Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1988, Page 14

14
FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1988.
PBPI Frjálst.óháö dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SiMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð í lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Svart ár framundan
Viö megum gera ráð fyrir, aö hart veröi í ári. Forsæt-
isráðherra segir, að viö stöndum nær þjóðargjaldþroti
en nokkru sinni fyrr. Tekjur þjóðarinnar munu að lík-
indum hríðlækka. Framleiðslan mun þá minnka.
Launastöðvun er í gildi nokkuð fram á næsta ár. Stjórn-
endur fyrirtækja ræða, að ekki verði grundvöllur fyrir
launahækkanir á næsta ári. Góðærið er sannarlega lið-
ið. Við kunnum ekki að nýta það. Eftir stendur, að jafn-
vel menn, sem lengi hafa verið ráðherrar, þykjast koma
af fjöllum um, hversu slæmt ástandið sé. Sérfræðingar
hafa ekki reiknað dæmið til fulls en telja í fljótu bragði,
að ástandinu á næsta ári muni mega líkja við hrunið
1967-69.
Flest munum við vel eftir árunum 1967-69. Þá hafði
síldin horfið. Jafnvel þau okkar, sem minnast vel þeirra
erfiðleikaára, munum ekki vera vel undir búin að mæta
slíku nú. Þau ár blossaði hér upp tiltölulega mikið at-
vinnuleysi. Fjölmargir áttu við mikinn íjárhagsvanda
að etja. Við komumst úr þeim vanda hægt og bítandi
fyrir það, að við höfðum nokkuð sæmilega ríkisstjórn,
viðreisnarstjórnina. Nú er að sjá, hvort stjórn landsins
muni ráða eitthvað við vandann. Sem stendur situr hér
að völdum veik ríkisstjórn, sem fæstir munu telja hk-
lega til stórræða.
Þessa dagana er vandinn ræddur á hverj^m stórfund-
inum af öðrum. Frystingin er í miklu tapi. Aðgerðir
núverandi ríkisstjórnar duga þar skammt. Við höfum
ekki brugðist nægilega við lækkun dollars. Það setur
okkur í enn meiri vanda en ella væri. Við höfum síðan
lifað um efni fram. Þar hefur ríkið verið meðal verstu
sökudólganna. Hallarekstur á ríkisbúskapnum er mikið
böl, sem meðal annars hefur verið ein aðalorsök verð-
bólgu og skuldasöfnunar. Við gjöldum þess nú. Reynd
er verðstöðvun, sem er skammgóður vermir. Lands-
feðurnir heimta gífurlegar skattahækkanir. Fólki þykir
skattpíningin sér í lagi óréttlát, einkum vegna þess, að
ábyrgðin er fyrst og fremst óráðsía stjórnvalda, að svona
er komið.
Vandinn við framleiðslu verður einkum mikill, vegna
þess að nú á að verða tíu prósent minnkun þorskafla.
Þetta mun mörgum þykja sárt. En minnkunin er hvergi
nærri jafnmikil og fiskifræðingar lögðu til. Slík minnk-
un hefði átt að koma til miklu fyrr.
Landsmenn eiga ekki að fara í grafgötur með, hversu
ofveiði hefnir sín. Við byggjum einkum á fiskveiðum.
Hinir færustu fiskifræðingar hafa varað við. Gengið
hefur verið á stofnana, og í því efni er ekki bjart fram-
undan. Telja verður rétt að grípa til minnkunar þorsk-
veiði, og það þrátt fyrir, hversu almennt horfir illa í
efnahagsmálum. Við mundum gjalda þess enn meira á
næstu árum, héldi ofveiðin áfram. Meginhættan er, að
aflaminnkunin sé of lítil og komi of seint.
Freisting stjórnvalda er einmitt einkum sú að halda
áfram að lifa um efni fram. Þetta hefur verið gert, og
sumir mundu vilja viðhalda því, nú þegar syrtir í álinn.
Því verður að leggja áherzluna á, að við komum búi
okkar í lag. Umtal um þjóðargjaldþrot er vafalaust
ástæðulaust, ef stjórnvöld kunna fótum sínum forráð.
Hættumerkin hafa verið mörg og skýr.
Því er harla kyndugt, þegar landsfeðurnir þykjast
koma af fjöllum í þessum efnum.
Við eigum að geta mætt svörtu ári 1989.
