Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1988, Blaðsíða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1988, Blaðsíða 15
ÞRIÐJUDAGUR 4. OKTÓBER 1988. 15 „Það sem við höfum samþykkt, heitið og lofað hvað eftir annað er að miða okkar þróunarframlög við fólksfjölda, þjóðarframleiðslu eða þjóðartekjur, annað ekki.“ Enn einu sinni hefur ný ríkisstjóm það á stefnuskrá sinni aö ná mark- miðum sínum í utanríkismálum m.a. „með aukinni aðstoð og sam- vinnu við þróunarríki." Nú eru 27 ár liðin síðan AIls- herjarþing S.Þ. samþykkti einum rómi að iðnvæddar þjóðir skyldu stefna að því að veija einu prósenti þjóðarframleiðslu sinnar til aö- stoðar við þróunarlönd. Seinna var samþykktin túlkuð þannig að væri opinbera framlagið 0,7% þjóðar- framleiðslu mundi hlutur hjálpar- st'ofnana og neyðaraðstoðar að jafnaði fylla upp í þau 0,3% sem á vantaði. Norðurlöndin hófust þegar handa við að standa við þessa sam- þykkt og ísland þóttist vera með og rétti upp höndina í Norður- landaráði eins og á Allsherjar- þinginu. En fljótlega drógumst við aftur úr. Þannig varð lagasetning um „aöstoð íslands við þróunar- löndin“ (1971) mörgum árum á eftir setningu hliðstæöra laga á hinum Norðurlöndunum og eiginleg ís- lensk þróunarsamvinna (en svo er giarnan nefnd opinber aðstoð sem miðar að varanlegum framfórum og uppbyggingu atvinnulífs) hófst ekki fyrr en 1981 þegar þróunar- samvinnustofnun var sett á lagg- irnar. Þá (1981) voru framlög ríkis- ins til þróunarsamvinnu um hálft prómill (0,05%) af þjóðarfram- leiðslu. Þetta hlutfall óx í 0,11% og 0,13% árin 1983 og 1984 þegar t.d. Fengur var byggður og smíöa- kostnaður allur færður sem þróun- araðstoð. Síöan snarlækkaði hlut- fallið aftur niður undir „hálfa pró- milliö" og þar er það nú. Opinber framlög til þróunarsamstarfs af hálfu íslands nema á árinu 1988 um 0,06 prósentum af vergri þjóðar- framleiðslu. „Hið góða sem ég vil Oft er viðkvæðið í þessu sam- bandi: Hvernig getum við borið KjaHarinn Björn Dagbjartsson matvælaverkfræðingur okkur saman við milljónaþjóðir iðnríkjanna, við sem erum svo fáir, fátækir og smáir? Rétt er aö við erum fáir, en hvorki fátækir né smáir sem einstaklingar. Velmeg- un á íslandi er nú ein sú mesta í heimi, þjóðarframleiðsla á mann líka. Það sem við höfum samþykkt, heitið og lofað hvað eftir annað er að miða okkar þróunarframlög við fólksfjölda, þjóðarframleiðslu eða þjóöartekjur - annaö ekki. Hvers vegna það er tíu sinnum erfiðara fyrir okkur en aðra Norður- landabúa, það er ráðgáta. Sumir telja að okkur komi þetta fólk í þróunarlöndunum ekkert við. Hvort þar verður gróandi þjóð- líf með vaxandi velmegun, mennt- un, framleiðslu og viðskiptum sé utan okkar áhugasviðs. Svipuðum rökum var beitt gagnvart SA-Asíu fyrir nokkrum áratugum og er í rauninni ekki mikið um slíkar skoðanir að segja, ef þær eru ein- göngu byggðar á vanþekkingu á markaðslögmálum, auðlegð þjóð- anna og alþjóðaviðskiptum. En þegar menn byggja á kynþáttafor- dómum, vantrú á getu annarra og jafnvel mannfyrirlitningu þá er málið mun alvarlegra. Það er auð- vitað ekki algengt að heyra sagt: - Það er sóun á tíma og fjármunum aö vera að segja þessum íbúum þróunarlandanna til eða hjálpa þeim til að hjálpa sér sjálfir. Þeir nenna engu og geta ekkert og þeir sem eitthvað kunna og eiga, þeir arðræna hina. - Þetta heyrist sagt, því miður. Skýringar á því af hverju viö is- lendingar sem þjóð brjótum svo gersamlega í bága við margyfirlýst- an vilja gagnvart þróunarlöndun- um eru ekki auðfundnar. í áratugi höfum við stigið á stokk og strengt þess