævintýralöngunar eða til þess eins að reyna bhinn sinn
eða sleðann um ókunna stigu og stofna þannig lífi sínu
og annarra í hættu, valda ómældum kostnaði við leit
og björgun, skilja ástvini sína eftir í ótta og sorg þegar
slysið ber að höndum? Hvers er ábyrgðin og afleiðingin?
Ef ofurhugarnar kunna ekki að hafa vit fyrir sjálfum
sér þá verða aðrir að gera það. Það er tímabært. að
stemma stigu við þessari flfldirfsku og þessum óþörfu
dauðaslysum, með skipulögðu átaki. Ferðafélög eða
klúbbar, sem fyrir fjahaferðum standa, eiga að hefja
áróður og halda úti aðvörunum um gildrurnar og hætt-
urnar sem því fylgja að leggja á óbyggðir út og suður.
Lífið verður ekki endurheimt.
EUert B. Schram
Kristín Einarsdóttir, Árni Gunnarsson og Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir, meðflutningsmenn greinarhöfundar að
tillögu um jafnréttisráðgjafa.
Verkefhi fyrir
jafnréttis-
ráðgjafa
Staða kvenna í samfélaginu verð-
ur ekki bætt með einni patentlausn,
þaðan af síður með aðgerðaleysi. Á
þvi sviði eins og annars staðar í
baráttu gegn óréttlæti er um flókið
samhengi að ræða og því þarf
margt að koma til: Félagslegar
umbætur, breyttar hefðir, endur-
mat á flestum leikreglum samfé-
lagsins. Staða kvenna á vinnu-
markaöi, bæði varðandi laun og
áhrif er þar þýðingarmikill þáttur
sem jafnréttisráðgjöfum er ætlað
að hjálpa til við.
Þriggja ára reynslutímabil
í tillögu, sem undirritaður hefur
flutt á Alþingi ásamt þingmönnun-
um Kristínu Einarsdóttur, Árna
Gunnarssyni og' Aðalheiði Bjarn-
freðsdóttur, segir:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að ráða á végum félags-
málaráðuneytisins þijá jafnréttis-
ráðgjafa til þriggja ára sem hafi það
verkefni að vinna að leiðréttingu á
stöðu kvenna í stofnunum og fyrir-
tækjum um land allt í samvinnu
við starfsmenn og stjómendur.
Laun ráðgjafanna og annar kostn-
aður vegna starfa þeirra greiðist
úr ríkissjóði."
Tillaga þessi er nú til meðferðar
í félagsmálanefnd Sameinaðs þings
og þess verður að vænta að hún fái
stuðning jafnt innan sem utan
þingsins.
Verkefnin blasa við
Undanfarin ár hefur margt komið
fram sem sýnir bága stöðu kvenna
á vinnumarkaði, bæði hafa þær að
jafnaði langtum lægri laun en karl-
ar og lítil áhrif innan fyrirtækja og
valdastofnana.
Tillagan um jafnréttisráðgjafa er
lóð á vogarskálina til að reyna að
bæta hér um. Meðal verkefna sem
slíkir ráðgjafar gætu tekist á við
eru eftirtalin:
* Söfnun upplýsinga um hindranir
á vegi jafnréttis í stofnunum og
fyrirtækjum.
* Áðstoð við starfsmenn og stjóm-
endur við að móta áætlanir um
jafnréttisaðgerðir og að fylgja
þeim eftir.
* Upplýsinga- og skipulagsstörf,
þar sem m.a. verði miðlað
reynslu milli fyrirtækja og stofn-
ana um aðgerðir í jafnréttismál-
um svo og aflað vitneskju
erlendis frá.
* Stuðningur við mótun og fram-
kvæmd sérstakra verkefna sem
miða að því að bæta stööu
kvenna. Þar hafa flutningsmenn
sérstaklega í huga séraðgerðir til
KjaUaiinn
Hjörleifur
Guttormsson
alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið
að flýta fyrir að jafnstaða náist á
grundvelli 3. greinar laganna um
jafna stöðu og jafnan rétt kynj-
anna.