Haukur Helgason
Georges Habash, talsmaöur frelsis Palestínu, og Yasser Arafat, leiötogi frelsishreyfingar Palestíiiu, mynda
sigurmerki eftir yfirlýsingu hins síðarnefnda um sjálfstæði þjóðarinnar.
Að viðurkenna eða
viðurkenna ekki
Yfirlýsingin í Algeirsborg um
stofnun sérstaks ríkis Palestínu-
mcrnna er vitaskuld ekki nema orð-
in tóm en hún getur orðið fyrirboði
mikilla tíðinda síðar. Til að stofna
ríki þurfa íbúar að eiga sér land
en land hins nýja ríkis er hersetið
af ísraelsmönnum. En nú er ríki
Palestínumanna orðin pólitísk
staðreynd, þótt landið vanti, og þar
með pólitískt afl sem ekki er hægt
að hunsa. Útlagastjóm hins nýja
ríkis getur gert tilkall til viður-
kenningar annarra ríkisstjóma og
ríkisstjórn hins nýja, landlausa
ríkis hefur sterkari stööu sem full-
trúi palestínsku þjóðarinnar en
PLO-samtökin hafa haft. Með
stofnun þessa málamyndaríkis,
með tilvísun í samþykktir Samein-
uðu þjóðanna, em ísraelsmenn
settir í meiri vamarstöðu en
nokkm sinni fyrr og önnur ríki
geta nú fengið það tak á ísrael sem
þau hafa aldrei haft áður.
Upphaf þeirra tíðinda, sem nú
em orðin, er að rekja til uppreisn-
arinnar á hemumdu svæðunum
sem hófst í desember í fyrra og
hefur staðið óslitið síðan. Þessi
uppreisn, sem arabar kalla int-
ifada, hefur komið meira til leiðar
en allar sprengjuárásir og flugvéla-
rán PLO-samtakanna síðustu ára-
tugi.
Hrottaskapur ísraelskra her-
manna á vesturbakkanum og í
Gaza hefur vakið meiri samúð með
málstað Palestínumanna en dæmi
eru til áður og ekki aðeins vor-
kunnsemi með þeim heldur miklu
fremur reiði í garð ísraels. Upp-
reisnin hefur líka sýnt fram á þaö
sem ísraelsmenn hafa komist upp
með í tuttugu ár, að neita að viður-
kenna að vandinn á hernumdu
svæðunum minnkar ekki með ár-
unum heldur vex og vandamálin
verða hvorki þöguð í hel né barin
niður með ofbeldi.
1
Husseins þáttur Hasemi
Ákvörðun Husseins Jórdaníu-
konungs í sumar að afsala sér öllu
tilkalli til vesturbakka Jórdanar,
sem innlimaöur var í Jórdaníu
1950, var bein afleiðing uppreisnar-
innar og á þeirri ákvörðun Hus-
seins byggist stofnun ríkisins nú.
Með því að afsala sér vesturbakk-
anum, sem hefur verið ísraelskt
hernámssvæði síðan 1967, viður-
kenndi Hussein í verki að Jórdan-
íumenn gætu ekki talað fyrir hönd
Palestínumanna heldur yrðu þeir
að finna lausn sinna mála á eigin
spýtur. Með þessu var botninn
sleginn úr stefnu ísraelsstjómar
sem byggðist á því að Hussein Jórd-
aníukonungur væri hinn eini rétti
formælandi Palestínumanna en
ekki PLO og Arafat. ísraelsmenn
neita algerlega að eiga nokkur sam-
skipti við PLO en PLO hafnaði aft-
ur allri samvinnu við Hussein um
samninga við ísrael.
Þannig höfðu ísraelsmenn engan
viðurkenndan aðila til að semja
við. Þetta hentaði þeim ágætlega
lengi vel, þeir létu allt reka á reið-
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
anum á hemumdu svæðunum og
neituöu að viðurkenna vandamálin
þar þangið til intifadan vakti þá
óþyrmilega til meðvitundar um
þau. Að Hussein frágengnum varð
PLO óhjákvæmilega málsvari íbúa
hemumdu svæðanna í æ ríkari
mæli og meö stofnun ríkis nú er
skrefið stigið til fulls.