heit hjá Sameinuöu þjóðun- um, í Norðurlandaráði, á Alþingi, í ræðu og riti að vera ekki eftirbát- ar annarra í þróunaraðstoð, en ver- ið svo í reynd allra iðnríkja aum- astir miðað við fólksíjölda. Hvers vegna þykjumst við vera meðal Norðurlanda aö þessu leyti? Hvaöa mont er það að telja sig til ríkja Efnahags- og framfarastofnunar- innar (OECD)? Hvernig ætlumst við til að vera teknir alvarlega á alþjóðavettvangi þegar við sýnum slíkan tvískinnung í verki? „Hið illa sem ég ekki vil..." Þaö er mikið alvörumál að vekja tálvonir og svíkja gefin loforð gagn- vart þjóðum sem eru aö brjótast út úr sárustu örbirgð til bjargálna. Fyrir þá sem eiga að starfa að þess- um málum fyrir íslands hönd er þaö að vísu afleit staða að geta ekki sinnt nema litlu broti þeirra brýnu verkefna sem við blasa og um er beðið. En með tilliti til þess er sett upp fjárhagsáætlun þar sem gætt er ýtrustu varasemi og eins lítil áform höfð uppi og mögulegt er. Fjárveitingabeiönir til þessa málaflokks fyrir 1989 munu líklega hækka úr 0,06% af þjóðarfram- leiðslu í 0,08%. (Umbeðin hækkun til ÞSSÍ fer úr 40 millj. kr. í 70 millj. kr.) En það verður nærri óbærilegt hlutverk að þurfa að svíkja loforð sem gefin hafa verið fyrir íslands hönd, af æðstu mönn- um þjóðarinnar, sum fyrir mörgum árum síðan, vegna þess að fjárveit- ing hefur veriö skorin niöur um- hugsunarlaust og án samráðs við nokkurn þann sem framkvæma á vilja og stefnu ráðherra og ríkis- stjórnar. Þetta bókstaflega verður að breytast og nú er tækifæri fyrir nýja ríkisstjórn að sýna viljann í verki. Björn Dagbjartsson. „Fengur var t.d. byggður og smíðakostnaður allur (ærður sem þróunaraðstoð," segir greinarhöfundur m.a. Mannfjölgunaivandamálið Mannfjölgunarvandinn á jörð- inni í heild er ekki vandamál sem þarf aö athuga strax heldur yfir- þyrmandi vandi gærdagsins, dags- ins í dag og morgundagsins. Raun- ar það stórt að undrum sætir. Engu er líkara en að skaparinn hafi gleymt að „pógrammera" heilann sem hann gaf okkur (eða við höfum áunniö okkur með þróun) varðandi þetta atriði. Sennilegra er þó að „prógrammið“ sé fyrir hendi, og hallast ég að því, en einhverra hluta vegna úr sambandi eða óvirkt. Hvatt til offjölgunar Furðulegt er að þjóðarleiðtogar, stjórnmálamenn, trúarleiðtogar, fjölmiðlamenn og ekki síst vísinda- menn láta þetta augljósa vandamál sig litlu skipta og almennur áróður til úrbóta svo gott sem enginn. Þetta krefst nánari skýringar og mín er þessi varðandi gleymda „prógrammið“. „Hverjum finnst sinn fugl fagur, þó hann sé bæði ljótur og magur“. Með öðrum orö- um; hveijum einstaklingi finnst nánasta fólk og afkomendur það besta sem völ er á og sjálfsagt að fjölga sínum sem mest. Hver þjóð er besta þjóðin og sjálfsagt að henni fjölgi sem mest. Sérhver trú er hin eina sanna, rétta og sjálfsagt að fjölga áhangendum, samanber for- svarsmenn kaþólsku kirkjunnar sem amast við getnaðarvörnum og hvetja þannig óbeint til fjölgunar og bæta þar með við aðalvanda jarðarinnar, offjölgunina. Þetta er ekki sagt vegna trúarof- KjaUarinn Örn Jónsson rafeindavirki stækis gegn kaþólsku, heldur of- býður mér sannfæring þeirra og trú á eigið ágæti sem slær þá al- gerri blindu, svo mjög að framtíö jarðarinnar í heild skiptir vart máli lengur. Svona er hægt að halda áfram endalaust t.d. þýska þjóðin, sú ágæta þjóð, var orðin í vandræðum með landrými og hfi- brauð fyrir seinni heimsstyrjöld- ina. Þá var ráðið að espa landslýð upp í landvinninga og styrjöld til þess að „aríarnir" mættu skipa veglegri sess á jarökúlunni. Land- vinningar Þjóðverja