Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1990, Blaðsíða 9

9
FÖSTUDAGUR 27. JÚLlíæO.
Utlönd
„Slátrarinn frá Bagdad“ sýnir mátt sinn:
Hvað vill Hussein?
Saddam Hussein, forseti íraks, er
í sjöunda himni yfir allri athyglinni
sem beinist að honum þessa dag-
ana. Með breiðu brosi tók hann á
móti Hosni Mubarak, forseta
Egyptalands, þegar sá síðamefndi
kom á fund hans fyrr í vikunni.
Framkoma íraksforseta þá bar
ekki með sér að viðsjárvert ástand
væri aö skapast við Persaflóa.
En bak við læstar dyr er næsta
víst að Hussein hafi sýnt hversu
hann er megnugur. Arabískur
stjómarerindreki lýsti viðræðum
Husseins við Mubarak á þennan
hátt: „Átakamiklar“.
Yfirráð í Miðausturlöndum?
Með því að ógna Kuwait, ná-
grannaríki sínu, og senda herhð til
landamæra ríkjanna hefur Huss-
ein enn á ný vakið upp gamlan
draug. Ætlar hann sér að ná yfir-
ráðum í þessum heimshluta? Marg-
ir fréttaskýrendur í Miðaustur-
löndum telja að atburðir síðustu
daga sýni að það sé einmitt tak-
mark hans.
íraksforseti hefur lýst því yfir að
hann hafi ekki í hyggju að ráöast
inn í Kuwait. Heino Kopietz, sér-
fræðingur í málefnum Miðaustur-
landa, segir að Hussein þurfi ekki
að hemema þetta fámenna ná-
grannaríki sitt því „flutningur her-
manna til landamæranna er kúg-
un“. „Svo lengi sem Hussein er við
völd mun írak vera með yfirgang
.. .hann htur á sjálfan sig sem sig-
urvegara styrjaldarinnar við írak
(1980-1988) og verndara Persaflóa
og mun ekki víla neitt fyrir sér til
að ná takmarki sínu," segir Kopietz
og vísar til þess þegar írakar beittu
efnavopnum á Kúrda á dögum
Persaflóastríðsins.
Sir John Moberley, annar sér-
fræðingur í málefnum þessa
heimshluta, segir að langtímatak-
mark Husseins sé að írak verði í
forystu Arabaríkja. Kopietz telur
að Hussein líti lengra en bara til
ríkjanna við Persaflóa.
Kjarnorkuvopn í írak?
Frá því að íran og írak undirrit-
uðu vopnahlé árið 1988, eftir átta
ára blóðug og mannskæð átök, hef-
ur Hussein hvað eftir annað skotið
Vesturlöndum skelk í bringu með
herskáum og stóryrtum yfirlýsing-
um, sem og eflingu herafla lands-
ins, sem nú telur eina milljón her-
manna, ekki síst á sviði efnavopna
og langdrægra flugskeyta.
Margir telja að auki að írakar séu
að reyna að koma sér upp kjarn-
orkusprengju. Því vísaði írakski
forsetinn á bug i maí. Hann vhdi
aftur á móti ekki svara því hvort
írakar væru að reyna að afla sér
þekkingar um kjamorkumál.
í vor voru nokkrar manneskjur,
bæði írakskar og breskar, hand-
teknar á Heathrow-flugvelli vegna
meintrar smygltilraunar. Þeim var
gert að sök að reyna að smygla
sprengihettum af sömu tegund og
notaðar eru í kjarnorkuvopn.
Flestir vestrænir stjórnarerindrek-
ar telja þó að að minnsta kosti fimm
ár séu þangað til írak eignast
kjarnorkusprengju.
Hótar ísrael
í mars síðasthðnum tók mikil-
mennskuæði írakska forsetans
nýja stefnu. Hann vildi sýna um-
heiminum að þrýstingur, hvort
sem væri póhtískur eða efnahags-
legur, dygði skammt hvað hann
varðar. Blaðamaðurinn Farzad
Bazoft var tekinn af lífi í írak þrátt
fyrir aö bæði vinir og óvinir legðu
aö Hussein að þyrma líf hans. Baz-
oft var gefiö að sök að stunda njósn-
ir.
