Dagblaðið Vísir - DV - 10.02.1989, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1989.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð í lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Vafasamar hótanir
Ýmis verkalýðsfélög og samtök launafólks hafa haft
í hótunum um að hætta viðskiptum félagsmanna sinna
við Flugleiðir. Orsökin er sú að Vihnuveitendasamband-
ið hefur, að undirlagi Flugleiða, kært til félagsdóms at-
vik og atferli Verslunarmannafélags Suðurnesja í verk-
fallsátökunum á síðasta vetri. Þá hindruðu verslunar-
menn yfirmenn Flugleiða í afgreiðslu farþega á Kefla-
víkurflugvelh. Kom til átaka og ryskinga sem enn eru
mönnum í fersku minni. Flugleiðir telja að aðgerðir
verslunarmanna hafi verið ólögmætar og vilja fá úr-
skurð dómstóla um rétt sinn og skyldur þegar til verk-
falla kemur.
Heldur er það óvanalegt að til slíkra málaferla komi.
Oftast er gert samkomulag um að láta eftirmál falla
niður þegar kjarasamningar takast. Þrátt fyrir löng og
ströng verkföll hér á landi og allítarlega löggjöf þar að
lútandi hefur aldrei fengist úr því skorið hvar málsaðil-
ar standa, né heldur hversu langt verkfallsmenn geta
gengið til að hindra starfsemi yfirmanna sem ekki eru
í verkfalh og ganga 1 störf annarra.
Þegar miklir hagsmunir eru í húfi er ekki óeðlilegt
þótt upp úr sé kveðið um það hvað má og hvað má ekki
í verkfollum. Ætti það að vera beggja hagur því ólíklegt
er að launafólk vHji standa að lögbrotum þótt það berj-
ist fyrir bættum kjörum. Eins er það áreiðanlega ekki
áhugi yfmnanna eða atvinnurekenda að brjóta rétt á
starfsfólki sínu.
Kæra vinnuveitenda vegna atburðanna á Keflavíkur-
flugvelh í fyrra sýnist því hafa skynsamlegan tilgang
og eiga fuUan rétt á sér.
Verkalýðshreyfingin hefur hins vegar brugðist hart
við og lætur samtök sín hóta hálfgerðu viðskiptabanni
á Flugleiðir ef kæran verður ekki feUd niður. Það er
jafnvel tahð koma til greina að beina viðskiptum tH
erlendra flugfélaga í hefndarskyni við íslenska flugfélag-
ið.
Það er í sjálfu sér umhugsunarvert hvort launasam-
tök hafi siðferðHegan rétt til þess að skikka félagsmenn
sína tH að hHta þessari afstöðu. Er ekki fólk frjálst ferða
sinna? Er það gefin staðreynd að hver og einn launamað-
ur vHji sniðganga Flugleiðir þótt fyrirtækið hafi uppi
málsókn gegn Verslunarmannafélagi Suðumesja? Er
verkalýðshreyfmgin á móti því að lögum sé hlýtt og
dómstólar skeri úr um ágreiningsmál? Það er enginn
að hafa á móti verkfoUum heldur því einu að verkföU
séu misnotuð eða að línur séu skýrðar hvar deHuaðUar
standi næst þegar tH sambærilegra verkfaUa kemur.
Viðbrögð og hótanir verkalýðshreyfingarinnar eru
veikleikamerki - ómálefnalegt upphlaup í krafti fjölda-
samtaka sem vUja fara sínu fram utan við lög og regl-
ur. Hótanimar benda til að verkalýðsforingjamir efist
um málstað sinn og hræðist formlegan dóm og fordæm-
ið sem þannig fæst. Og ef verkalýðshreyfingin er í stríði
við Flugleiðir, hvað ætlar hún þá að gera ef og þegar
Flugleiðir sitja einir að markaðnum hér heima ef Amar-
flug verður sett undir hatt Flugleiða? Ætlar verkalýðs-
hreyfingin að beina viðskiptum sínum tU erlendra flug-
félaga sem eflaust em hálfú skilningsminni á hagsmun-
um íslensks launafólks?
Það væri skaði ef Flugleiðir gefa efdr í þessu máh.