urðu engir og verða ekki þar sem jörðin er ofsetin fólki nú þegar. Afleiðingarnar Helstu afleiðingar offjölgunar manna hér í jörðunni ættu að vera flestum kunnar en eki sakar að telja upp nokkrar: í Suöur-Amer- íku, á Amazon-svæðinu, er verið að ganga á forðabúr mannkyns varðandi súefnisframleiðslu jarð- arinnar. Skógar ruddir án nokk- urrar skynsemi, en fólki plantaö þar í staðinn, án allrar stjórnunar. Þétta á ekki sérstaklega við þar, heldur alls staðar. Skógar Evrópu eru að deyja hægt en örugglega vegna mengunar. Hvað varð um skógana á íslandi? Landið vaxið skógi milli fjalls og fjöru við landnám. Ósonlagið er að verða götótt. Mengun sjávar og vatna en yfirþyrmandi, eyðimerk- ur fara stækkandi, útrýming dýra- tegunda augljós. Svona má lengi halda áfram. Erfiðara er að finna þau bætandi áhrif sem maðurinn hefur haft á lífið hér á jörðunni. Við tökum og eyðum verðmætum í þeirri trú aö okkur sé allt leyfi- legt, að við séum Guös útvaída dýrategund. En athugum ekki að án lífríkisheildarinnar erum viö dauð eins og það umhverfi sem við- erum að eyðileggja og drepa. Marg- ir sjá hvert stefnir en flestir sem sjá gera ekkert í málunum. Ég vil leggja mitt lóð á vogarskálarnar með þessu greinarkorni og skora á þá sem aðstöðu hafa til að vekja almenningsálitið og almenning til umhugsunar og aðgerða. Áróður og umræða Varðandi ísland legg ég til að ís- lendingar taki upp athugun á því hver kjörmannfjöldi eigi að vera á íslandi í framtíöinni og yfirlýsing varðandi það eitt gæti vakið at- hygli annarra þjóöa. Einnig eigum viö að hreyfa við vandamálinu hvar og hvenær sem tækifæri gefst erlendis. Vísindamenn allra landa gefi út yfirlýsingar sameiginlega og skýri afleiðingar ofljölgunar. Þeim er trúaö, eins og sjá má varðandi notkun kjarnorkuvopna. Einnig verður að gera þá kröfu til vísinda- manna að þeir hætti að blanda saman frumefnum jarðar til þess að „redda“ jarðarbúum um fólsk lífsgæöi eða falska fæðu um stund- arsakir meö því að pressa meira út úr jörðinni en eölilegt getur tal- ist. Trúarleiðtogar og prestar gætu eflaust gert eitt stærsta átakið í áróðrinum vegna alls þess fjölda sem þeir ná til og vakiö upp um- ræður og umhugsun. En það krefst fórna sem kannske er varla farandi fram á þ.e. að viðurkenna jarð- arbúa sem jafnréttháa heild, þrátt fyrir trú einstaklinganna eða trú- leysi. Eitt sterkasta afl mannlegra sam- skipta, fjármagn, eða þá fáu sem um það halda, mætti einnig hvetja til átaka og þá kannske helst með þessum orðum: Hvað gagnar að eignast allan heiminn ef hann drukknar í eigin úrgangi? Fjölmiðlafólk hlýtur að vera sá hópur sem mestu getur fengið áorkað til fræöslu og kynningar og til að hafa áhrif á viöhoif almenn- ings. Ekki trúi ég öðru en að mögu- legt væri að framleiða vikulega þáttaröð í áróðursskyni til stuðn- ings málefninu. En þessi hópur sef- ur fast, enda upptekinn af öðru ómerkilegra efni. Að síðustu hvet ég alla til um- hugsunar um höfuðvandamál okk- ar jarðarbúa, fjölgunarvanda okk- ar eigin tegundar, rökhugsið málið og nýtiö með því eitt af lögmálum alheimsins, hugsanaflutning og hugarsamstöðu, sem er staðreynd. Ef læmingjarnir ættu ekki viö offjölgunarvanda að stríða, á stundum, þá þyrfti stofninn ekki að senda stóran hluta einstakling- anna á haf út til drukknunar. Látum það ekki sannast á okkur, menn, að við getum ekki notað aðr- ar leiðir en „skynlausar“ skepnur. örn Jónsson „Við tökum og eyðum verðmætum í þeirri trú að okkur sé allt leyfilegt, að við séum Guðs útvalda dýrategund.“

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.