Hvort sem þetta ríki er raun-
verulegt eða ekki er ljóst að sú út-
lagastjóm, sem nú er mynduð, mun
fara með umboð palestínsku þjóð-
arinnar. Þar með fá íbúar her-
numdu svæðanna í fyrsta sinn op-
inberan málsvara sem allir sem á
annaö borð vilja beita sér fyrir
lausn vandamálanna verða að
skipta við, hvort sem þeim líkar
betur eða verr.
PLO og ísrael
ísraelsmenn hafa alltaf neitað að
skipta við PLO vegna þess að PLO
séu ekkert annað en hryðjuverka-
samtök og vilji afmá Ísraelsríki.
Þessu neitar Arafat nú orðið, hann
segist vilja lifa í friði með ísrael. í
yfirlýsingunni um stofnun ríkis
Palestínumanna er ísrael ekki við-
urkennt berum orðum en viður-
kenning á tilverurétti ísraels, sem
er forsenda þess að ísrael eða nokk-
urt vestrænt ríki taki PLO alvar-
lega, er fólgin í því orðalagi að tvö
ríki skuli vera í Palestínu.
Formleg viðurkenning á ísrael er
tromp sem Arafat vill eiga uppi í
erminni þegar og ef til samninga
við ísrael kemur. Það er reyndar
ekki líklegt í bráð. Ný stjóm harð-
línumanna verður að líkindum
mynduð í ísrael undir forystu
Shamirs og hann neitar sem fyrr
aö hafa nokkuð saman við hryðju-
verkamenn að sælda. Þaö kemur
úr hörðustu átt, því að Shamir er
sjálfur fyrrum hiyðjuverkamaður
með Stem-hópnum og hefur fjölda
mannslífa á samviskunni.
Afstaða ísraelsstjómar til samn-
inga við Palestínumenn verður því
trúlega óbreytt og í augum Shamirs
og fylgismanna hans er vestur-
bakldnn, sem þeir kalla Júdeu og
Samaríu eftir Biblíunni, órjúfan-
legm- hluti af ísrael. Það eru væg-
ast sagt litlar líkur á því að ísraels-
sfjóm taki í mál að þama verði
frjálst og fullvalda ríki. Einhvers
konar sjálfstjómarríki er þó hugs-
anlegt einhvem timann í framtíð-
inni en fyrst verður margt að breyt-
ast.
ísraelsmenn eiga réttmætra ör-
yggishagmuna að gæta, sem taka
verður tillit til, en það er ekki á
þeim sjónarmiðum sem lausn
vandamálanna strandar heldur
neitun ísraelsmanna á að viður-
kenna Palestínumenn sem sér-
staka þjóð.
Þeirri afstöðu munu þeir halda
til streitu svo lengi sem þeim er
stætt á henni og það getur orðið
lengi enn.
Nýir möguleikar
En nú eiga önnur ríki kost á
möguleika sem ekki hefur fyrr ver-
ið fyrir hendi, að setja þrýsting á
ísrael með því að viðurkenna eða
hóta að viðurkenna hið nýja ríki
Palestínumanna. Þama er kominn
sá jákvæði þáttur málanna sem Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra segist sakna í einhliða
fordæmingum á ísrael hjá Samein-
uðu þjóðunum.
Nú er mögulegt að sýna samstöðu
með Palestínumönnum í verki með
því að viðurkenna útlagastjóm
þeirra, án þess að í því felist beinn
fjandskapur við ísrael heldur að-
eins krafa um raunhæfa lausn
vandamálanna.
í þessu máli er þó margs að gæta.
íslendingar bera sinn hluta af
ábyrgðinni á hvernig komið er fyr-
ir palestínsku þjóðinni því að þau
vandamál stafa af því að Samein-
uðu þjóðimar, ísland þeirra á með-
al, samþykktu skiptingu Palestínu
og stofnun Ísraelsríkis sem leitt
hefur til þess að Palestínumenn em
nú landlausir. Okkur ber siðferðis-
leg skylda til að reyna að bæta fyr-
ir þær hörmungar sem sú ákvörð-
un hefur leitt yfir Palestínumenn.
Ef í ljós kemur, að vel athuguðu
máli, að viðurkenning á hinu nýja
ríki þjónar þeim tilgangi að knýja
á um lausn vandamála þeirra ber
okkur að viðurkenna það.
Gunnar Eyþórsson
„Hvort sem þetta ríki er raunverulegt
eða ekki er ljóst að sú útlagastjóm sem
nú er mynduð mun fara með umboð
palestínsku þjóðarinnar.“