Það á enginn að þurfa að beygja sig fyrir hótunum. ís-
lensk verkalýðshreyfmg á að virða rétt annarra, alveg
eins og aðrir virða hennar eigin rétt.
EUert B. Schram
Flugvél varnarliösins af gerðinni Orion á eftirlitsflugi fyrir sunnan Vestmannaeyjar.
Keflavik
og kjamavopn
Kvennalistakonur hafa nú mas-
að og hjalað sig saman til þeirrar
niöurstöðu að úr því að risaveldin
séu að minnka kjamorkuvígbúnað
sinn eigi íslenthngar að minnka
sinn vígbúnað líka, til dæmis með
því að stöðva framkvæmdir við
flughlöð við flugstöðvarbygging--
una í Keflavík.
Forsætisráðherra hefur gert það
þeim til geðs að lýsa ísland kjam-
orkuvopnalaust svæði með bros á
vör enda útlátalaust fyrir hann.
Hann veit sem er aö þetta er ekki
annað en innihaldslaust slagorð.
Sjálfur hef ég aldrei skihð hvað átt
er við með kjamorkuvopnalausu
svæði, allra síst getur það átt við
ísland sem er umkringt kjamorku-
vopnum á hveijum degi. Þessi vopn
em að vísu hvorki sjáanleg né
áþreifanleg og því óraunveruleg
fýrir marga en þau era engu að
síður mjög raunveruleg.
Hlutverk okkar íslendinga á ekki
að vera aö torvelda eftirht með
þeim heldur þvert á móti efla það.
Það er á því sviði sem hlutverk ís-
lands í afvopnunarmálum getur
verið stórt. Ef einhvem tímann
kemur til raunverulegrar afvopn-
unar munu íslendingar geta gegnt
mikilvægu hlutverki í eftirhti með
að það samkomulag sé virt, meðal
annars með þvi að manna þær rat-
sjárstöðvar sem nú er verið að
reisa.
Eftirlit
Það hggur í hlutarins eðh að risa-
veldin gefa ekki hvort öðra upplýs-
ingar um herstyrk sinn, viðbúnað
eða vígbúnað. Fyrir 16 árum gerði
ég yfirgripsmikla úttekt á hlutverki
herstöðvarinnar í Keflavík í al-
þjóðlegu samhengi og fékk til þess
aílar upplýsingar sem þurfti h)á
æðstu stjóm Nató og Bandaríkja-
hers, auk upplýsinga í herstöðinni
sjálfri.
Á þessum 16 árum hefur mikil-
vægi Keflavíkurstöðvarinnar auk-
ist ef eitthvað er, með sívaxandi
vígbúnaði á hafinu. Aliir kafbátar
Sovétmanna, sem fara út á vestan-
vert Atlantshaf, verða að fara fram
hjá íslandi og þaö em Orionvélam-
ar í Keflavík sem finna þá flesta
með aðstoð SOSUS hlustunardufla-
keðjunnar á hafsbotni, aht frá
Grænlandi til Skotlands.
Árið 1973 fundu þessar vélar um
þijá fjórðu ahra kafbáta á vestan-
verðu Atlantshafi sem yfirher-
stjómin í Pentagon hafði á sínum
kortum. Síðan hefur þetta hlutfah
hækkað og er nú yfir 90 prósent.
Þessir kafbátar fara nú orðið flestir
norður fyrir, mihi íslands og
Grænlands, og em hluta leiðarinn-
ar innan 200 mílna efnahagslögsög-
unnar. Aö auki fara nokkrir fyrir
sunnan land.
Bandarískir kafbátar em hka á
ferðinni og halda sig fyrir austan
land á siglingaleiðum sovéska flot-
KjaUaiinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
ans frá Kólaskaga. Sumir þessir
kafbátar, sem em flestir kjam-
orkuknúnir, em búnir langdræg-
um flugskeytum sem hafa aht að
fimm Kjamaodda hvert og í hveij-
um þeirra geta verið 60 th 80
kjamaoddar.
Hvernig getur ísland verið kjam-
orkuvopnalaust svæði með slíkan
gjöreyðingarkraft í sjónum aht
umhverfis nær þvi daglega?