• Ein alvarlegasta hótun Husseins
var þegar hann hótaði að beita
efnavopnum gegn ísrael réðist hið
síðamefnda á írak. Hann hefur þó
Óhugnaði sló á heimsbyggðina þegar myndir frá efnavopnaárás íraka á Kúrda í bænum Halabja árið 1988 birtust. Þarna sýndi Hussein íraksforseti
að viðurnefnið „slátrarinn frá Bagdad" var réttnefni.
sagt að Irak muni ekki verða fyrri
til að beita vopnum. En þessi hótun
vakti ugg í bijóstum margra, bæði
í Miðausturlöndum og Bandaríkj-
unum og varð meðal annars til
þess að. utanríkismálanefnd
Bandaríkjaþings samþykkti tillögu
um efnahagslegar þvinganir gegn
írakstjóm.
Þríþætt takmark
Beri herkænska Husseins við
Persaflóa nú árangur mun þaö
færa honum þrennt, að mati stjórn-
arerindreka. í fyrsta lagi gæti hann
þvingað OPEC-ríkin, aðildarríki
Samtaka ohuútflutningsríkja, til að
hækka verð á olíu og færa þánnig
tómum ríkiskassa íraks kærkomið
fjármagn. I ööru lagi er hugsanlegt
að honum takist þannig að fá felld-
ar niður gífurlegar skuldir íraks
við Kuwait, Saudi-Arabíu og Sam-
einuðu arabísku furstadæmin. Nú,
í þriðja lagi gæti þetta enn ýtt und-
ir ímynd hans á alþjóðavettvangi
sem valdamesti maður Arabaríkj-
anna.
Og þó hann nái ekki markmiðum
sínum með þessum aðgerðum er
ekki víst að það verði th aö draga
úr honum móð. Hann gæti þess
vegna reynt á nýjan leik, innan
skamms.
Virkur í pólitík
Saddam Hussein fæddist þann 28.
apríl 1937 í Tikrit, á bökkum Tigr-
isárinnar. Faðir hans lést þegar
Hussein var aðeins níu mánaða
gamah og ólst hann upp hjá frænda
sínum. Hann hóf ekki skólagöngu
fyrr en hann var níu ára gamah.
Atján ára að aldri fluttist hann th
Bagdad og gerðist virkur í stú-
dentapóhtík.
Hann átti þátt 1 uppreisninni gegn
stjóm landsins, sem þá var höll
undir Breta, árið 1956. Á þeim tíma
höfðu Bretar yfirumsjón með írak
en þeir höfðu tryggt sér umboð
Þjóðabandalagsins, forvera Sam-
einuöu þjóðanna, til að stjórna
landinu í kjölfar fyrri heimsstyrj-
aldarinnar. írak varð síðan sjálf-
stæð þjóð árið 1932.
Eftir að hafa tekið þátt í uppreisn-
arthrauninni árið 1956 gekk Huss-
ein th hös við Baath-flokkinn og
var valinn til að taka þátt í að
myrða þáverandi forsætisráð-
herra, Abdel Karim Kassem. Upp
komst um áformin og Hussein flúði
th Egyptalands og Sýrlands. Árið
1963 sneri hann heim á ný þegar
Baath-flokkurinn hrifsaði völdin.
Það reyndist skammvinn stjóm.
Flokknum var steypt af stóh og níu
mánuöum síðar var Hussein á
flótta á ný.
Deilur iraks og Kuwait hafa aukið
mjög spennuna við Persaflóa.
Hann átti þátt í að skipuleggja
uppreisnina 17. júh 1968. Þeirri
uppreisn lauk með sigri Baath-
flokksins. Áratug síðar var Huss-
ein orðinn forseti landsins, forsæt-
isráðherra, yfirmaður hersins, for-
seti byltingarráðsins og forystu-
maður Baath-flokksins.
Harðstjóri
Saddam Hussein stjórnar írak
með harðri hendi, kúgunum og
ógnunum. Á bak við hann stendur
mihjón manna herinn, tryggur og
trúr yfirmanni sínum, auk þús-
unda uppljóstrara í þjóðfélaginu og
launmorðingja.
Margir fréttaskýrendur óttast aö
Saddam, sem margir kaha „slátrar-
ann frá Bagdad", geri hvað sem er
th að ná takmarki sínu. í mars árið
1988 sýndi Hussein að þetta viður-
nefni, „slátrarinn frá Bagdad“,
væri réttnefni en þá beittu her-
menn hans efnavopnum á Kúrda í
írakska bænum Halabja með þeim
afleiðingum að hundruð, ef ekki
þúsundir, manna, kvenna og barna
létu lífiö.
Heimildir m.a Reuter
Saddam Hussein, forseti iraks, stjórnar landi sinu harðri hendi.
Simamynd Reuter