Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1988, Blaðsíða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1988, Blaðsíða 12
12 FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1988. Útlönd Englandsbanki hefur opnað dyr sínar Englandsbanki, sem hefur í gegn- um tíðina varðveitt leynd sína af jafnmiklum ákafa og gullforðann, hefur nú opnað dyr sínar og gefið almenningi kost á að skyggnast inn fyrir steinmúrana. Tveggja og hálfs metra þykkur veggur umlykur bygginguna. Eng- ir gluggar eru á honum. Hann var hannaður af Sir John Soane. Vegg- urinn hefur ekki átt hvað minnstan þátt í að sveipa bygginguna dulúð síðan byggingu hans var lokið árið 1828. Hið nýja safn Englandsbanka rekur sögu hans frá stofnun árið 1694. Áöur en safniö var opnað gátu végfarendur einungis vonast til aö sjá inn fyrir steinveggina þegar bleikklæddir hliðverðir opnuðu risastórar bronshurðirnar á Þráðnálarstræti (Threadneedle Street) í London. Afnám hafta opnuðu dyrnar Það var árið 1986 sem sprenging- in varð. Afnám hafta á fjármála- markaðinum í London hafði í för með sér nýja tíma og tæknivæö- ingu. í kjölfarið vaknaði mikill áhugi á að fá að vita meira um bankann sem var svo dularfullur. „Fólk las um að Englandsbanki væri að gera þetta eða hitt og að hann væri að skipta sér af erlend- um gjaldeyrismarkaði en það vissi í raun ekkert um bankann," segir aðstoðarsafnstjórinn, Peter O’Ri- ley. Safniö er í húsnæði bankans og gengur fólk inn um hliðarinngang. Sýningarferðin hefst í verðbréfa- skrifstofu bankans sem hefur verið endurbyggö í samræmi viö upp- runalega hönnun Soane. í sölum byggingarinnar er sýning á byggingarlegri sögu bankans sem hóf starfsemi sína í bráöabirgða- húsnæði áður en hann fluttist til staöar sem hét Kaupmannssalur (Grocers’ Hall). Þar var hann í fjörutíu ár. Nýja byggingin á Þráðnálargötu var fuUgerð árið 1734. Nokkrum árum síðar endurbyggði Soane megniö af bankanum. Soane var sérvitur arkitekt. Hönnun hans á grafhýsi konu sinnar varð fyrir- myndin að hinum frægu rauðu bresku símaklefum. Mikil íjölgun varð á starfsfólki bankans meðan á fyrri heimsstyij- öld stóð. Því var nauösynlegt að byggja enn frekar við bankann. í stað einnar hæðar byggingar Soane kom sjö hæða bygging sem hýsir bankann enn þann dag í dag. Gluggalausi veggurinn hans er samt óbreyttur á sínum stað. Tók við af gullsmiðum Fyrir aftan styttu af Vilhjálmi þriðja, sem var við völd þegar bankinn var settur á laggimar, eru myndir sem eiga að tákna gull- smiði 17. aldar. Gullsmiöir höföu nokkurs konar einkarétt á þvi að lána peninga áður en Englands- banki var stofnaður. Gjaldþrot fimm gullsmiða, þegar Karl annar konungur neitaði að borga skuldir sínar, opnuðu augu fólks fyrir þörfinni á almennings- banka. Elísabet Bretlandsdrottning opn- aði safniö á þijú hundmð ára af- mæli valdatöku Vihjálms og konu hans,- Maríu, þann 16. nóvember síðastliðinn. Talið er að í Englandsbanka séu einhverjar mestu gullbirgðir sem finnast í heiminum. Ekki er þó gestum safnsins gefinn kostur á að líta herleg- heitin eigin augum. (orðstírs) sem heföi endanlega lent í slæmum félagsskap” („An elderly lady in the city of great credit and long standing, who had ultimately fallen into bad company"). James Gillray skopmyndateikn- ari byggði á lýsingunni og sýndi bankann sem piparjunku klædda í eins punds seðla. Forsætisráðherr- ann stóð hjá og gaf henni óvið- kunnanlegt augnaráð. Uppruna- lega teikningin er til sýnis í safn- inu. Englandsbanki hefur nú í fyrsta skipti opnað dyr sinar fyrir almenning. Í síðasta mánuði var opnað safn i bankanum. Á þeirra valdatíma var stöðugt sfjómmálaástand en stríö við Frakkland tæmdi ríkiskassann og gerði stofnun seðlabanka að algerri nauðsyn. Skoti átti hugmyndina William Paterson, ungur kaup- sýslumaður frá Skotlandi, stakk upp á því að stofnaður yrði banki sem myndi lána ríkisstjóminni peninga gegn því aö fá viss forrétt- indi, það er að segja leyfi til að gefa út peningaseðla. Bókin með úskýringum hans á hugmyndum um bankann og stofn- samningur bankans með konung- legu innsigli em nú til sýnis í Eng- landsbanka. Hugmyndin varð fljótt vinsæl og borgaramir lögöu fram tólf hundr- uð þúsund sterlingspund til kaupa á hlutabréfum í stofnuninni sem átti að nefna „Yfirmaöur og félagiö um Englandsbanka" (The Gover- nor and Company of the Bank of England”). Seinna varö bankinn uppnefnd- ur, og ekki með góðum huga, „Gamla konan við Þráðnálar- stræti”. Þetta nafn loðir enn við hann. í slæmum félagsskap Árið 1797 var stríð við Frakkland og takmarkanir á greiðslum með reiðufé. Þá var ekki lengur hægt að skipta seölum í gull eins auð- veldlega og áður. í fyrsta skipti vom seðlar með lágu verðgildi gefnir út. Richard Brinsley Sheridan, leik- ritaskáld og þingmaður, kallaði þá bankann, „Eldri konu í borg hins langvinna stórkostlega lánstrausts Hliðverðir bleikir frá upphafi Sir John Houblon, auðugur kaup- sýslumaður í London, var fyrsti yfirmaður bankans. Bleiki litur- inn, sem notaður er í fót hliðvarða bankans, er talinn vera kominn frá einkennisbúningi þjónustufólks lá- varðarins. Á hveijum fimmtudegi hittast stjórnarmenn bankans í glæsileg- um fundarsölum hans. Þá taka prúðbúnir hliðverðir á móti þeim. Bankinn var þjóðnýttur eftir seinni heimsstyrjöldina. Fyrstu seðlarnir, sem voru gefnir út, eru til sýnis í safninu. Sumir þeirra eru farnir að gulna vegna aldurs en þeir eru samt ennþá læsi- legir. Fyrstu fölsuðu peninga- seðlarnir era þar líka. Ekki er allt gull sem glóir Það sem mestan áhuga vekur í safninu er sýning á gullstöndum sem eru innan í glerpýramida. Ekki er þó allt gull sem glóir því að stangirnar íimmtiu og níu eru ein- ungis nákvæmar eftirlíkingar. Al- vöruguU er geymt í neðanjarðar- hvelfmgum, kirfilega læstum. Þaö eru aðeins tvær stangir af alvörugulli til sýnis fyrir almenn- ing. Þær eru báðar tólf kíló að þyngd. Bankinn er með sína eigin örygg- isverði en starfsmenn ræöa ekki öryggismál viö utanaðkomandi. Þeir vilja heldur ekki segja frá því hve mikiö gull er geymt innan við veggi bankans. Talið er að þar sé eitthvert mesta magn sem finnst í heiminum af gulli. Reuter

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.