Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.1990, Síða 25

FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1990.
33
LífsstíU
Krabbamein
óeðlilega algengt
í Borgamesi?
ekki annað en kjaftasaga, segir læknirinn
„Ég kannast viö þá sögu frá því
núna í vikunni að fólk telji að tíðni
kraþþameins sé óeðlilega há í Borg-
amesi. Þetta vilja menn rekja til þess
að rörin í hitaveitunni frá Deildar-
tunguhver séu úr asbesti og er ekk-
ert annað en kjaftasaga.
Misskilningurinn er sá að asbest
veldur aldrei krabbameini nema í
lungum hjá mönnum sem hafa unnið
í asbestryki og þeir verða helst að
reykja líka til að vera í hættu. Um
hitt eru engin dæmi að krabbamein
hafi verið rakið til asbests í vatns-
leiðslum,“ sagði Skúli Bjarnason,
læknir í Borgarnesi, í samtah við DV.
í Borgarnesi hefur sú saga gengið
að asbest í rörum hitaveitunnar þar
geti vahð krabbameini sem sagt er
óvenjualgengt í Borgarnesi. Skúh
sagði að ekkert benti til að krabba-
mein væri algengara þar á staðnum
en annars staðar á íslandi.
Hins vegar benti Skúh á að sögur
um óeðlilega tíðni sjúkdóma væru
fljótar koma upp í litlum samfélögum
ef nokkur tiIfeUi kæmu upp með
stuttu milhbih. Staöreyndin væri sú
að yfirgnæfandi líkur væru á að
nokkur tilfelh af sama sjúkdómi
greindust með stuttu millibih á af-
mörkuðum svæðum og síðan engin
í annan tíma. Tölfræðilegar líkur
bentu th að þetta gerðist en það hefði
ekkert með tíðni sjúkdóma að gera
þegar til lengri tíma væri htið.
Lögnin í Hitaveitu Akraness og
Borgarfjarðar er öll úr asbesti og það
á einnig við um kaldavatnslögnina á
Akranesi. Hitaveitan var lögð eftir
að vitað var að asbest gæti valdið
krabbameini í lungum. Engu að síð-
ur var ákveðið að nota efnið í lögnina
enda var fengið til þess leyfi frá heil-
brigðisyfirvöldum.
Annars staðar á Norðurlöndunum
liggja nú fyrir tihögur um að banna
notkun asbests með öllu. Þannig vUl
svoköUuð „asbestnefnd" í Finnlandi
láta setja innflutningsbann á asbest
í landið um leið og bannað verður
með öllu að nota það. Jafnframt er
lagt til að kortlagt verði hvar asbest
fyrirfinnst nú í landinu þannig að
fljótar gangi að fjarlægja. það sem
fyrir er.
í Finnlandi er gert ráð fyrir að as-
best verði hvergi í notkun áriö 2030.
Nú er talið að þar í landi látist um
150 manns á ári úr lungnakrabba-
meini sem rekja má tU asbestryks.
-GK
Asbestið í leiðslum Hitaveitu Akraness og Borgarfjarðar helur vakið upp
ótta við að það valdi krabbameini sem á að vera óeðlilega algengt í Borgar-
nesi. Skúli Bjarnason, læknir í Borgarnesi, telur þetta tilhæfulaust.
2.000 fyrrum valíumneytendur:
Höfða mál gegn framleiðendum
Valíum hefur nú orðið tilefni málaferla í Englandi.
Rúmlega 2.000 neytendur lyfj-
anna valíum og ativan í Bretlandi
undirbúa nú málshöfðun gegn
framleiðendum lyfjanna, að því er
fram kemur í breska blaðinu
Sunday Times nýlega. Ákærendur
halda því fram að lyfin hafi verið
sett á markað án þess að staðfest
væri að notkun þeirra væri hættu-
laus. Því er og haldið fram að fyrir-
tækin hafi frá upphafi vitað að við
langvarandi neyslu væri hætta á
vanabindingu og framleiðendur
hafi viljandi látið undir höfuð léggj-
ast að láta lækna vita af þessari
hættu.
