Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.1988, Qupperneq 29

MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 1988.
29
pv_________________________________________LífsstQl
Kommúnur endurreistar
- af hagkvæmnisástæðum fremur en hugsjón
Hipparnir, sem trúðu á ást og friðsælan heim og höfnuðu gildismati samfélagsins, kusu að búa saman í kommún-
um af hugsjónaástæðum. Nútíma íslendingar eru knúðir til þess vegna lágra launa og hárrar húsaleigu. DV-mynd
Nýtt sambýlisform, nokkurs konar
kommúnubúskapur, fer mjög í vöxt
um þessar mundir. Tveir aðilar eða
fleiri deila þá leiguhúsnæði af hag-
kvæmnisástæðum. Dæmi eru um allt
upp í fimm aðila, bæði pör og ein-
staklinga, sem búa saman.
Blömabörn eða
bágstatt fólk
Flestir sem heyra orðið kommúna
sjá í anda hóp af friðelskandi fólki
sem deilir húsi og hægindum af hug-
sjónaástæðum. Fyrir um 20 árum var
þetta sambýlisform mjög dýrkað af
þeim sem aðhylltust lífsviðhorf hipp-
anna eða blómabamanna sem svo
voru kölluð. Þær kommúnur höfðu
á sér illt orð fyrir meintan ólifnað
og svall.
Nú er hins vegar annað uppi á ten-
ingnum þar sem eingöngu fjárhags-
leg hagkvæmni ræöur ferðinni. Fyrir
marga er þessi kostur jafnframt sá
eini.
Það er einkinn tvennt sem stuðlar
að þessari þróun. Húsaleiga hefur
hækkað svo á undanfomum áram
að mörgum einstakhngum, sem eru
í námi eða á lágum launum, er hrein-
lega ofviða að taka íbúð á leigu.
Meira framboð er á stónun íbúðum
sem em hlutfallslega ódýrari í leigu
en litlar. Þær henta hins vegar mjög
vel fyrir sambýh af þessu tagi.
Nokkrar umsóknir
á skrá
Hjá Leigumiðlun húseigenda feng-
ust þær upplýsingar að þar væm 5
eða 6 aðilar á skrá sem óskuðu eftir
að leigja með öðrum. Enn sem komið
er hefur þó engin íbúð veriö leigö út
undir slíkt sambýli á vegum miðlun-
arinnar en starfsmaður taldi eftir-
spum eftir slíku fara nyög vaxandi.
Oft er um að ræða kunningjahópa
eða fólk sem eitthvað þekkist áöur
en það hefur sambúð, en nokkur
dæmi era um fólk sem þekkist ekki
fyrir.
Sveinn Andri Sveinsson, formaður
Stúdentaráðs, sagði í samtali við DV
að húsnæðismiðlun stúdenta hefði
borist margar óskir frá fólki sem
vildi fá inn til sín meðleigjendur.
Slíkt hefði hins vegar í fæstum tilfell-
um gengið upp. Sveinn sagði aö hjá
húsnæðismiðluninni væri nú meira
framboð á húsnæði en eftirspum.
Húsaleiga hefur, að sögn Sveins
Andra, ekki hækkað frá í vor.
Sem dæmi um hagnað af samleigu
má nefna að 4 herbergja íbúð yrði
trúlega leigð út á 35—45 þúsund'krón-
ur á mánuði. Þrír einhleypingar eða
pör gætu tekið íbúðina á leigu. Við
það deilist kostnaðurinn í þrjá staði.
Fyrir eitt herbergi með aðgangi að
eldhúsi og baði er algengt að greiða
15 þúsund krónur á mánuði.
Hefur kosti
og galla
Það hefur bæði kosti og galla að
leigja með öðrum. Helstu kostimir
em, fyrir utan flárhagslegt hagræði,
að hægt er að ná fram hagkvæmni í
innkaupum kjósi fólk að hafa sam-
eiginlegan heimilisrekstur. Hægt er
að nefna ótal fleiri hluti sem erfitt
er aö meta tíl fjár. Meiri félagsskap
við annað fólk, ákveðna fjölskyldutil-
finningu sem fljótlega myndast og
síðast en ekki síst þá ögun sem fólgin
er í því að taka tillit til annarra.
Ekki hægt að
striplast
Helstu ókostimir, að sögn þeirra
sem búa við þetta sambýlisform,
koma fram í hugsanlegu ósætti
vegna umgengni, gestagangs og yfir-
leitt ólíkra þarfa.
Auk þ'ess nefndi einn viðmælandi
skerðingu á persónufrelsi. „Þú getur
ekki striplast eins og þú vilt. Þú ferð
ekki á nærbuxunum niður að ná í
Moggann á morgnana, og fólk elskast
ekki í sófanum fyrir framan sjón-
varpið."
