Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1989, Blaðsíða 10

10
MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1989.
Utlönd
Aðalmál síðustu kosninga í Kanada var fríverslunarsamningurinn milli
Bandaríkjanna og Kanada. Skopteiknarinn Lurie hefur hér krýnt Reagan,
fyrrum Bandaríkjaforseta, sigurvegara kosninganna. Samningurinn tók gildi
um áramótin og í kjölfar hans hefur orðið fyrirtækjasamruni í Kanada.
Hræringar á
fjármálamark-
aði í Kanada
Talsmenn stjórnarandstöðunnar og neytendasamtaka í Kanada hafa farið
fram á opinbera rannsókn á kaupum stórfyrirtækja á smærri samkeppnisað-
ilum. Stærsti samningurinn í síðustu viku var kaup Imperial Oil eða Esso
á Texaco Canada. Kaupverðið var 4,9 milljarðar dollara.
Agúst Hjörtur, DV, Ottawa;
Fríverslunarsamningur Kanada og
Bandaríkjanna, sem tók gildi nú um
áramótin, virðist hafa ýtt af stað
miklum hræringum á íjármálamark-
aði Kanada. í síðustu viku var til-
kynnt um þrjá aðskilda samninga
þar sem eitt stórfyrirtæki kaupir
annað.
Bjórframleiðendumir Molson og
Carling O’Keefe ætla að sameinast
og verða þá stærsti bjórframleiðandi
í Kanada með um 55 prósent mark-
aðshlutdeild og árlega sölu áætlaða
um 2,3 miUjarða dollara. Megln-
markmið samrunans er, að sögn tals-
manna fyrirtækjanna, að ná fram
aukinni hagræðingu í rekstri sem
mun gera nýja fyrirtækinu kleift að
keppa við bandaríska framleiöendur,
bæði í Kanada og á Bandaríkjamark-
aði.
Atvinnumissir
Uagræðingin mun valda því að ein-
hverjum verksmiðjum fyrirtækisins
verður lokað, með þeim afleiðingum
að nokkur hundruð manns munu
missa vinnu sína.
Þá keypti Canadian Airlines Int-
ernational, næststærsta flugfélag
landsins, Wardair, sem er þriðja
stærsta flugfélagið, fyrir 248 milljón-
ir dollara. Rekstri félaganna verður
haldið aðskildum fyrst um sinn en
alls hafa fyrirtækin tvö nánast jafn-
mikla markaðshlutdeild og veltu og
ríkisflugfélagið Air Canada. Wardair
hefur fyrst og fremst stundað leigu-
flug en það áætlunarflug, sem félagið
var með, verður lagt niður. Að sögn
fyrrum eigenda Wardair munu um
1.500 manns missa vinnuna vegna
kaupanna.
Kaupin rannsökuð
Stærsti samningurinn, sem til-
kynnt var um í síðustu viku, er kaup
Imperial Oil, eða Esso, á Texaco
Canada. Er kaupverðið 4,9 milljarðar
dollara. Imperial Oil var fyrir
stærsta olíufélagið í landinu og verð-
ur nú langstærst, með um 15 þúsund
starfsmenn, nærri 5 þúsund útsölu-
staði og olíuhreinsunarstöðvar sem
afkasta nærri 500 þúsund olíutunn-
um á dag. Ekki er búist við uppsögn-
um starfsmanna vegna þessara
kaupa.
ÖU þessi fyrirtækjakaup þurfa aö
fá samþykkt sérstakrar opinberrar
nefndar sem er ætlað að tryggja að
kaupin minnki ekki samkeppni á
markaðnum. Bæði formaður nefnd-
arinnar og fjármálaráðherra lands-
ins hafa lýst því yfir að fyrirtækja-
kaup þessi verði rannsökuð ofan í
kjöhnn áður en þau verða samþykkt.
Það hefur þó ekki komið í veg fyrir
að talsmenn neytendasamtaka og
forsvarsmenn stj órnarandstöðunnar
hafi farið fram á opinbera rannsókn
á þessari nýju þróun þar sem stórfyr-
irtæki kaupa upp þau smærri. Það
veldur stjórnarandstöðunni einnig
áhyggjum að aðalkeppinautar bæði
Imperial Oil og Canadian Airlines
Intemational eru ríkisfyrirtæki sem
ríkisstjóm íhaldsflokksins hefur lýst
áhuga á að selja einkageiranum á
þessu kjörtímabili.