Valíum og ativan, sem eru í raun
sama lyfið og eru einnig seld undir
heitinu diazepam, teljast tíl róandi
lyfja. Þau komu fyrst á markað um
1960 og eru mikið notuð enn, bæði
hér á íslandi og annars staðar. í
Bretlandi er talið að um 1 mUljón
manna noti lyfin að staðaldri. Deil-
ur um áhrif langvarandi neyslu
hófust fyrir röskum tíu árum þegar
breskur prófessor sýndi fram á
með rannsóknum að langvinn
neysla orsakaði fíkn og olli ýmsum
aukaverkunum.
Framleiðendur umræddra lyfja,
Roche í Sviss og Wyeth í Ameríku,
hafa lýst því yfir að málsókn verði
mætt með fullri hörku og neita
harðlega öUum ásökunum. Þó
stefnan beinist fyrst um sinn að
framleiðendum segja fufitrúar
stefnenda að heilbrigðisyfirvöldt)g
jafnvel einstakir læknar veröi látn-
ir svara til saka. Fariö hefur verið
fram á að sérstakur dómur verði
skipaður í Bretlandi til þess að
fjalla um þetta mál sérstaklega.
í íslensku lyfjabókinni er varað
við því að notkun umræddra lyfja
hafi í för með sér ávanahættu. Ólaf-
ur Ólafsson landlæknir sagði í
samtali við DV að ekki væri vitað
um nein málaferli hér á landi vegna
téöra lyfja og ekki væri vitað til
þess að neitt slíkt væri í undirbún-
ingi.
-Pá
Þaö er hjátrú frá fyrstu árum
þá megi ekki setja heitan mat.
Hjátrú að ekki
megi setja heitan
mat í ísskáp
Það er gömul trú að ekki megi
setja heit matvæh í ísskápa.
Margir hafa það því fyrir reglu
að láta mat kólna áður en hann
er settur í geymslu í ísskáp.
Þessi trú á ekki við rök að styðj-
ast og hefur ekki átt síðan
fyrstu ísskáparnir komu á
markaðinn.
í upphafi voru þeir heldur
slöpp kæhtæki og réðu ekki við
að kæla heitan mat nema á
löngum tíma og þá hafði allt
annað hitnað í skápnum. Langt
er hins vegar síðan ísskápar
Neytendur
urðu það góðir að óhætt er að
kæla í þeim heitan mat.
Steinunn Ingimundardóttir
hjá Leiðbeiningastöð hús-
mæðra sagði í samtali við DV
að það væri meira að segja
nauðsynlegt aö snöggkæla mat
til að knma i vee fvrir örveru-
myndum í honum. Þetta á sér-
staklega við um mat sem er lítið
soðinn. Til þess væru ísskápar
auðvitað heppilegastir.
Steinunn sagði að best væri
að kæla matinn í lokuðu íláti
til að gufa færi ekki um ísskáp-
in og annar matur þar tæki
ekki bragð. ísskápsins vegna er
allt í lagi að kæla mat þar. Þaö
eina sem gerðist væri að hann
tæki ofurlítið meiri orku á með-
an maturinn væri að kólna.
-GK
Gódar veislur
enda vel!
Efiir einn -ei aki neinn
Úrval, ódyrara
en áður.
Náið í eintak
strax.
tirval
tímarít fyrír alla
FW«rttm*fSn
Lærið að fljúga hjá
fullkomnum flugskóla.
+ Bjóðum kennslu til
einka- og atvinnuflug-
mannsprófs.
+ Fullkomin 2 hreyfla
flugvél til blindflugs-
kennslu.
* Flughermir.
Greiðsluskilmálar og
fyrirgreiðsla.
f
Gamia Fiugturninum
Reykjavikurflugvelli
101 Reykjavlk
Siml 91-28122
Kt. 651174-0239