-Pár-
Eins og hvert annað
hjónaband
- gerir kröfur til fólks um sveigjanleika
„Ef fólk vill halda einhverri reisn þá er þetta oft á tiðum eini kosturinn,"
segir Guðrún Halla Jónsdóttir þroskaþjálfi um kosti og galla þessa að leigja
meö öörum en það sambúðarform fer mjög vaxandi.
„Þegar um er að ræða fólk sem þú
þekkir ekki fyrir er þetta auðvitað
alltaf happdrætti. En af þvi að ég hef
verið mjög heppin með sambýlisfólk
eins og er, þá sé ég ekkert nema kosti
við þetta sambýlisform,“ sagði Guð-
rún Halla Jónsdóttir þroskaþjálfi í
samtali við DV um kosti og galla
þess að leigja með öðmm. Guðrún
sem er einstæð móðir með eitt bam
leigir íbúð við Bámgötu í Reykjavík
ásamt annarri einstæðri móður.
Guðrún hefur óvenjulega mikla
reynslu af þessu sambýlisformi
vegna þess að á síðustu 12-13 árum
hefur hún búiö á 27 mismunandi
stöðum í flestum landsfjórðungum.
„Þegar ég flutti hingað inn þá hafði
ég nánast aldrei séð sambýliskonu
mína áður. Ég hef hins vegar unnið
stóra vinninginn í þessu happdrætti
því sambúðin hefur frá fyrsta degi
gengið afar vel.
Þetta er svona stórfjölskylda, við
emm með tvö böm sem eru á sama
aldri og eiga mjög vel saman þannig
að þau era í rauninni búin að eign-
ast sy stkini. Við höfum eignast félaga
hvor í annarri og skiptum öllum
kostnaði jafnt með okkur hvort sem
um er ræða húsaleigu eða matar-
kostnað. Sama gildir um rafmagns-
og símareikninga.“
Sambýliskona Guðrúnar hafði,
einsog hún, reynslu af meðleigjend-
um og Guðrún telur að það hafi á
vissan hátt hjálpað þeim aö aðlagast
þessu sambýli. En gallamir em líka
fyrir hendi.
„Viö höfum báðar lent í vandræð-
um vegna meðleigjenda,“ segir Guð-
rún. „Við höfum báðar lent í því að
Tíðarandi
taka á okkur greiðslur vegna óskil-
visra samleigjenda og setið efdr með
skuldasúpu sem viðkomandi stakk
af frá eða fannst að hann ætti ekki
að borga. Ég hef til dæmis lent í
svona kommúnubúskap þar sem ég
var eina manneskjan sem kunni að
elda mat og setja í þvottavél. Það var
orðiö mjög þreytandi.
Þaö verður að koma fram að það
er mjög erfitt fyrir einhleypa og
bamafólk að leigja saman. Böm
þurfa tíma og þau þurfa pláss og
stundum hafa þau hátt og fer mikið
fyrir þeim og verður að leyfa þeim
það. Þetta veldur árekstrum oft á tíð-
um þrátt fyrir góðan vftja.
Fólk getur líka lent í því aö leigja
með aðilum sem hreinlega eiga ekki
skap saman. Annar aðilinn á
kaimski stóran vinahóp og vill hafa
mikið samneyti við þá og er að auki
ekki sýnt um húsverk. Hinn kýs
frekar einveru og ró og er duglegur
við húsverk. Þetta getur orðið stór-
vandamál."
Guðrún þekkir fjölda fólks sem
leigir með öðrum og sagði að sam-
búðin gengi misvel. „Þetta fer mjög
vaxandi. Fyrir nokkrum árum var
ég sú eina í mínum kunningjahóp^.
sem hafði reynt þetta sambúðarform
en það hefur mikið breyst. Stað-
reyndin er sú að fyrir einstæðar
mæður og fólk með lágar tekjur er
þetta oft á tíöum eini kosturinn. Þaö
leigir enginn íbúð fyrir 40 þúsund á
60 þúsund króna mánaðarlaunum
eða lægri.
Auðvitað er hægt að leigja ein-
hveija herbergisholu út í bæ, en ef
þú vilt halda einhverri reisn þá er
þetta oft á tíðum eina leiðin."
- Er hægt að segja með einhveijum
rétti að þetta hafi þroskandi áhrif á
fólk? „Þetta er eins og hvert anna\
hjónaband," segir Guðrún.
„Þetta gerir kröfur til fólks um
ákveðinn sveigjanleika sem mann-
eskjur eiga til í mismiklum mæh. En
engu að síður vega kostimir mun
þyngra en gallamir. Fólk verður líka
að gera sér ljóst að sambýlið á frekar
að líkjast flölskyldu en verbúöavist."
-Pá