Vill að markaðurinn ráði
Nú em þrjú ár þar til sameigin-
legur innri markaður Evrópu-
bandalagsins tekur til starfa. Einn
þeirra sem kemur til með að hafa
úrslitaáhrif á það hvernig hann
verður samansettur er Sir Leon
Brittan sem er hinn nýi samkeppn-
isstjóri Evrópubandalagsins. Hann
veit nákvæmlega hvar hann stend-
ur og þrjú ár í pólitískri útlegð
hafa ekki vfllt honum sýn. Hann
trúir því statt og stöðugt að mark-
aöurinn eigi aö vera sem frjálsast-
ur. Það sýndi hann í umræðum um
það hvernig væri best að undirbúa
evrópsk fyrirtæki undir sameigin-
legan markað og alþjóðlega sam-
keppni við bandarísk og japönsk
fyrirtæki.
„Ég held ekki að ríkisstjómir séu
vel til þess fallnar að endurskipu-
leggja iðngreinar í einu landi og ég
hef enga ástæðu til að ætla að opin-
ber yfirvöld myndu standa sig neitt
betur á evrópskum vettvangi,"
sagði Brittan í viðtah við Reuters.
„Með því að leggja áherslu á sam-
keppni er best hægt að auka styrk
bandalagsins gagnvart umheimin-
um.“
Geysilega áhrifamikill
Brittan, sem er fjörutíu og níu ára
að aldri, er lögfræðingur að mennt.
Hann var viðskipta- og iðnaðarráð-
herra Bretlands og er einn af sautj-
án meðlimum í framkvæmdanefnd
Evrópuráðsins sem er það yfirvald
sem framkvæmir stefnu banda-
lagsins og leggur tU ný stefnumark-
mið, er nokkurs konar ríkisstjórn
Evrópu.
En þeir em fáir sem geta haft
jafngeysUeg áhrif á fyrirtæki og
fólk á jafnskömmum tíma og sá
sem fer með samkeppnismál.
Forveri Brittans í starfi, Peter
Sutherland frá írlandi, notaði vald
embættis síns samkvæmt stofn-
samningi Evrópubandalagsins tU
aö hrista upp í flugfélögum í álf-
unni, ráðast á einokunarfyrirtæki
á sviði rafeindasamskipta og koma
í veg fyrir samruna nokkurra
stóira alþjóðlegra fyrirtækja.
„Ég fagna því sem hann gerði og
ætla, að miklu leyti, að fylgja hans
stefnu,“ segir Brittan.
Sér einnig um peningamál
Hann fær einnig á sínar herðar
ábyrgðina á fjármálafyrirtækjum
sem landi hans, Cockfield lávarður,
hafði áður með að gera. Hann telur
að á því sviði megi taka til hend-
inni og auka samkeppni milli
landa, sérstaklega á sviði trygg-
inga.
Hann telur að tryggingamál séu
einna erflðust viðureignar á þessu
sviði en að þar Uggi stærstu mögu-
leikamir og að viðskiptavinir
tryggingafélaga geti unnið stóra
vinninginn.
Brittan neitar því algerlega að
hann hafl oröið fyrir nokkrum
þrýstingi um að sanna sjálfstæði
sitt frá Margréti Thatcher, forsæt-
isráðherra Bretlands, sem er tahn
andvíg mörgu því sem Evrópuráðiö
hefur lagt tU í sambandi við sam-
einingu, frá því að hann tók við af
Cockfield.
Cockfield er af mörgum dáður
sem höfundur innri markaðarins
sem tekur við árið 1992 en hann
hefur skapað sér óvUd Thatchers
með því að hvetja tU þess að Bret-
land hafi forystu um sameiningu
Evrópubandalagsins bæöi á póli-
tísku og efnahagslegu sviði í stað
þess að reka lestina í þeim efnum.
Þurfti að segja af sér
Brittan lét af ráðherraembætti í
bresku ríkisstjóminni 1986 er hann
var neyddur tíl að segja af sér í
tengslum við hugsanlega yfirtöku
Sikorski þyrluverksmiðjanna á
Westland þyrlufyrirtækinu í Bret-
landi. Hann hafði verið á móti yfir-
tökunni og var síðar neyddur til
að segja af sér vegna þess að upp-
lýsingar láku út úr ráðuneyti hans
um máhð.
Hann telur ekki að þetta mál
muni há sér í hinu nýja starfi. Seg-
ir hann að menn hti á það sem
smámál sem tilheyri fortíðinni.
Reuter
Leon Brittan stjórnar samkeppnismálum innan Evrópubandalagsins.