Upplýsingar um þessar kafbáta-
ferðir em mikilvægasta hlutverk
herstöðvarinnar í Keflavík þótt
hún sinni hka eftirhti með flugi
Sovétmanna suðvestur eftir Atl-
antshafi frá bækistöðvunum á
Kólaskaga. Raunhæfar upplýsing-
ar um vígbúnáð era sá grunnur
sem öh afvopnun verður að byggj-
ast á ef til kemur. Keflavíkurstöðin
hefur mjög takmarkaða árásargetu
enda er það ekki hennar hlutverk.
Afvopnun
í því andrúmslofti afvopnunar,
sem nú ríkir eftir samkomulagið
um eyðingu meðaldrægra kjam-
orkuvopna, vih gleymast að meðal-
dræg kjamorkuvopn em aht að því
aukaatriði í vígbúnaöi risaveld-
anna. Þau gjöreyðingarvopn, sem
mest ógn stendur af, era langdrægu
vopnin. Ahar aðrar tegundir
kjamavopna skipta minna máh.
Það er ekkert samkomulag um
fækkun langdrægra vopna. Við-
ræður um þau, svokahaðar START
viöræður (Strategic Arms Reduc-
tion Talks), era þær viðræður sem
öh raunveruleg afvopnun veltur á.
Aðrar viðræður, sem era í gangi,
svo sem MBFR fundimir í Vín um
gagnkvæma fækkun í herhði og
minnkun hefðbundins vígbúnaðar
í Evrópu, hafa ekki verið annað en
árangurslaust þjark í 17 ár. Jafnvel
þótt skriður kæmist á MBFR við-
ræðumar mundu þær ekki snerta
Keflavíkurstöðina beint, hún fehur
ekki innan þess ramma.
Þær START viðræður, sem fyrir-
hugaðar era mihi risaveldanna,
snúast um langdræg flugskeyti á
landi, MX flugskeyti og fleiri af því
tagi. Það síðasta sem samkomulag
verður gert um, ef þá eitthvert sam-
komulag verður gert, verður um
langdræg flugskeyti um borð í kaf-
bátum. Kafbátamir era þau tromp
sem síðast verður sphað út því að
þeir era trygging beggja fyrir því
að þeim verði aldrei komið svo í
opna skjöldu að þau geti ekki svar-
að árás með gagnárás. Það er ipjög
langt í land að tortryggni mihi risa-
veldanna eyðist nóg th þess aö þau
fari að fækka kjamorkukafbátum.
Hjutverk íslands
ísland er ekki kjamorkuvopna-
laust svæði þótt hér séu ekki kjam-
orkuflugskeyti th árása. Kjama-
vopnin eru aht umhverfis okkur í
seilingarflarlægð. Sá kjamorku-
vígbúnaður, sem er í höfunum
umhverfis, er fyrst og fremst sov-
éskur. Það er ekki leiðin th að
draga úr þessum vígbúnaði að
mótmæla við Nató.
Herskip frá Nató, sem kannski
og kannski ekki hafa kjarnavopn
innanborðs, era aftur á móti áþreif-
anleg og þeir sem viija taka sér
Dani eða Svía th fyrirmyndar, sem
sjálfir era umkringdir kjamavopn-
um, geta mótmælt ef herskip kem-
ur í heimsókn. En sú leið, sem ein
er fær th að íslendingar geti eitt-
hvað lagt af mörkum th afvopnun-
armála, er fólgin í samstarfi við
bandalagsríki okkar um eftirht
með þeim langdrægu kjamavopn-
um sem stöðugt er að finna á okkar
yfirráöasvæði.
Þær upplýsingar, sem þannig er
aflað, geta síðar lagt grunn aö
raunhæfum viðræðum risaveld-
anna um að draga úr vígbúnaði á
höfunum. Þær svoköhuðu hemað-
arframkvæmdir, sem nú er unnið
aö á íslandi, era hður í aö efla þetta
eftirht og tryggja með því friöinn,
bæði aö óbreyttu ástandi og ekki
síður þegar og ef th afvopnunar
kemur.
„ísland er ekki kjamorkuvopnalaust
svæöi þótt hér séu ekki kjamorkuflug-
skeyti til árása. Kjamavopnin eru allt
umhverfis okkur í seilingarfjarlægð.“