* Fræðslu- og útgáfustarfsemi um
jafnréttismál og vinnumarkað-
inn.
* Samvinna og tengsl við starfs-
mannafélög, verkalýðsfélög,
atvinnurekendur, ráðuneyti og
ríkisstofnanir, svo og sveitarfé-
lög um aðgerðir til að bæta stöðu
kvenna.
* Hvating til stærri fyrirtækja og
stofnana um að koma upp jafn-
réttisráðgjöf á eigin vegum, eins
og sums staðar hefur gerst er-
lendis.
Hér er engan veginn um tæmandi
upptalningu verkefna að ræða, en
af henni má vera ljóst, að viðfangs-
efnin eru óþijótandi fyrir jafnrétt-
isráðgjafana og vandinn verður að
velja og raða þeim í forgangsröð.
Fjármagni vel varið
Leiða má líkur að því að kostnað-
ur af starfi eins jafnréttisráðgjafa
nemi 3-3,5 milljónum króna á ári
eða samtals 10 milljónum fyrir þijá
ráðgjafa. Hver sér eftir slíkri upp-
hæð, sem líkleg er til að skila
talsverðum árangri viö að bæta
stöðu kvenna í samfélaginu.
í þessu sambandi er rétt að benda
á hve illa fiárveitingarvaldið hefur
búið að Jafnréttisráði allt frá því
það var sett á fót. Þar eru í fastri
vinnu aðeins framkvæmdastjóri og
kona í hálfu starfi að auki. Slíkt er
fyrir neðan allar hellur þegar litið
er til lagaákvæða um verkefni
Jafnréttisráðs.
Ráðgjöfunum er ætlað að hafa
nána og góða samvinnu við Jafn-
réttisráð og þannig myndu þeir
bæta verulega úr skák þótt jafn-
framt þurfi að efla ráöið.
Við sem að tillögunni stöndum
gerum ráð fyrir að konur sitji fyrir
um störf að jafnréttisráðgjöf og
miðað verði við að þær skipti með
sér verkefnum svæðisbundið.
Tveir ráðgjafar yrðu væntanlega
búsettir utan höfuðborgarsvæðis-
ins í sem nánustum tengslum við
það umhverfi sem þeim er ætlað
að sinna.
Reynslan frá öðrum Norð-
urlöndum
Góð 'reynsla er fengin af starfi
jafnréttisráðgjafa á öðrum Norður-
löndum. í Svíþjóð störfuðu slíkir
ráögjafar um 17 ára skeið og með
nýrri skipan þarlendis á jafnréttis-
starfið að ganga sem rauður þráður
í gegnum allt atvinnumálasviðið. í
Danmörku hafa jafnréttisráðgjafar
verið starfandi í tengslum við ömt-
in frá því 1981 og hefur þeim nýlega
verið fiölgað um helming og eru
nú 28 talsins. í Noregi byijaði þetta
með kvennaráðgjöf árið 1975 og nú
starfa ráðgjafar þar í hveiju fylki.
Finnar eru að móta stefnu í jafn-
réttisráðgjöf um þessar mundir.
Segja má að norræna „Bryt“-
verkefnið, sem Valgerður Bjama-
dóttir á Akureyri hefur unnið að
hérlendis sé vísir að því sem koma
skal í víðara samhengi. Þar er um
að ræða fiögurra ára verkefni sem
lýkur um áramótin 1989 og 1990.
íslendingar hafa engin efni á að
hafna því sem vel hefur til tekist í
grannlöndum okkar. Vaxandi
skilningur á misrétti gagnvart kon-
um á íslandi þarf að kristallast í
raunhæfum aðgerðum til úrbóta.
Jafnréttisráðgjöfin er þar einn
þáttur af mörgum nýmælum sem
beita þarf.
Hjörleifur Guttormsson
„Góö reynsla er fengin af starfl jafn-
réttisráðgjafa á öðrum Norðurlönd-
um.“